ĐNO - Kỷ niệm 40 năm cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc (17-2-2019), chúng tôi đến thăm Đại tá Phạm Đới, nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân khu 5, hiện ở phường Hòa Thuận Tây (Hải Châu). Những ngày tháng 2 của 40 năm trước vẫn sống động trong ký ức của người cựu binh…
 |
| Đại tá Phạm Đới với các ký ức chiến tranh. |
Từ xứ Quảng, cậu bé Phạm Đới theo gia đình tập kết ra Bắc, trưởng thành rồi quay trở lại miền Nam chiến đấu, sau đó được cử đi học trường quân sự ở Liên Xô. Ra trường đang giảng dạy ở Học viện Quốc phòng, chiến tranh biên giới phía Bắc xảy ra, vậy là ông ra mặt trận.
Đại tá Phạm Đới hồi tưởng: “Để thành lập Quân đoàn 14 vào ngày 24-2-1979, các cơ quan của Bộ Quốc phòng được điều động ra phía trước, tôi làm trợ lý tác chiến. Quân đoàn đứng chân các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng.
Trước đó, các sư đoàn bộ binh đang chiến đấu bảo vệ Lạng Sơn (3, 327, 337, 338) cùng các trung đoàn binh chủng của Quân khu 1, các đơn vị kinh tế được đặt dưới quyền chỉ huy chung của Bộ Tư lệnh Quân đoàn. Tôi nhớ mãi cảm giác đau xót quặn lòng khi nhìn cảnh đổ nát của Lạng Sơn khi đặt chân đến. Đặc biệt lúc đi qua Trường Văn hóa Lạng Sơn, nơi ngày xưa đào tạo học sinh miền Nam, trong đó có tôi theo học năm 1974, mái trường bề thế chỉ còn một đống gạch vụn bởi bọn xâm lược”.
Theo Đại tá Phạm Đới, ngày 2-3, quân Trung Quốc chiếm được Kỳ Lừa, Tam Thanh, Nhị Thanh và vào được khu vực phía bắc của thị xã Lạng Sơn. Các đơn vị của ta rút về phía nam sông Kỳ Cùng. Bộ Tư lệnh Quân đoàn quyết định điều Sư đoàn 3 về làm lực lượng dự bị, riêng Trung đoàn 12, Sư đoàn 3 tiếp tục bám trụ trên đường 1B đánh vào sau lưng địch, phối hợp với Sư đoàn 337 kiên quyết chốt chặn tuyến giao thông này, không cho địch vượt qua cầu Khánh Khê tiến sang thị xã và huyện Văn Quan.
Ngày 4-3, đối phương tiếp tục tung thêm lực lượng vào tiến công, chiếm được khu vực nam sông Kỳ Cùng, Sân bay Mai Pha, các khu phố còn lại của thị xã Lạng Sơn và làm chủ các điểm cao phía nam thị xã. Tối 4-3, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 14 thông qua và bắt đầu triển khai phương án mở chiến dịch phản công. Ngày 5-3, giữa lúc các sư đoàn trên mặt trận đang ráo riết chuẩn bị thì trưa hôm đó, nhà cầm quyền Trung Quốc tuyên bố rút quân khỏi Việt Nam và ngày hôm sau quân địch rút về phía bắc sông Kỳ Cùng. Bộ Quốc phòng quyết định cho dừng chiến dịch phản công.
Trên hướng chính, quân Trung Quốc rút khỏi thị xã Lạng Sơn và huyện Cao Lộc ngày 9-3 và rút khỏi Đồng Đăng, Tân Thanh tuần sau đó, nhưng một số nơi phải đến ngày 20-3 mới rút về bên kia biên giới. Tuy nhiên, các đơn vị trực thuộc của Quân đoàn vẫn còn phải trấn giữ ở Lạng Sơn, Cao Bằng đến năm 1984.
Những chuyên gia Liên Xô thủy chung
Ấn tượng của Đại tá Phạm Đới những ngày ở biên giới phía Bắc là sự sát cánh của cả chục chuyên gia quân sự Liên Xô. Trong điều kiện chiến trường gian khổ và ác liệt, những người bạn Liên Xô đã đồng hành cùng các đơn vị, cố vấn bày binh bố trận, có mặt kiểm tra trên từng cây số trận địa.
Nhớ những ngày ở trận chiến, đang cùng chỉ huy Quân đoàn đi bộ dọc đường sắt ga Lạng Sơn, Đại tá Phạm Đới vội đẩy Tư lệnh Phạm Minh Tâm ngã xuống phía trước và ông ngã theo. Quay lại thấy đằng sau có mấy cán bộ ta thương vong. Đó là khi nghe tiếng đề-pa của pháo 122mm đến hai tai cùng lúc, tức là pháo đang ở cự ly 11km và đạn sẽ rơi cách mình 15-20 mét. Bài học của các chuyên gia Liên Xô đã trở nên hữu ích với ông.
 |
| Cảnh đổ nát ở Lạng Sơn tháng 2- 1979. Ảnh: T.L |
Ông Phạm Minh Tâm (sau này là Trung tướng, Phó Tổng thanh tra Quân đội) là người Điện Bàn, Quảng Nam, nổi tiếng là vị tướng dày dặn trận mạc và có nhiều công lao trong chiến tranh phía Bắc. Thiếu tướng Go- đin, cố vấn, càng thêm yêu quý Tư lệnh Quân đoàn 14.
Tình nghĩa thủy chung ấy còn lưu lại mãi về sau. Bà vợ ông Go-đin làm bác sĩ chỉ qua mấy lần gặp cũng đã dành nhiều thiện cảm cho người chỉ huy Quân đoàn. Bà lặn lội từ Hà Nội vào Đà Nẵng thăm vợ con tướng Tâm khi vị chỉ huy đang ở biên giới. Ngày đó, nhà cửa sơ sài lại ẩm thấp nhưng bà vẫn ngủ cùng gia đình đến mấy ngày.
Hơn 30 năm về nước và mất liên lạc, nhưng vợ chồng chuyên gia vẫn không quên người bạn Việt Nam. Cách đây không lâu, vợ chồng ông Go-đin đã đăng tải trên mạng tấm hình chụp cùng Tư lệnh Phạm Minh Tâm với mong muốn được gặp lại người mà họ từng gắn bó.
Ông Phạm Đới làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 141, rồi làm bí thư kiêm phiên dịch cho Tư lệnh Quân đoàn suốt những năm trên biên giới. Chính Thiếu tướng Go-đin là người giới thiệu Phạm Đới đi học ở Học viện Voroshilov – Liên Xô. Khi chấm luận án tốt nghiệp "Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc" có phương án tổ chức trinh sát pháo binh luồn sâu ở mặt trận phía Lạng Sơn năm nào, các giáo viên Liên Xô không hiểu ý đồ của Phạm Đới, bởi họ chưa từng đánh địch như thế.
Đang loay hoay giải thích thì may quá, Giám đốc Học viện đi ngang qua, ông từng là cố vấn quân sự cho Bộ Quốc phòng và ở nước ta một thời gian nên biết rõ nghệ thuật quân sự Việt Nam. Chứng kiến buổi tranh luận, ông đã giảng giải đến 15 phút cho giáo viên Liên Xô hiểu và giúp cho anh học viên Phạm Đới được trọn 5 điểm (tối đa)…
40 năm đã trôi qua, đời binh nghiệp trải qua nhiều chiến trường, nhưng gần 5 năm ở biên giới phía Bắc là chặng đường không thể nào quên trong tâm trí Đại tá Phạm Đới. Ông cho rằng, với truyền thống yêu nước nồng nàn, bất cứ kẻ thù nào xâm lược đất nước ta đều sẽ bị thất bại thảm hại mà thôi.
HỒNG VÂN
