Sửa đổi Luật Đất đai phải phù hợp thực tiễn hiện nay

Ngày 15-9, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Nguyễn Văn Quảng chủ trì hội nghị lấy ý kiến góp ý Luật Đất đai (sửa đổi). Phát biểu đề dẫn, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Nguyễn Văn Quảng cho rằng, thời gian qua, Đà Nẵng là một trong những địa phương có nhiều vấn đề vướng mắc liên quan đến đất đai. Do đó, việc tổ chức hội nghị lần này, các đại biểu cần nghiên cứu sâu các vấn đề liên quan đến dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), từ thực tiễn địa phương, qua đó góp ý để các quy định của luật có thể thực hiện một cách hiệu quả, cơ bản đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Còn những vướng mắc, bất cập

Tham gia góp ý, Phó Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi cho rằng, việc bồi thường, hỗ trợ thiệt hại đối với trường hợp khi Nhà nước thực hiện các dự án đã giảm mặt cắt đường so với trước làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng đất, nhất là các dự án cầu vượt, hầm chui. Tuy nhiên hiện nay, chưa có hành lang pháp lý để giải quyết chính sách bồi thường, hỗ trợ trong trường hợp này.

Tại Đà Nẵng có hai dự án đó là cầu vượt ngã ba Huế và hầm chui Nguyễn Tri Phương - Điện Biên Phủ. Do không có quy định nhưng thiệt hại của người dân là có nên thành phố có chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, việc hỗ trợ này chưa đáp ứng được nguyện vọng của người dân, nên đến nay vẫn còn tình trạng khiếu kiện. Trên cơ sở đó, đề nghị Quốc hội nghiên cứu, xem xét quy định nội dung này vào Luật Đất đai (sửa đổi) theo hướng quy định những nguyên tắc chung, nội dung cơ bản về bồi thường, hỗ trợ trong trường hợp này và giao cho Chính phủ quy định chi tiết để các địa phương có hành lang pháp lý để triển khai thực hiện, tránh phát sinh khiếu kiện kéo dài, phức tạp, nhất là đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

Đồng quan điểm này, liên quan đến Điều 92, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định: Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các trường hợp đặc thù, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Trần Quốc Hùng cho rằng, cần bổ sung thêm một số nội dung cho hoàn thiện. Trên thực tế hiện nay, việc xây dựng, thi công các dự án nút giao thông ảnh hưởng rất lớn đến nhà cửa, hoạt động kinh doanh và cuộc sống của người dân ở các khu vực này. Tuy nhiên, việc xác định mức độ ảnh hưởng và giá trị thiệt hại cụ thể thì chưa có cơ sở để xác định. Tại Đà Nẵng, điển hình như tại Nút giao thông Ngã Ba Huế, các hộ dân đã kiến nghị đề nghị hỗ trợ phát sinh từ năm 2014 đến nay, thành phố đã vận dụng, xem xét để hỗ trợ cho các hộ dân. Trong quá trình giải quyết, một số hộ dân đã có khởi kiện ra tòa án do không đồng tình với cách giải quyết của các cơ quan chức năng.

“Đây là thực tế phát sinh ảnh hưởng trực tiếp rất lớn đến đời sống của người dân. Do đó, đề xuất cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định bồi thường đối với trường hợp không thuộc diện thu hồi đất nhưng bị ảnh hưởng khi đầu tư xây dựng công trình, dự án theo Điều 78, Điều 79 như: giảm giá trị tiền sử dụng đất do giảm mặt cắt đường, hạn chế khả năng sinh lợi, giảm thuận lợi về giao thông... so với trước đây”, ông Hùng nói.

Liên quan đến phân loại đất, căn cứ xác định loại đất; về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Trưởng ban Đô thị HĐND thành phố Nguyễn Thành Tiến cho rằng, đối với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, Khoản 3, Điều 65 (dự thảo luật) quy định buộc thành phố, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; thành phố, thị xã thuộc tỉnh đã có quy hoạch đô thị được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Quy hoạch đô thị thì không phải lập quy hoạch sử dụng đất, nhưng phải lập quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. Điều này trong thực tế bị vướng, chẳng hạn như tại Đà Nẵng, cấp quận không có quy hoạch đô thị. Thành phố đang áp dụng quy hoạch phân khu, nhưng trong thực tế quy hoạch phân khu không trùng khớp ranh giới hành chính của cấp quận. Do vậy việc áp dụng này không được.

Đà Nẵng thời gian qua cũng không thực hiện quy hoạch sử dụng đất cấp quận, chỉ có huyện Hòa Vang. Thực tế này đưa đến cơ sở pháp lý lỏng lẻo. Do vậy, trong dự thảo cần phải làm rõ thêm là trường hợp nào được áp dụng quy hoạch đô thị đối với cấp quận, để có cơ sở áp dụng cho phù hợp. Hiện trong dự thảo vẫn giữ nguyên nội dung như Luật Đất đai 2013, chưa có thay đổi, khiến việc thực hiện ở địa phương gặp nhiều khó khăn.

Nên mở rộng đối tượng bố trí tái định cư

Từ thực tiễn địa phương, Phó Chủ tịch UBND quận Liên Chiểu Nguyễn Nhường cho biết, có tình trạng hộ có nhiều loại đất (sở hữu lâu đời), nhưng diện tích đất ở rất ít nên khi bị thu hồi, việc đền bù, bố trí tái định cư rất thiệt thòi so với hộ có ít tổng diện tích đất hơn nhưng lại có diện tích đất ở cao hơn. Từ thực trạng này đã phát sinh tình trạng người dân bán rẻ đất nông nghiệp để làm hồ sơ ba lá dẫn đến tình trạng có hồ sơ đất đai ký khống, ký sai và tình trạng xây nhà trái phép trên đất vườn, đất màu, đất ruộng trong vùng quy hoạch. Dĩ nhiên, để xảy ra thực trạng như hiện nay có một phần do công tác buông lỏng quản lý của các cấp chính quyền. Ông Nhường đề nghị, cần sửa đổi, bổ sung tại Điều 111 dự thảo luật: “chỉ đất ở mới được bố trí lô” là không nhất thiết chỉ có đất ở mới được bố trí tái định cư như luật quy định.

Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Lương Công Tuấn góp ý liên quan đến việc thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia công cộng; về cấp giấy chứng nhận cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất; về thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo; về quy định về điều khoản chuyển tiếp, điều khoản thi hành, sự thống nhất của hệ thống pháp luật và việc áp dụng Luật Đất đai để xử lý các mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác nếu có. Phó Giám đốc Sở Xây dựng Trần Văn Hoàng góp ý về phân loại đất, căn cứ xác định loại đất; về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; về các trường hợp được thỏa thuận về nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất thực hiện dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang.

Kết luận hội nghị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Nguyễn Văn Quảng ghi nhận, đánh giá cao các ý kiến đóng góp của đại biểu tham dự, đồng thời chỉ đạo Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND thành phố tiếp thu, tổng hợp để báo cáo Quốc hội.

TRỌNG HUY