Thêm hay bớt?

Mỗi lần tờ lịch bóc đến ngày sinh của mình là người lớn vui buồn lẫn lộn. Vui vì được thêm một tuổi, buồn vì đời mình bỗng dưng ngắn đi một năm.

Chị Thu Huyền bên con gái, bánh sinh nhật và đàn ghi-ta. (Ảnh do nhân vật cung cấp)

1. Đôi lúc con người bị cuốn vào cơn lốc mưu sinh, có khi không còn nhớ đến sinh nhật chính mình. Vì thế, như chia sẻ của chị Lê Thị Thu Huyền, hiện ở đường Hoàng Văn Thái, chị đã có một sinh nhật khiến mình vui đến nỗi phải rơi nước mắt, một “bữa tiệc” (chị bảo gọi thế cho oai một chút) mà nhân vật chính là chị không hề được báo trước.

Hôm đó chị vừa chạy xe về đến trước hiên nhà thì con gái bước ra nở một nụ cười hết sức trìu mến rất khác với ngày thường. Ngạc nhiên chưa! Chị thoáng nghĩ, nhưng hơi mệt nên chỉ kịp chào cô bạn của con gái rồi vội vào phòng riêng nằm nghỉ. Chị loáng thoáng nghe tiếng hai đứa thì thầm gì đó. Một lát, con gái vào hỏi thăm, mời chị ra ngoài phòng khách để “thưa với mẹ một điều quan trọng”. Chị miễn cưỡng bước ra và “mắt chữ A, mồm chữ O” trước những ngọn nến lung linh biểu trưng cho số tuổi của chị. Cả hai đứa đồng thanh cất tiếng hát “Happy Birthday to You! Happy Birthday to You…”. Chị không nói thành lời, những giọt nước mắt hạnh phúc tràn lên khóe mắt. Mãi một lúc chị mới nói được mỗi một câu: Mẹ cảm ơn các con nhiều…

Chỉ đơn giản một ổ bánh kem, một bó hoa cẩm chướng, một chai rượu vang thôi, nhưng với chị, đó là bữa tiệc sinh nhật ý nghĩa nhất trong đời mình.

Đêm đó, con gái tỉ tê cùng mẹ. Rằng, con đi về hơn 20 cây số bằng chiếc xe đạp điện để mua bánh kem, khi về chỉ một tay nắm ghi-đông. Con có chút lo lắng, nếu về gặp mẹ thì sẽ giải thích thế nào đây. Con biết tính mẹ mà, mẹ hay tiếc tiền, chưa bao giờ chi cho những việc quá xa xỉ như vậy. Nhưng con muốn được làm điều đó để thể hiện lòng biết ơn mẹ đã khổ cực, lo toan cho con trong những tháng ngày qua...

Rằng, may quá mẹ vẫn chưa về. Con và bạn con nhanh chân bố trí, sắp xếp mọi thứ đâu vào đấy. Con cầm cây ghi-ta đánh lại bài “Happy Birthday to You” (mà hơn 10 ngày trước con tập tò học trên mạng) và đợi nhân vật chính xuất hiện. Lúc mẹ bước ra, thấy mẹ vui là con cảm thấy hạnh phúc tràn đầy rồi. Lần đầu tiên con nhấp chút rượu vang, nó khó uống thật; nhưng con vẫn có cảm giác nó ngọt ngào biết bao nhiêu, như tình yêu con dành cho mẹ và mẹ dành cho con...

2. Có lẽ không ít người lần đầu tiên tổ chức sinh nhật vào năm... 40 tuổi như anh Minh Trần, hiện ở đường Lê Đình Lý. 15 năm trước, khi con gái anh lên lớp 6, vừa đủ lớn khôn để đề xuất tổ chức sinh nhật cho ba mẹ và chọn luôn anh (sinh vào cuối tháng 1) làm ngay cú “mở hàng”.

Sinh nhật anh bao giờ cũng hết sức đơn giản, một cái bánh (lúc to, lúc nhỏ), một bông hoa (bà xã anh lo), hai đứa nhỏ nhịn tiền ăn sáng mua cho anh khi đôi tất, khi cái ví giả da, khi một đĩa nhạc… Chỉ vậy thôi nhưng chúng nó cứ thì thầm bàn bạc mấy ngày. Người ta bảo cách cho giá trị hơn của cho, anh quý những món quà sinh nhật đó ở chỗ bao bì chúng tự làm, cái thiệp chúng tự vẽ, tuy mỗi năm hoa lá cành mỗi kiểu nhưng bao giờ cũng ẩn chứa cả nghìn lời yêu thương...

Đã có 15 cái sinh nhật đi qua đời anh, nhưng ấn tượng nhất, anh bảo, là dịp cơ quan tổ chức tổng kết cuối năm 2008 vào tháng 1-2009. Hôm đó những người sinh vào tháng 1 đều vui vẻ vì được tặng hoa chúc mừng sinh nhật, riêng anh do vừa trải qua một cú sốc lớn nên chẳng còn bụng dạ nào nữa. Anh ngồi một góc định không hát hò gì, nhưng lại nghĩ sẽ không thoát được đâu, bởi liên hoan năm nào mà thiếu bóng anh trên sân khấu?! Đúng y chang, MC (một đồng nghiệp cùng cơ quan) gọi tên anh, anh phân vân không biết chọn bài gì, bởi để chọn bài hát phù hợp cho lúc này thật khó.

Tôi ơi đừng tuyệt vọng hay Xa rồi mùa đông? Đó là hai ca khúc mà chỉ mới đọc tới cái nhan đề thôi là anh cảm thấy hồn mình như tràn tin yêu và đầy nắng ấm. Có điều là cả hai bài hát anh đều không mấy thuộc lời. Lúc này anh đã đứng trên sân khấu, không thể đi xuống, nhạc công nhìn anh chờ đợi. Anh buột miệng: Xa rồi mùa đông. Mùa đông đất trời lúc đó đang đi qua, anh thầm mong mùa đông đời mình cũng thế, sẽ qua đi trong nắng ấm ngày xuân. Anh tự nhủ, nếu mình hát thật trôi chảy bằng tất cả tâm hồn thì ước nguyện của mình sẽ trở thành hiện thực. Và anh hát trôi chảy thật sự, trên cả mong đợi. Giờ nghĩ lại vẫn còn bồi hồi…

Sinh nhật hôm đầu năm 2015 vừa qua cũng để lại trong anh nhiều ấn tượng. Khi đó cả hai đứa con anh đều đi làm, cậu em cầm trên tay tháng lương đầu tiên bàn với chị nó đứng ra tổ chức sinh nhật cho ba.

3. Mỗi lần tờ lịch bóc đến ngày sinh của mình là người lớn vui buồn lẫn lộn. Vui vì được thêm một tuổi, buồn vì đời mình bỗng dưng ngắn đi một năm. Suy niệm về lẽ vô thường này, Thiền sư Thiên Tùng trong bài kệ Tuế triêu (ngày đầu năm) có hai câu tưởng chừng bỡn cợt: Kim triêu tận đạo thiêm nhất tuế,/ Ngô đạo như kim giảm nhất niên. (Sáng nay người bảo thêm một tuổi,/ Tôi nói ngày này bớt một năm).

Vần xoay con Tạo hết 12 tháng lại đầy thành một năm mới, vô tình, vô thủy, vô chung. Thêm một tuổi hay bớt một năm chẳng qua là ý niệm chủ quan nội tại của mỗi người, tùy theo cái cách họ ngoái nhìn 12 tháng vừa đi qua. Không nhiều những người đứng tuổi có được sinh nhật như chị Huyền, anh Trần. Niềm thương yêu và sự chia sẻ đã khiến một người khóc vì hạnh phúc, một người xa rồi mùa đông. Tâm hồn họ mỗi năm chừng như chật lại bởi niềm vui cứ đầy thêm trong vòng tay của người thân, đồng nghiệp.

Nhà thơ, triết gia Mỹ Ralph Waldo Emerson (1803 - 1882) từng suy niệm: Đời người được đo bằng tư tưởng và hành động chứ không phải bằng thời gian. Đây sẽ là gợi ý trả lời cho những ai xuống thấp dần ở bên kia con dốc của cuộc đời nhưng còn trăn trở về lẽ mất/còn, thêm/bớt...

VĂN THÀNH LÊ