Tượng Nhân sư ở Ai Cập

* Tượng Nhân sư (đầu người, mình sư tử) ở Ai Cập được xây dựng như thế nào và có ý nghĩa ra sao đối với người dân nơi này? (Trương Văn Thành, quận Thanh Khê, Đà Nẵng)

- Nhân sư (Sphinx) là một nhân vật - động vật thần thoại có hình dáng đầu người, thân sư tử, nằm trong tư thế phủ phục. Nổi tiếng nhất là bức tượng Nhân sư Khổng lồ hay Đại Nhân sư (The Great Sphinx) ở cao nguyên Giza, tả ngạn sông Nile của Ai Cập. Đây là bức tượng nguyên khối lớn nhất thế giới, dài 73,5m, cao 20,22m, được các nhà khoa học nhận định là một trong những bức tượng lớn và cổ xưa nhất trên thế giới.

Theo tác giả “Những bí ẩn của tượng Nhân sư Ai Cập” đăng trên trang doanhnhanplus.vn, tượng Nhân sư không phải là một công trình mà là một tác phẩm điêu khắc, nó được đẽo gọt từ tảng đá khổng lồ của một mỏ đá, nơi cung cấp các khối đá xây dựng các kim tự tháp và các đền thờ, cũng như đường vào ở gần đó.

Sự hiện diện của một bộ râu trên cằm của chiếc đầu đồ sộ của Nhân sư khiến nhiều người cho rằng đó là đầu của một người đàn ông. Nhưng bắt đầu từ những năm 1500 SCN và tiếp tục vào thế kỷ XIX, du khách thường mô tả là đầu của phụ nữ và thân trên được ghép với cơ thể của một con sư tử. Mô tả này đã được đề cập cả trong văn bản viết lẫn phác thảo bằng hình vẽ thời cổ đại và của của các nghệ sĩ phương Tây. Tượng Nhân sư được mô tả là có bộ ngực, chiếc cổ và khuôn mặt của một người phụ nữ. Dấu vết màu còn sót lại xung quanh mắt và phần dưới mặt cho thấy bức tượng xuất hiện khuôn mặt nhiều màu sắc, giống như phụ nữ khi trang điểm đậm.

Theo bài đã dẫn, mặc dù có nhiều tranh cãi nhưng quan điểm chung của hầu hết giới Ai Cập học hiện đại thì tượng Nhân sư Khổng lồ được xây dựng vào khoảng năm 2500 TCN bởi Khafra - vị Pharaoh (tước hiệu chỉ các vị vua của Ai Cập cổ đại) huyền thoại của đất nước Ai Cập.

Tuy nhiên, theo bài “Tượng nhân sư Giza và những câu đố bí ẩn” đăng trên trang baogiatran.vn (Công ty TNHH TM-DV-DL Bảo Gia Trần), năm 2004, nhà Ai Cập học người Pháp Vassil Dobrev tuyên bố đã tìm ra bằng chứng mới cho thấy Đại Nhân sư là do Pharaoh Djedefra - anh trai của Pharaoh Khafra xây dựng, để tưởng nhớ vua cha Khufu.

Truyền thuyết nổi tiếng nhất liên quan đến tượng Nhân sư là chuyện về Hoàng tử Ai Cập tên Thutmose. Bị những người anh chị em mình ganh ghét, vì được vua cha yêu mến, chàng bỏ nhà ra đi để được bình yên. Chàng ngao du trên sa mạc, được dân gian nhớ đến là một người mạnh mẽ, rất thích đi săn và bắn cung.

Lần nọ, Thutmose tới trước tượng Sphinx và cầu nguyện. Một trong những lời hứa dành cho Nhân sư là nếu trở thành Pharaoh tiếp theo, chàng sẽ giải thoát bức tượng khỏi sự chôn vùi của bão cát (tại thời điểm Thutmose gặp bức tượng, Sphinx bị cát vùi lấp đến vai).

Về sau, khi trở thành người cai trị tiếp theo của Ai Cập, Thutmose đã thực hiện lời hứa với tượng Nhân sư. Ông cho tiến hành một cuộc khai quật có quy mô lớn và dần dần đào được hai chân của Nhân sư. Ông đặt giữa chúng một tấm bia làm bằng đá hoa cương, được biết đến với tên gọi Tấm bia Giấc mơ.

Theo quan niệm của người Ai Cập, Nhân sư luôn thức canh giữ các ngôi mộ khổng lồ, không cho bất cứ ai bước qua ngưỡng cửa tìm đến xác ướp của các bậc đế vương. Thực tế, những con sư tử thần thánh này mang đầu của các Pharaoh, thể hiện sức mạnh chúa tể, không thương xót đối với bọn phản nghịch, nhưng bảo hộ những người lương thiện.

ĐNCT