Thế giới "xoay trục" sang năng lượng sạch

Năm 2022, cùng với Liên Hợp Quốc, nhiều nước đã công bố kế hoạch “xoay trục” sang năng lượng sạch. Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), đến năm 2025, năng lượng tái tạo sẽ trở thành nguồn sản xuất điện chính, cung cấp 1/3 lượng điện trên thế giới; ước tính công suất điện gió và quang điện sẽ vượt công suất khí đốt vào năm 2023 và than đá vào năm 2024.

Các tuabin gió dọc bờ biển Bình Đàm ở tỉnh Phúc Kiến, miền nam Trung Quốc. Ảnh: AP

“Bật đèn xanh” cho các chính sách

Với các công ty năng lượng tái tạo ở Ấn Độ, khoảng thời gian này là thời điểm tốt nhất để kinh doanh. Renew Power - một trong những công ty năng lượng tái tạo lớn nhất của Ấn Độ - hy vọng kế hoạch trị giá 2,6 tỷ USD của chính phủ quốc gia Nam Á này sẽ thúc đẩy hoạt động sản xuất năng lượng mặt trời trong nước. Renew Power có hơn 100 dự án năng lượng sạch trên khắp Ấn Độ, trở thành công ty cung cấp năng lượng gió và mặt trời lớn thứ 10 thế giới chỉ trong hơn một thập niên.

Ông Sumant Sinha, Giám đốc điều hành Renew Power cho biết, quỹ hỗ trợ của chính phủ cho năng lượng sạch là tín hiệu mạnh mẽ để đưa Ấn Độ trở thành nơi sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo quy mô lớn. “Chúng tôi vui mừng khi trở thành một phần của hành trình này”, ông Sinha nói.

Ấn Độ - quốc gia phát thải carbon dioxide lớn thứ ba thế giới - đặt mục tiêu đáp ứng 50% nhu cầu năng lượng từ các nguồn tái tạo vào năm 2030, tăng so với mục tiêu trước đó là 40%. Tương tự, nhiều nước khác cũng đã “bật đèn xanh” cho các chính sách năng lượng tái tạo đầy tham vọng nhằm mở rộng quy mô năng lượng gió và mặt trời.

Tại Mỹ, Quốc hội đã thông qua Đạo luật Giảm lạm phát về khí hậu, thuế và chăm sóc sức khỏe, trong đó có khoản chi tiêu kỷ lục 369 tỷ USD cho các chính sách khí hậu và năng lượng. Dự luật này bao gồm việc miễn trừ thuế đối với xe điện được sản xuất ở Bắc Mỹ, đồng thời hỗ trợ chuỗi cung ứng pin của Mỹ.

Quốc hội châu Âu đã thông qua kế hoạch REPower EU nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Trung Quốc cũng đã công bố các kế hoạch đầy tham vọng hướng đến mục tiêu năng lượng sạch năm 2030 trước thời hạn 5 năm.

Các chuyên gia cho rằng, nhiệm vụ của các nước là tiếp tục đà phát triển này vào năm 2023, tăng cường cơ sở hạ tầng lưới điện, giải quyết các vấn đề cản trở quá trình phân phối và truyền tải năng lượng sạch. “Nhìn từ góc độ năng lượng, năm 2022 được xem là năm bản lề. Lần đầu tiên chúng ta nhận thức rõ rằng nhu cầu nhiên liệu hóa thạch sau 200 năm phát triển đã đạt đến đỉnh điểm từ năm 2019. Chúng ta đang trải qua hành trình nỗ lực cắt giảm loại nhiên liệu này”, ông Kingsmill Bond - Chiến lược gia năng lượng tại Viện Rocky Mountain (RMI), nhóm năng lượng sạch phi lợi nhuận ở Mỹ nói.

Nghiên cứu của RMI cho thấy nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng mạnh trong năm 2022, đủ năng lượng cho khoảng 6 triệu chuyến bay xuyên Đại Tây Dương, nhưng đây là mức tăng ít hơn so với những năm trước. Ông Bond cho biết, giá của năng lượng sạch sẽ ngang bằng với giá của nhiên liệu hóa thạch, trong một số trường hợp thậm chí còn rẻ hơn.

Kích hoạt động lực chưa từng có đối với năng lượng tái tạo

Theo báo cáo của IEA, giá dầu đã tăng cao trên 100 USD/thùng vào giữa năm 2022, giá khí đốt và than cũng tăng cao dẫn đến chi phí điện tăng khắp thế giới. Một báo cáo riêng khác ghi nhận việc tăng cường sử dụng năng lượng sạch đã tiết kiệm chi phí cho các nước châu Á, trong đó có cả Trung Quốc và Ấn Độ, tổng cộng 34 tỷ USD trong năm 2022.

Các nhà phân tích cho rằng, cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu và các mối đe dọa khí hậu ngày càng gia tăng đã đẩy nhanh các chính sách năng lượng sạch và các khoản đầu tư lớn cần thiết, phát huy năng lượng chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời trên khắp thế giới. Mặt khác, việc đột ngột thiếu khả năng tiếp cận nhiên liệu hóa thạch và khủng hoảng chuỗi cung ứng cũng là những lý do chính khác để hướng tới năng lượng sạch hơn. Theo bà Lauri Myllyvirta, nhà phân tích hàng đầu tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA), một tổ chức nghiên cứu độc lập được thành lập vào năm 2019 ở Helsinki (Phần Lan), năng lượng sạch là một giải pháp hiệu quả trước những thách thức hiện nay.

Tuy nhiên, việc “xoay trục” sang năng lượng sạch vẫn có nhiều khó khăn. “Một số quốc gia có thể đã quay lại sử dụng nhiên liệu hóa thạch, ngay cả khi giá cao hơn đối với người nộp thuế”, nhà kinh tế năng lượng Vibhuti Garg tại Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính có trụ sở ở New Delhi (Ấn Độ) nhận định.

Sản lượng than của Ấn Độ đã tăng khoảng 17% từ tháng 4-2022 đến tháng 11-2022. Trong khi đó, Bangladesh đã tăng nhập khẩu khí đốt tự nhiên và tiếp tục mở các nhà máy nhiệt điện ở nước này. Còn Đức - quốc gia ủng hộ mạnh mẽ năng lượng sạch - đã chuyển sang sử dụng than đá và dầu mỏ để giải quyết nhu cầu năng lượng ngắn hạn.

Một báo cáo khác của IEA cũng cho biết, năm 2022 kích hoạt động lực chưa từng có đối với năng lượng tái tạo và thế giới sẽ bổ sung nhiều năng lượng tái tạo trong 5 năm tới. “20 năm trước, năng lượng tái tạo trở thành năng lượng sạch nhất và trong vài năm gần đây, năng lượng tái tạo trở thành năng lượng rẻ nhất. Vẫn còn nhiều việc phải làm nhưng năm 2022 là năm đầu tiên mà năng lượng tái tạo được ủng hộ nhiều nhất”, ông Dave Jones - chuyên gia năng lượng tại Viện nghiên cứu môi trường Ember ở London (Anh) nói.

KHÁNH LINH (theo AP, UN, NYT)