Sự nhầm lẫn của giới nghiên cứu nghệ thuật

Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam hôm thứ năm tuần qua tiết lộ kết quả nghiên cứu về một bức ảnh đã xuất hiện trong vô số sách nghiên cứu nghệ thuật, báo chí và những catalogue. Hơn 50 năm qua, bức ảnh này được tin tưởng là bức chân dung của nghệ sĩ huyền thoại người Hà Lan: Vincent van Gogh, 13 tuổi nhưng hóa ra đó là ảnh của một trong những người anh trai của van Gogh: Theo, 15 tuổi.

Bức ảnh bên trái từng được xác định là Vincent van Gogh, giờ đây phát hiện là ảnh của Theo, người anh trai. Theo van Gogh lúc 32 tuổi (phải).

Bức ảnh chụp một thiếu niên với đôi mắt xanh và mái tóc sáng lung linh, miệng mím chặt như hờn dỗi. Năm 1957, nhà nghiên cứu người Bỉ Mark Edo Tralbaut công khai trình bày bức ảnh tại một cuộc triển lãm và xác định cậu bé trong ảnh là Vincent van Gogh, 13 tuổi. Theo bảo tàng, bức ảnh được giới thiệu trên khắp thế giới với tính năng tiểu sử, như một bức chân dung của nghệ sĩ khi còn là một cậu bé.

Nhưng sự nghi ngờ bắt đầu vào năm 2014, sau khi một chương trình truyền hình Hà Lan so sánh bức ảnh với hình ảnh được biết đến khác của van Gogh, lúc 14 tuổi, được chụp tại phòng ảnh ở The Hague - thành phố trên bờ biển phía tây của Hà Lan và thủ phủ của tỉnh Nam Holland.

Vincent van Gogh, 19 tuổi.

Phóng viên Nina Siegal của tờ New York Times tường thuật rằng chương trình truyền hình đã sử dụng “công nghệ thử nghiệm hình ảnh” cậu bé tuổi vị thành niên và một vài bức ảnh của Vincent van Gogh, họ thấy rằng hai bức ảnh không phù hợp và họ cho rằng trong ảnh có thể là hai thanh, thiếu niên khác nhau.

Bảo tàng Van Gogh quyết định xem xét vấn đề và kết luận rằng người đàn ông 19 tuổi, ở một bức ảnh khác, chắc chắn là Van Gogh. Người ta cũng phát hiện ra Balduin Schwarz, nhiếp ảnh gia, tác giả bức ảnh gọi là “bị nhầm”, chuyển phòng ảnh sang Brussels năm 1870. Thời điểm đó, van Gogh đã 17 tuổi. “Tôi nhận ra rằng Vincent đã lớn hơn 13 tuổi vào thời điểm đó”, Yves Vasseur, chuyên viên pháp y nói.
Nhưng nếu cậu bé trong bức ảnh không phải là van Gogh, thì đó là ai? Các nhà nghiên cứu ngay lập tức tập trung sự chú ý vào Theo, người anh của Van Gogh. Các anh em Van Gogh có ngoại hình giống nhau, riêng Theo có dáng người mảnh mai hơn, với những nét tinh tế và đôi mắt màu xanh nhạt đặc biệt.

Van Gogh tự họa.

“Màu sắc xanh của mắt Theo đặc biệt nổi bật trong những bức ảnh được biết đến của anh ấy, và điều này cũng có thể được nhìn thấy trong bức chân dung do nhà nhiếp ảnh Schwarz chụp. Đây là một dấu hiệu khác cho thấy người trong bức chân dung có lẽ là Theo”, Teio Meedendorp, nhà nghiên cứu cấp cao tại Bảo tàng Van Gogh giải thích.

Có những manh mối khác nữa: Năm 1873, Theo chuyển đến Brussels để làm việc cho chi nhánh Bỉ của một đại lý nghệ thuật quốc tế. Qua các bức thư của Theo cho biết, vào tháng 2 năm đó, anh đã chụp một bức chân dung của mình. Lúc đó anh 15 tuổi. Bức ảnh được chụp bởi nhiếp ảnh gia Balduin Schwarz của Brussels vào cuối thế kỷ 19.

Phong cảnh vùng thôn dã - tranh của van Gogh.

Để củng cố sự nghi ngờ về danh tính thực sự của cậu bé trong bức ảnh, các chuyên gia bảo tàng ủy thác cho Zeno Geradts, một giáo sư khoa học dữ liệu pháp y tại Đại học Amsterdam kiểm tra tất cả các bức ảnh của Vincent và Theo. Geradts lần lượt tham khảo ý kiến với hai chuyên gia pháp y khác, tất cả đều kết luận rằng Theo (anh của van Gogh) thực sự là chủ đề bức ảnh của nhà nhiếp ảnh Schwarz.
Axel Rutger, Giám đốc Bảo tàng Van Gogh cho biết: “Với khám phá này, tất nhiên cũng có một chút thất vọng nhẹ vì chúng tôi có rất ít bức ảnh của Vincent van Gogh và bây giờ chúng tôi thậm chí còn ít hơn. Nhưng mặt khác, tôi luôn hạnh phúc nếu các bạn có thể khám phá thêm sự thật”. Như vậy, sau phát hiện này chỉ còn một bức ảnh được biết đến của nghệ sĩ Vincent van Gogh, được chụp khi anh mới 19 tuổi.

Với cuộc đời hỗn loạn tình cảm, Vincent van Gogh tự tử ở tuổi 37 vào năm 1890. Willem van Gogh, cháu chắt trai của Theo và một cố vấn cho hội đồng quản trị của Bảo tàng Van Gogh, cho biết: “Khi tôi nghe nói điều này rất có thể là hình ảnh của ông cố của tôi - là không phải của Vincent - tôi đã rất ngạc nhiên, nhưng tôi vui mừng vì ẩn khuất đã được giải quyết”.

HOÀNG ĐẶNG (Theo The Guardian)