Einstein qua lời kể của người quản gia

Albert Einstein (1879 - 1955) là nhà vật lý lý thuyết người Đức, nhà khoa học vĩ đại của thế giới, người đoạt giải Nobel Vật lý vào năm 1921 cho những cống hiến của ông đối với vật lý lý thuyết, và đặc biệt cho sự khám phá ra định luật của hiệu ứng quang điện. Nhưng thật thú vị khi biết rằng nhà khoa học lỗi lạc này rất “ghiền” và bị ám ảnh bởi trứng chiên!

Albert Einstein - Tranh của Jose Acosta

Đó là một trong 10 điều kỳ quặc về người đàn ông đằng sau phương trình nổi tiếng E = mc2 mà chúng ta đọc được từ cuốn sách Einstein at Home (Tạm dịch: Einstein khi ở nhà) lần đầu tiên được xuất bản bằng tiếng Anh vào đầu năm nay. Cuốn sách này có 5 cuộc phỏng vấn được thực hiện bởi nhà khoa học Friedrich Herneck với Herta Waldow, nhũ danh Schiefelbein, là người quản gia sống trong nhà của Einstein. Qua cuốn sách, Telegraph ngày 19-4 vừa qua đã tóm lược một số sinh hoạt và thói quen của Einstein.

Mái tóc bù xù được cắt tại nhà - Người vợ thứ hai của Einstein là Elsa Loewenthal, con của ông anh họ. Elsa không thể thuyết phục Einstein trả tiền công cho một thợ cắt tóc vì vậy cô tự mình cắt tóc cho ông. Waldow nhớ lại: Khi tóc của Einstein quá dài và phai bạc dần hồi, Elsa cắt tóc bằng kéo và phải được ông đồng ý “chấp nhận cắt tóc” sau một sự chuẩn bị, sắp đặt từ đầu.

Einstein tự làm giày theo cỡ chân của mình. Waldow, người quản gia từ năm 1927-1933 cho biết, Einstein vẫn luôn thiếu tiền mặt và vợ của ông rất tằn tiện. Ông thường đi đôi giày thủng nhiều lỗ và rất dễ bị úng nước. Bà vợ thường nói: Anh ấy sẽ đi đôi giày đó cho đến khi nó không còn có thể xài được nữa, cái thứ ông ta thích không phải giày mà là dép quai.

Bìa cuốn sách Einstein At Home.

Anh ấy thực sự là một đầu vỏ trứng (đặc biệt là trứng chiên). Ở đây, tác giả muốn chơi chữ: “an egghead” cũng có nghĩa là một người đặc biệt, thông minh, tài tình, trí tuệ. Hầu như mỗi ngày Waldow có thể cung cấp trứng luộc và trứng chiên cho bữa ăn sáng của ông: Ông giáo sư lúc nào cũng ăn trứng chiên, ít nhất là hai cái. Họ mua trứng tươi từ một người đàn ông Do Thái già. Ông cũng rất thích nấm ăn cùng với trứng. Có lẽ ông ấy ăn nấm ba lần một ngày, ngoài ra, ông cũng thích dùng mật ong. Chúng tôi thường mua từng thùng mật ong do người nuôi ong mang đến.

Nhưng Einstein không muốn ăn bít-tết tươi. Ông chỉ ăn bít-tết nếu nó đã được nấu nướng thật kỹ. Đối với miếng bít-tết tươi rói, đỏ hỏn, ông luôn luôn từ chối dùng và nói: “Tôi không phải là một con hổ”. Einstein cũng không thích những nhận xét riêng bất chợt của ông được viết lại và xuất bản. Ông cho rằng “những nhận xét ngẫu nhiên của tôi sẽ được làm đậm lên và ghi lại. Nếu không đồng ý thế, tôi sẽ len lỏi, trốn lùi sâu hơn vào cái vỏ của tôi”.

Einstein ghét nấu ăn theo lối Anh. Einstein viếng thăm Anh vào năm 1933 nhưng không có nhiều ấn tượng với các món ăn ở xứ sở sương mù, ông cho rằng nấu ăn kiểu Anh “thật kinh khủng, họ nấu tất cả mọi thứ với mỡ cừu”. Nhưng với món dâu tây thì ông rất bằng lòng, thỏa mãn. Einstein là người luôn “thích dâu tây một cách nhiệt tình” - ông thích món ăn dâu tây ăn kèm với kem tươi, là những thứ mà ông thường  gọi là “tuyết dâu tây”.

Albert Einstein thích chơi đàn violin.

Einstein hầu như không uống rượu. Einstein chỉ uống cà-phê miễn phí được gọi là Kaffee Haag và trà đen. Thỉnh thoảng hút thuốc để không uống nhiều rượu, nhưng ông rất thích “rượu nhẹ cần tây”, gọi là rượu Pân-loại rượu mạnh pha nước nóng, chanh, đường và gia vị cần tây.

Einstein luôn có một chiếc kính thiên văn trang trí trên bàn. Waldow nhớ lại rằng, bên cạnh bàn Einstein giữ một kính thiên văn để quan sát các ngôi sao. Đó là một loại kính thiên văn gắn trên một giá ba chân.

Ông thích chơi đàn violin - nhưng chơi rất tệ. Einstein rất thích chơi violin vào ban đêm. Ông chơi đàn trong nhà bếp, vì ông thích các vách tường lót gạch sẽ làm nhạc gây được tiếng vang. Nhưng ông chơi đàn không hay. Giáo sư Walter đã từng thốt lên “Einstein chơi đàn mà cứ cúi đầu như một thợ rừng”.
Einstein không thích nhóm hội. Ông tránh tham dự các sự kiện xã hội. Chỉ một đôi lần ông dự tiệc và các bữa ăn tối, đặc biệt có sự hiện diện của ngôi sao như Charlie Chaplin.

Trên đây là trích lược những mô tả thẳng thắn, thân mật của cuộc sống riêng tư của Albert Einstein từ một loạt các cuộc phỏng vấn với Herta Waldow, một quản gia sống với Einstein và vợ và con gái 1927-1933 tại nơi cư trú của họ tại Berlin. Sau Thế chiến thứ hai, nhà khoa học Friedrich Herneck đã phỏng vấn bà Waldow, và công bố bằng tiếng Đức qua những bài riêng lẻ. Đến nay, những câu chuyện mới được tập hợp  trong cuốn sách Einstein At Home qua bản tiếng Anh, do Josef Esinger dịch và giới thiệu,  Nhà xuất bản Prometheus Books ấn hành.

HOÀNG ĐẶNG