Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên

Nhiều nghiên cứu cho thấy, xu hướng hoạt động tình dục đang tăng lên ở những người trẻ tuổi. Một số trẻ vị thành niên (VTN) tiếp nhận thông tin chưa chính xác và đầy đủ từ bạn bè hoặc các phương tiện truyền thông dẫn đến quan hệ tình dục không an toàn.

Lớp tập huấn kỹ năng truyền thông về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên. Ảnh: MINH PHÚC

Năm 2015, dân số châu Á là 4,4 tỷ người, tỷ lệ người dưới 15 tuổi chiếm 25% và có 1,1 tỷ trẻ VTN, chiếm 58% số VTN của toàn thế giới. Khu vực Đông Nam Á có 628 triệu dân, tỷ lệ trẻ dưới 15 tuổi là 27%, trẻ VTN chiếm gần 170 triệu, trong đó trẻ em gái VTN khoảng 86,7 triệu. Dân số Việt Nam năm 2015 là 91,7 triệu người và trẻ VTN gái là 14,22 triệu người.

Tuổi VTN là thời kỳ phát triển đặc biệt với hàng loạt biến đổi nhanh chóng về thể chất cũng như tâm lý và các mối quan hệ xã hội. Đây cũng là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em thành người trưởng thành. VTN có đặc điểm tâm sinh lý đặc thù như thích thử nghiệm, thích khám phá năng lực bản thân, năng động, sáng tạo. Với những đặc điểm này, VTN liên tục đối mặt với những thách thức cũng như nguy cơ. Khoảng 1/5 phụ nữ trẻ có chồng và sinh con trước tuổi 19. Tình trạng mang thai và sinh đẻ sớm phổ biến ở nông thôn, nơi có 6,6% phụ nữ sinh con ở nhóm 15-19 tuổi so với 1,6% ở thành thị. Sinh đẻ sớm ở người trẻ sẽ dẫn đến các nguy cơ tai biến sản khoa.

Để chinh phục thách thức của cuộc sống và phòng tránh nguy cơ, VTN cần được đáp ứng nhu cầu cơ bản gồm: môi trường an toàn, thông tin chính xác, kỹ năng sống và cần được tư vấn, hỗ trợ dịch vụ y tế phù hợp… Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, cùng với quá trình hội nhập kinh tế, xã hội, sự giao thoa văn hóa Đông - Tây tạo nên nhiều thay đổi trong cách sống, lối suy nghĩ của giới trẻ. Đặc biệt là ở lứa tuổi VTN, nếu không được quan tâm, định hướng sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ lệch lạc về đạo đức, lối sống, học tập, khả năng phát triển tương lai, sự nghiệp của các em và có tác động rất lớn tới chất lượng dân số của toàn xã hội. Chính vì vậy, sức khỏe sinh sản VTN mặc dù đã được đề cập khá nhiều nhưng luôn là chủ đề thời sự đáng quan tâm.

Các vấn đề sức khỏe sinh sản VTN hiện nay chủ yếu là tình trạng yêu sớm, quan hệ tình dục sớm, sống thử và sự “ngây thơ” trong cách phòng, tránh thai. Điều này dẫn đến hệ lụy là tỷ lệ nạo phá thai ở lứa tuổi này gia tăng. Bên cạnh việc giáo dục và hướng dẫn VTN về tình bạn, tình yêu trong sáng và tình dục lành mạnh, an toàn, việc tăng cường tuyên truyền về sức khỏe sinh sản, giúp các em biết cách bảo vệ sức khỏe là hết sức cần thiết.

Tuy nhiên, điều khá lo ngại là nhiều bậc cha mẹ chưa thực sự quan tâm đầy đủ trong việc giáo dục giới tính, sức khỏe tình dục của con cái, thậm chí người lớn còn né tránh vấn đề này. Đây thực sự là những khoảng trống trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản VTN.

Theo điều tra của Tổng cục Thống kê, có 8,4% số trẻ VTN tuổi từ 15 - 19 từng sinh con hoặc đang mang thai. Số trẻ dưới 15 tuổi từng mang thai là 0,2%. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là sự thiếu kiến thức từ phía các em và sự thiếu quan tâm từ gia đình, cộng thêm những mặt trái của thời đại bùng nổ thông tin, giao thoa văn hóa.

Vì thế, vấn đề là phải làm sao bảo đảm sự giúp đỡ cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong quá trình chuyển tiếp từ trẻ con sang người lớn. Yếu tố đặc biệt quan trọng để giải quyết vấn đề này là sự đầu tư đúng đắn trong giáo dục và y tế cho thanh - thiếu niên. Để từ đó, các em đủ hiểu biết, sự tự tin và điều kiện cần thiết chăm sóc bản thân cũng như phát triển phù hợp.

MINH PHÚC