Làng bánh khô mè Quang Châu nhộn nhịp dịp Tết

ĐNO - Những ngày giáp Tết Nguyên đán Giáp Thìn này làng bánh khô mè Quang Châu, thôn Quang Châu, xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang không khí trở nên nhộn nhịp khác hẳn ngày thường. Bếp lửa của các lò bánh đỏ suốt ngày; tiếng cười nói, cảnh người vào ra để đặt và nhận bánh khiến ai ai cũng thấy vui.

Bà Nguyễn Thị Nghĩ (bên phải) đang tiếp đường thắng bánh

Quang Châu nằm ở cửa ngõ phía Nam của thành phố, gần sát Quốc lộ 1A. Những ngày giáp Tết này đến thôn Quang Châu, chúng tôi không khó để cảm nhận được không khí rộn ràng, vương vấn sắc Xuân của làng nghề làm bánh khô mè, khô nổ lớn nhất khu vực Quảng Nam - Đà Nẵng (xưa) và thành phố Đà Nẵng ngày nay. Từ xa, chúng tôi đã cảm nhận được mùi hương từ bánh đang nướng, hương gừng, hương đường đang thắng, hương nổ… thơm ngát lan tỏa, quấn quýt khắp đường làng ngõ xóm.

Những ngày giáp Tết cổ truyền của dân tộc, gian bếp của gần vài chục hộ trong thôn luôn đỏ lửa hoạt động hết công suất để cho ra lò những chiếc bánh thơm ngon, giòn rụm phục vụ thị trường Tết.

Các cụ cao niên trong làng cho biết, làng nghề làm bánh khô mè đã có hơn 100 năm qua. Cũng nhờ nghề truyền thống này mà người dân trong làng có thêm việc làm với thu nhập ổn định; đồng thời cũng thu hút nhiều khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm, chuyện trò… với những người làm bánh.

Trong gian bếp, lửa đỏ rực vào những ngày giáp Tết, hơi nóng trong lò phả ra hừng hực nhưng những người phụ nữ cao tuổi vẫn trò chuyện vui vẻ trong khi đôi tay vẫn thoăn thoắt để kịp thời hoàn thành những mẻ bánh khô mè thơm ngon phục vụ thị trường Tết đang đến rất gần.

Lò bánh của của gia đình ông Trần Xử (67 tuổi), người đã gắn bó với nghề làm bánh khô mè hơn 40 năm có hơn 10 lao động đang hối hả hoàn thành các đơn đặt hàng. Vừa  xếp bánh vào bao, ông Trần Xử cho biết, hằng năm, từ ngày rằm tháng 11 (âm lịch), lò bánh của gia đình ông cùng các lò bánh khác trong thôn đã bắt đầu rộn ràng đỏ lửa liên tục để sản xuất bánh phục vụ Tết. Mỗi ngày lò bánh của gia đình ông sản xuất bình quân khoảng 150 gói bánh tương đương với 7.000 - 7.500 cái bánh để kịp cung ứng ra thị trường Tết.

Bà Nguyễn Thị Nghĩ (63 tuổi), vợ ông Trần Xử là người làm bánh đã lâu năm của thôn Quang Châu chia sẻ, muốn làm ra bánh khô mè thơm ngon, chất lượng, đạt yêu cầu thì gạo phải sử dụng hoàn toàn phải là gạo xuyệt, chỉ có loại gạo này mới làm cho bánh nở xốp. Nếu trộn với những loại gạo khác vào sẽ làm cho bánh khô mè dễ bị bể, không được giòn và xốp. Đặc biệt, nước đường thắng phải vừa tới và dùng đường cát trắng của Quảng Ngãi, mè của Thanh Hóa.

Cũng theo bà Nghĩ, gạo xuyệt sau khi máy xay ra thì phải rây thật mịn rồi cho vào bột gạo xuyệt một ít nước để bột dính lại. Sau đó rây gạo vào khuôn có các ô vuông sẵn đều nhau, dưới cùng lót một lớp vải thô rồi đưa khuôn hấp cách thủy trên bếp lò. Tiếp theo là nướng bánh trên lửa than, nhúng (tắm) nước đường đã thắng với gừng, ủ với mè rang, trãi bánh để nguội và đóng gói.

“Để làm bánh được khô, ngon, công đoạn thắng đường là cả một bí quyết để bánh khi ăn, bẻ ra thấy có tơ. Ngày trước người ta dùng đường bát để thắng, bây giờ người tiêu dùng thích màu trắng của bánh, nên dùng đường cát Quảng Ngãi. Để cho thơm, có lúc thêm gừng tươi vào đường khi thắng. Bánh khô trần, nếu để lâu, phải nướng lại, sau đó dùng đũa gắp bánh nhúng (tắm) xuống dung dịch đường đã thắng tới, tiếp đó đưa bánh vào nổ hoặc mè rang, sau đó hong khô và cất vào thùng, hộp.

Bánh khô mè đạt tiêu chuẩn phải có màu sắc tự nhiên, đẹp, khô ráo, khi bẻ ra, có những sợi tơ đường, phần ruột (bánh trần) phải có độ xốp nhất định, bánh thơm đặc trưng…”, bà Nghĩ cho biết thêm.

Hiện nay, giá bánh khô mè loại nhỏ có giá 40.000 đồng/hộp, loại lớn có giá 70.000 đồng/hộp (50 cái), thường được mọi người mua về thờ cúng, chưng trên bàn thờ ngày Tết. Đối với du khách mua bánh về làm quà sẽ dùng loại được bọc bằng giấy với giá 60.000 đồng/gói.

Bà Lý Thị Lưỡng (70 tuổi, trú thôn Quang Châu) đến lò bà Nghĩ mua bánh khô mè, cho chúng tôi hay, do bánh khô mè bà Nghĩ thơm ngon nên các con cháu của bà và bạn bè, người thân ở Đà Nẵng rất thích nên năm nào bà cũng đến đây mua. Năm nay bà mua 700 bánh (14 gói) với số tiền 1,3 triệu để cúng ông bà và biếu tặng.

Ngày xưa, mỗi khi Tết đến Xuân về, người dân xứ Quảng lại làm các loại bánh truyền thống để dâng cúng tổ tiên ông bà. Song, việc làm bánh khô mè với nhiều công đoạn khá vất vả và kỳ công cho nên hiện nay, nhiều người mua bánh ở các lò hoặc mua ở các quầy hàng cho thuận tiện trong thời đại 4.0.

Hiện nay, làng nghề bánh khô mè Quang Châu tuy không còn đông đúc như những năm về trước nhưng người dân nơi đây vẫn đau đáu giữ nghề thủ công của ông cha để lại để ra lò những chiếc bánh với hương vị ngọt thơm đặc trưng, thấm đậm hương vị phù sa của đất, của nước, của nắng gió, của củi lửa hòa quyện cùng sự tần tảo, chịu thương chịu khó dân dã của người dân quê hương Quang Châu.

HOÀNG LINH