Những bức vẽ cuối cùng của Van Gogh

Với 50 bức tranh và 30 bức ký họa của danh họa Hà Lan Van Gogh được triển lãm lần này tại Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam (Hà Lan), lần đầu tiên những người thưởng ngoạn có cơ hội nhìn sâu hơn vào một giai đoạn sáng tác ngắn ngủi nhưng vô cùng đặc biệt của ông.

Các nhà nghiên cứu nghệ thuật cho rằng bức họa “Tree Roots” (Rễ cây) là bức vẽ cuối cùng của danh họa Hà Lan Van Gogh.Ảnh: Bảo tàng Van Gogh

Trong những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời tại một ngôi làng ở Pháp, mặc dù tâm trạng dần bị cuốn sâu vào vòng xoáy chán nản tuyệt vọng, danh họa Van Gogh vẫn có những khoảnh khắc thăng hoa tột cùng để tạo ra nhiều kiệt tác hội họa. Loạt tác phẩm của ông ra đời trong khoảng thời gian này lần đầu tiên được tập hợp và trưng bày trong một triển lãm chưa từng có tại thủ đô Amsterdam (Hà Lan) từ ngày 12-5 đến 3-9.

Dốc cạn những “giọt tinh hoa”

Triển lãm có tên “Van Gogh in Auvers. His Final Months” (Van Gogh ở Auvers. Những tháng cuối cùng” mang tới người xem 50 trong số 74 bức tranh ông vẽ trong những ngày cuối đời ở xã Auvers-sur-Oise phía tây bắc thủ đô Paris, trước khi ông qua đời vì tự tử ở tuổi 37.

Theo các nhà giám tuyển của triển lãm, hơn 30 bức ký họa trong số những tác phẩm được trưng bày đã được mượn từ các bảo tàng và các bộ sưu tập tư nhân trên toàn thế giới. Đáng nói là chúng chưa bao giờ được “xếp đặt” cùng nhau trong một triển lãm như thế này trước đây.

“Đây là triển lãm một lần duy nhất về 70 ngày cuối cùng trong cuộc đời của Van Gogh”, bà Emilie Gordenker, Giám đốc Bảo tàng Van Gogh đã nói như vậy với báo giới trong cuộc gặp ngày 10-5 trước triển lãm.

“Trong khoảng thời gian đó, ông ấy đã làm việc như một người “lên đồng”, tạo ra một vài trong số những tác phẩm xuất sắc nhất, bao gồm cả bức tranh mang tính điềm báo là “Wheatfield with Crows” (Cánh đồng lúa mì quạ bay) và bức chân dung u sầu của người bạn ông, bác sĩ Paul Gachet”, bà Emilie Gordenker cho biết.

Triển lãm “có một không hai”

Điểm khiến cho triển lãm “Van Gogh in Auvers. His Final Months” không giống với bất cứ triển lãm nào trước đó về Van Gogh là các bức tranh được sắp xếp theo trình tự thời gian. Từ bức vẽ đầu tiên khi danh họa người Hà Lan tới ngôi làng ở Pháp, cho tới bức cuối cùng là “Tree Roots” (Rễ cây) được vẽ chỉ hai ngày trước khi ông qua đời.

Danh họa Van Gogh tới xã Auvers-sur-Oise gần Paris vào ngày 20-5-1890 sau khi sống một thời gian tại Arles và Saint-Remy-de-Provence ở miền nam nước Pháp và từng vài lần bị hành hạ bởi chứng bệnh tâm thần.

Khi mới tới làng Auvers ông tràn đầy hy vọng và nhiệt huyết, chủ yếu nhờ vào sự hiện diện của bác sĩ Gachet, một người chuyên trị chứng bệnh trầm cảm u sầu. Cũng tại ngôi làng này, ông bước vào một trong những giai đoạn sáng tác sôi nổi và hiệu quả nhất.

“Ông Vincent đã có khoảng thời gian vô cùng khó khăn trước khi ông ấy tới làng Auvers,” bà Emilie Gordenker nói. “Ông ấy thực sự đã phải chịu đựng rất nhiều vì chứng bệnh tâm thần. Ông ấy tới Auvers và thực sự có một nguồn năng lượng mới, ông đã rất say sưa với công việc”, bà tiếp.

Trong khi đó bà Nienke Bakker, nhà giám tuyển nghệ thuật cao cấp tại Bảo tàng Van Gogh nói với Hãng tin AFP về giai đoạn này của Van Gogh: “Ông ấy chắc chắn đã làm việc rất nhanh. Nhưng ông ấy cũng biết chính xác mình đang làm gì”.

“Khi chuẩn bị cho triển lãm, chúng tôi không chỉ kinh ngạc trước số lượng tranh ông ấy đã vẽ tại Auvers trong một khoảng thời gian ngắn, mà còn bởi chất lượng tuyệt vời của chúng, cũng như sự tự tin, năng lực biểu đạt và sự thử nghiệm điều đó cho tới những ngày cuối cùng”, bà Nienke Bakker nói. “Điều đó cho thấy ông ấy là một nghệ sĩ xuất thần”.

Nhưng rồi thời gian trôi đi, cảm giác bất an lại xâm chiếm Van Gogh như người ta có thể cảm nhận điều đó trong các bức vẽ như “Wheatfield with crows” và sau đó là bức “Wheatfield under Thunderclouds” (Đồng lúa mì dưới trời mây giông).

Thực tế, trong bức thư gửi em trai là Theodorus, Van Gogh cũng đã nói về bức vẽ cuối đời “Tree Root” với những câu như “cuộc sống của anh đã bị tấn công tới từng gốc rễ, bước đi cũng đã loạng choạng”. Những cảm giác về thất bại, cô đơn và u buồn đã dần đánh bại họa sĩ để rồi hai ngày sau đó, không lâu sau khi hoàn thành bức “Tree Roots”, ông tự tử bằng cách tự bắn vào ngực mình.

Triển lãm “Van Gogh in Auvers. His Final Months” sau thời gian trưng bày từ 12-5 đến 3-9 năm nay sẽ được chuyển tới Bảo tàng Orsay để trưng bày từ 3-10-2023 đến 4-2-2024.

TRẦN ĐẮC LUÂN (theo AFP)