Thơ Bùi Xuân

Gần 10 năm trước, khi viết bài giới thiệu tập thơ Ẩn dụ mưa của Bùi Xuân, tôi cho rằng, anh đã nhận ra – tìm thấy ý nghĩa của đời sống, là Tình yêu. Đấy là một quan niệm đạo đức, một thái độ sống. Giờ đây, có thể tìm thấy chân dung đầy đủ của Bùi Xuân, tân hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, trong cả thơ viết và việc chọn Tagore trong thơ dịch; nơi Tình yêu ấy chín hơn và đạm hơn, cái đạm sau khi đã nồng(*)

(Nhà thơ Nguyễn Đông Nhật chọn và giới thiệu)

Thắp

Sau cơn bão Xangsane quái ác
anh học từ cây sự thắp
như chưa hề có gió giật trên cấp mười hai
như chưa hề có cổ thụ bật gốc
như chưa hề có nhà cửa tan hoang
và mẹ và chị và em ta
ngồi khóc.

Sống là thắp
anh nhận thức và khẳng định
anh lập luận và bảo vệ.

Này em
nếu một ngày trước mặt em là khoảng trống hay sự đổ vỡ
xin em thắp lên cho mình chiếc lá non
đẹp xốn xang trên cành cây sau bão
và nếu hy vọng không về
lòng em trống rỗng
xin em thắp lên dù là nỗi cô đơn hay niềm tuyệt vọng
chớ bao giờ làm ngọn bấc lụi tàn vô cảm.

Quán nhỏ trung du

Lưa thưa mưa bay chiều trung du
Liêu xiêu quán nhỏ. Mái rạ gầy
Còm nhom em bé. Tròn xoe mắt
Con mắt ngây thơ nhìn đến hay.

Quán nhỏ đơn sơ vài thẩu kẹo
Đôi chồng bánh tráng mươi liễn trầu
Lềnh khềnh hũ rượu choán đầu góc
Mỗi một bàn con mấy cốc sành.

Chủ quán chừng như một cụ bà
Dối già. Buôn bán cũng lơ mơ
Em bé thơ kia là cháu cụ
Mẹ cha xuống ruộng nhờ bà trông.

Đang nghĩ vẩn vơ chợt giật mình
Bước vào cửa quán một thiếu phụ
Áo nâu sờn vai, da trắng xanh
Đôi mắt trong veo nhìn bỡ ngỡ.

Đôi mắt trong veo nhìn đến lạ
Làn môi thắm đỏ tựa môi hồng
Tựa dấu son đời chưa thể xóa
Một thời thiếu nữ xinh thậm xinh.

Lưa thưa mưa bay chiều quán nhỏ
Uống cạn cốc đầy. Đôi chân bước
Ấy thế... mười năm, xuôi con dốc...
Mười năm ngoảnh lại... đất trung du.

Bài hát của Jnanadas

Rabindranath Tagore

(dịch từ tiếng Hindi sang tiếng Anh)

Tôi đi suốt cả ngày và mệt mỏi, thế rồi tôi cúi đầu hướng về cung điện vương giả của người, vẫn còn rất xa.

Đêm sâu hơn, nỗi ham muốn thiêu đốt trái tim tôi, bất cứ điều gì của những lời tôi hát, đau đớn khóc than qua chúng, thậm chí là bài hát mà tôi hằng khao khát. Ôi người tình của tôi, người yêu dấu của tôi, thân thiết nhất của tôi trong cõi đời này!

Khi thời gian dường như đánh rơi quyền trượng của nó trong bóng tối tay người để cầm lên cây đàn luýt, khảy hợp âm vô cùng; và trái tim tôi vang lên tiếng hát, Ôi người tình của tôi, người yêu dấu của tôi, thân thiết nhất của tôi trong cõi đời này!

A, có cánh tay của ai ôm tôi không?

Bất cứ điều gì tôi để lại xin cho tôi để lại, và bất cứ điều gì tôi phải chịu đựng xin cho tôi chịu đựng. Duy nhất, hãy cho tôi đi cùng người, Ôi người tình của tôi, người yêu dấu của tôi, thân thiết nhất của tôi trong cõi đời này!

Bước xuống từ khán phòng của người, bước xuống giữa những niềm vui và nỗi buồn; giấu trong tất cả các hình thức và niềm sung sướng, trong tình yêu và trong trái tim tôi; ở đó hát lên những bài hát của người, Ôi người tình của tôi, người yêu dấu của tôi, thân thiết nhất của tôi trong cõi đời này!

(Trích từ tác phẩm Người thoáng hiện của R. Tagore, Bùi Xuân dịch từ bản tiếng Anh, NXB Đà Nẵng, 2015)