Nằm trong cụm đảo An Vĩnh, đảo Phú Lâm với diện tích khoảng 2km2 là đảo lớn nhất trong quần đảo Hoàng Sa trực thuộc thành phố Đà Nẵng.
 |
| Vị trí đảo Phú Lâm thuộc huyện đảo Hoàng Sa, thành phố Đà Nẵng. |
Quần đảo Hoàng Sa gồm hai nhóm đảo chính là Lưỡi Liềm ở phía tây và An Vĩnh ở phía đông. Nhóm Lưỡi Liềm có hình cánh cung hay lưỡi liềm, bao gồm các đảo Hoàng Sa, Hữu Nhật, Duy Mộng, Quang Ảnh, Quang Hòa, Bạch Quy, Tri Tôn cùng các mỏm đá, bãi ngầm. (Ngày 3-5 vừa qua, Trung Quốc đã đưa giàn khoan Hải Dương-981 hạ đặt trái phép tại vị trí cách đảo Tri Tôn chỉ 30km).
Nhóm An Vĩnh bao gồm các đảo tương đối lớn và các đảo san hô lớn nhất của Biển Đông như đảo Phú Lâm, đảo Cây, đảo Linh Côn, đảo Trung, đảo Bắc, đảo Nam và cồn cát Tây. An Vĩnh nguyên là tên của một xã thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Sách Đại Nam Thực lục Tiền biên (Quyển 10) có chép về xã này: “Ngoài biển xã An Vĩnh, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi có hơn 100 cồn cát... chiều dài kéo dài không biết tới mấy ngàn dặm, tục gọi là Vạn Lý Hoàng Sa châu. Hồi quốc sơ đầu triều Nguyễn đặt đội Hoàng Sa gồm 70 người lấy dân xã An Vĩnh sung vào, hằng năm cứ đến tháng 3 cưỡi thuyền ra đảo, 3 đêm thì tới nơi...”.
Theo Wikipedia, gọi tên đảo là Phú Lâm vì đảo có nhiều cây cối tươi tốt (tiếng Anh: Woody Island; tiếng Pháp: Ile Boisée; tiếng Trung Quốc: 永興島, Vĩnh Hưng đảo). Với chiều dài 1,7km, chiều ngang 1,2km, diện tích khoảng 1,3 - 2,1km², Phú Lâm là đảo quan trọng nhất của nhóm đảo An Vĩnh trong quần đảo Hoàng Sa. Trước Thế chiến thứ hai, người Pháp đã đặt trên đảo này một trạm khí tượng số hiệu 48859. Trên đảo còn có Hoàng Sa tự, ngôi chùa được cho là xây từ thời vua Minh Mạng và một số công trình quân sự khác.
Trong thế chiến thứ hai, Nhật chiếm đóng đảo Phú Lâm. Sau khi Nhật đầu hàng đồng minh, vào tháng 6 năm 1946 Hải quân Pháp gửi chiến hạm Savorgnan de Brazza đến chiếm các đảo Hoàng Sa. Vì chiến tranh Việt Pháp bùng nổ dữ dội, vào tháng 9-1946 người Pháp rút quân khỏi Hoàng Sa.
Ngày 26-6-1946, dựa trên Tuyên bố Cairo và Tuyên bố Potsdam, 4 tàu chiến của Trung Hoa Dân quốc (chính quyền Tưởng Giới Thạch) đổ bộ lên quần đảo với lý do giải giáp quân Nhật, việc lẽ ra phải làm từ năm 1945. Ngày 7-1-1947, chính phủ Trung Hoa Dân quốc tuyên bố họ đã chiếm giữ quần đảo Tây Sa nhưng thực ra mới chỉ chiếm đảo Phú Lâm mà họ gọi là đảo Vĩnh Hưng.
Ngày 17-1-1947, pháo hạm Le Tonkinois của Hải quân Pháp đến quần đảo Hoàng Sa để đòi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi đây. Khi yêu cầu này bị từ chối, quân Pháp bèn đổ 10 quân nhân Pháp và 17 quân nhân Việt Nam chiếm giữ đảo Hoàng Sa. Đến tháng 4 năm 1950, sau khi Trung Hoa Dân quốc chạy ra Đài Loan, quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi đảo Phú Lâm và đảo Thái Bình (thuộc quần đảo Trường Sa).
 |
| Toàn cảnh đảo lớn nhất Đà Nẵng này đang bị Trung Quốc chiếm giữ trái phép. Ảnh: L.G.L |
Trung Quốc (Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa), mãi tới 7 năm sau khi làm chủ được lục địa, mới bí mật cho quân chiếm đóng đảo Phú Lâm vào đêm 20 rạng ngày 21 tháng 2 năm 1956.
Từ đó đến nay, Trung Quốc đã ngang nhiên xây dựng phi pháp ở đảo Phú Lâm cảng biển, sân bay và hàng loạt các công trình kiên cố khác. Tháng 7-2012, họ cho xây dựng trên đảo lớn nhất này trụ sở hành chính của cái gọi là “thành phố Tam Sa”. Hiện nay cơ sở hạ tầng trên đảo Phú Lâm đã hoàn chỉnh và được tổ chức như một thị xã. Với tham vọng bá quyền, Trung Quốc muốn biến Phú Lâm của Việt Nam thành một trung tâm kinh tế và căn cứ quân sự để làm bàn đạp vươn ra thôn tính Biển Đông.
Nhận định về việc Trung Quốc xây dựng “thành phố Tam Sa” phi pháp trên đảo Phú Lâm của Việt Nam, báo Người lao động ngày 6-11-2012 có bài “Không thể mãi lịch sự với kẻ cướp!” với lời lẽ đanh thép như sau:
“Nếu tìm kiếm trên Google tên “thành phố Tam Sa”(đảo Phú Lâm và Hoàng Sa), hầu hết các kết quả trên đều chỉ dẫn đảo Phú Lâm hay quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Trên thực tế, lịch sử hai nước cũng như các tài liệu có giá trị quốc tế cũng đã chứng minh quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam chứ không phải Trung Quốc. Như vậy, cái gọi là thành phố Tam Sa rõ ràng chỉ là một thành phố “chui”, không có giá trị pháp lý quốc tế. Trớ trêu thay, Trung Quốc với “đường lưỡi bò” do mình tự vẽ đang mưu đồ biến tất cả các vùng tranh chấp trên biển Đông thành cái của riêng mình”.
Đảo Phú Lâm rơi vào tay Trung Quốc trong đêm 20 rạng ngày 21-2-1956. Gần 18 năm sau, ngày 19-1-1974, toàn bộ quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc cưỡng chiếm trái phép. Hiện Việt Nam đang đấu tranh trên các mặt trận để lấy lại Hoàng Sa, trong đó có đảo lớn nhất Phú Lâm.
LÊ GIA LỘC
