Gần đây, hàng loạt người dùng trên Facebook, Instagram và Twitter đăng ảnh của họ từ 10 năm trước và năm nay theo tính năng "thử thách 10 năm".
Tính năng được nhiều người dùng ưa thích vì đơn giản họ nghĩ là cách nhìn lại cột mốc của bản thân và cũng để "khoe" một chút với bạn bè mình "dậy thì" thành công ra sao. Tuy nhiên, theo Kate O'Neill là người sáng lập KO Insights và là tác giả của Tech Humanist and Pixels and Place: Kết nối trải nghiệm của con người qua các không gian vật lý và kỹ thuật số, việc làm này không hề vô hại.
 |
| Thử thách 10 năm, mánh khóe mới của Facebook liệu có vô hại? |
Kate O'Neill đánh giá, trào lưu này là một trong những "mánh khóe" để Facebook thu thập dữ liệu cá nhân để đào tạo máy móc về sự lão hóa của người dùng. Sự việc này lại một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh vì sự "dễ dãi" của người dùng khi chia sẻ thông tin cá nhân trên các trang mạng xã hội.
Mặc dù nhiều ý kiến cho rằng dữ liệu đó đã có sẵn và Facebook đã có tất cả các hình ảnh hồ sơ về cá nhân đó. Tuy nhiên, sẵn sàng tập hợp, "nộp không" dễ dàng và "đóng góp tích cực" vào kho dữ liệu gương mặt chính xác khổng lồ của Facebook để khiến bạn "bị nhận ra" ở bất cứ đâu lại là chuyện khác.
Theo Kate O'Neill, Facebook muốn đào tạo một thuật toán nhận dạng khuôn mặt về các đặc điểm liên quan đến tuổi và cụ thể hơn là về sự tiến triển của tuổi tác (ví dụ, cách mọi người có thể trông như thế nào khi họ già đi). Và trong trường hợp lý tưởng này, Facebook đã có một bộ dữ liệu lớn và chính xác về hình ảnh nhờ sự "nộp" không dữ liệu dễ dàng của người dùng.
Ngoài ra, không phải ai cũng sử dụng ảnh thật của mình làm ảnh đại diện. Sự thực nhiều người dùng ảnh phong cảnh, thú cưng hay đơn giản là những hình ảnh trìu tượng... Thế nhưng khi tham gia trào lưu, bạn đã góp cho Facebook một bộ ảnh sạch sẽ, đơn giản và được dán nhãn hashtag #10YearChallenge giúp thu thập dữ liệu chính xác hơn.
Hơn nữa, đối với ảnh đại diện trên Facebook, ngày đăng ảnh không nhất thiết phải khớp với ngày chụp ảnh. Ngay cả siêu dữ liệu EXIF trên ảnh cũng sẽ không đáng tin cậy để đánh giá ngày đó.
Không chỉ vậy, nhiều người còn bổ sung bối cảnh chụp bức ảnh đó một cách cụ thể. (Ví như, năm 2009 đến thăm địa điểm này và hành động tương tự trong năm nay).
Nói cách khác, nhờ vào những thông tin ảnh này, giờ đây mạng xã hội đã có một bộ dữ liệu rất lớn về những bức ảnh được giám định và tuyển chọn cẩn thận của mọi người từ khoảng 10 năm trước và bây giờ.
Facebook phủ nhận việc có bất kỳ can thiệp nào trong "thử thách 10 năm" #10YearChallenge. Theo phát ngôn viên của Facebook, đây là một trào lưu do người dùng tạo ra đã tự lan truyền. Facebook không bắt đầu xu hướng này và cho rằng trào lưu sử dụng những bức ảnh đã tồn tại trên Facebook. Facebook không thu được gì từ trào lưu này.
Thế nhưng Kate O'Neill cho rằng ngay cả khi trào lưu cụ thể này không phải là động tác kỹ thuật của mạng xã hội, thì vài năm qua đã đầy rẫy những ví dụ về các trò chơi xã hội và trào lưu được thiết kế để đánh cắp và thu thập dữ liệu.
Cụ thể nhất là việc sử dụng trái phép dữ liệu hàng loạt của hơn 70 triệu người dùng Facebook Mỹ được thực hiện bởi Cambridge Analytica trong kỳ bầu cử Tổng thống.
Theo Kate O'Neill, việc ai đó có thể sử dụng ảnh Facebook của bạn để đào tạo một thuật toán nhận dạng khuôn mặt cho máy học là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, điều đáng nói hơn ở đây là cách con người tiếp cận các tương tác của mình với công nghệ với việc chú ý đến dữ liệu mình tạo ra và có thể bị sử dụng ở quy mô lớn.
Dữ liệu sử dụng cho nhiều mục đích
Tiềm năng nhận diện khuôn mặt từ lâu đã được nhiều chuyên gia khuyến cáo về tính tương tác "đáng sợ" của nó, nhất là trong việc theo dõi vị trí người dùng...
 |
| Nhận diện khuôn mặt là một tính năng có ứng dụng rất lớn trong cuộc sống. (Ảnh: Printerest). |
Giống như hầu hết các công nghệ mới nổi, có nhiều khả năng gây ra hậu quả. Hình ảnh tiến triển tuổi tác một ngày nào đó có thể là yếu tố đánh giá bảo hiểm và chăm sóc sức khỏe. Ví dụ, nếu bạn dường như già đi nhanh hơn so với nhóm bạn, có lẽ bạn là một rủi ro bảo hiểm, do đó bạn có thể phải trả nhiều hơn hoặc bị từ chối bảo hiểm.
Thật khó để nói đầy đủ về cách thức công nghệ tác động đến nhân loại. Chúng có thể giúp cuộc sống của con người tiện dụng hơn, nhưng bên cạnh đó cũng không ít khả năng công nghệ được sử dụng như công cụ khiến cuộc sống của chúng ta có thể trở nên tồi tệ hơn. Chỉ khi con người hiểu được các mặt của vấn đề (từ tiêu cực đến tích cực), con người sẽ có sự cân nhắc thích hợp hơn.
Kate O'Neill khẳng định, bất kể nguồn gốc hoặc ý định đằng sau trào lưu này, tất cả chúng ta phải trở thành người hiểu biết hơn về dữ liệu bản thân tạo ra và chia sẻ, quyền truy cập mà mình cấp cho các nền tảng xã hội và ý nghĩa của việc sử dụng nó.
Con người là mối liên kết giữa thế giới vật lý và kỹ thuật số. Tương tác của con người là phần lớn những gì làm cho Internet vạn vật (Internet of Things) trở nên có ý nghĩa. Dữ liệu là nhiên liệu giúp doanh nghiệp công nghệ thông minh hơn và có nhiều lợi nhuận hơn. Vì thế, chúng ta cũng cần đối xử thông minh với dữ liệu của chính mình.
Theo VOV
