Cú sốc lớn với Nga

Việc cựu Phó Thủ tướng, thủ lĩnh đối lập Nga Boris Nemtsov bị bắn chết giữa trung tâm Mátxcơva, chỉ cách Điện Kremlin vài chục mét vào tối 27-2 được cho là một trong những cú sốc lớn nhất đối với đất nước này.

Nhiều người đặt hoa tại khu vực ông Boris Nemtsov bị bắn. Ảnh: AFP

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng, vụ ám sát ông Boris Nemtsov là sự khiêu khích, đồng thời cam kết truy lùng và trừng phạt thủ phạm. “Mọi biện pháp sẽ được tiến hành để buộc những kẻ tổ chức và thủ phạm của vụ giết người hèn hạ này phải chịu hình phạt thích đáng”, Tổng thống Putin viết trong bức thư gửi mẹ ông Nemtsov.

Nhiều giả thuyết

Tại một con phố nhỏ ở khu Arbat, cảnh sát đã tìm thấy chiếc Lada Priora màu trắng chở những kẻ đã bắn ông Nemtsov. Các nhà điều tra đang xem xét khả năng vụ ám sát nhằm gây bất ổn chính trị đối với nước Nga và ông Nemtsov trở thành “nạn nhân cho những kẻ dùng cách này để đạt được các mục tiêu chính trị”. Trường hợp thứ hai, ông Nemtsov có thể bị các phần tử Hồi giáo cực đoan giết hại hoặc phe đối lập đã ra tay để gán tội cho Tổng thống Putin.

Ủy ban Điều tra cũng cho rằng, vụ việc có thể có mối liên hệ với vụ thảm sát tại tuần báo Charlie Hebdo ở thủ đô Paris của Pháp, ông Nemtsov đã bị đe dọa sau khi chỉ trích các vụ tấn công ở Paris. Một giả thuyết khác được đặt ra: vụ ám sát có liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine…

Reuters cho biết, ngày 1-3, hàng chục ngàn người xuống đường tuần hành để tưởng niệm ông Nemtsov. Lẽ ra vị chính trị gia 55 tuổi dẫn đầu cuộc tuần hành của phe đối lập ở ngoại ô Mátxcơva vào ngày 1-3 nhằm phản đối các chính sách kinh tế của Tổng thống Putin và những gì mà lực lượng này cho là Nga liên quan đến cuộc chiến ở đông Ukraine, dù Mátxcơva kiên quyết bác bỏ việc hậu thuẫn quân ly khai.

Song giờ đây, những người ủng hộ ông xuống đường để cầu nguyện, đặt hoa và thắp nến trên chiếc cầu gần Điện Kremlin, nơi ông Nemtsov bị bắt 4 phát đạn sau khi ăn tối cùng cô bạn Anna Duritskaya. Những người tuần hành mang theo các băng-rôn có những dòng chữ: “Tất cả chúng ta là Nemtsov”, “Boris, họ sợ hãi bạn”, “Bốn viên đạn bắn bạn là 4 viên đạn bắn vào chúng tôi”...

Theo ông Sergei Mitrokhin, một lãnh đạo đối lập ở Nga, vụ việc là cú sốc với Nga. Một lãnh đạo khác của phe đối lập, Alexei Navalny, đặt câu hỏi về việc ông Nemtsov bị giết hại như thế nào và nói rằng có lẽ ông này đã bị theo dõi trước thềm cuộc tuần hành ngày 1-3.

Ông Boris Nemtsov (giữa) phát biểu với báo giới tại Mátxcơva ngày 17-3-2012. Ảnh: Reuters

Điều tra “toàn diện, nhanh chóng và minh bạch”

Các nhà lãnh đạo phương Tây yêu cầu điều tra toàn diện về cái chết của ông Nemtsov. Ngoại trưởng Úc Julie Bishop mô tả vụ ám sát là “bi kịch đối với nền dân chủ”. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Barack Obama chỉ trích vụ việc và thúc giục tiến hành điều tra. Thủ tướng Anh David Cameron cũng kêu gọi phải điều tra “toàn diện, nhanh chóng và minh bạch”.

Thủ tướng Đức Angela Merkel bày tỏ mong muốn Tổng thống Putin đưa những kẻ sát hại ông Nemtsov ra trước công lý. Trong khi đó, lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov hoài nghi về việc các cơ quan đặc biệt của phương Tây đứng sau cái chết của Nemtsov nhằm tạo ra cuộc xung đột nội bộ ở nước Nga.

Nhiều người cho rằng, Nemtsov bị ám sát do quan điểm chính trị của ông. Nemtsov là cựu chuyên gia Vật lý, sau đó trở nên nổi bật trong vai trò Tỉnh trưởng khu vực Nizhny Novgorod ở trung tâm Nga trước khi làm việc cho ông Boris Yeltsin.

Nemtsov là Phó Thủ tướng thứ nhất dưới thời Tổng thống Boris Yeltsin vào cuối những năm 1990. Ông từng được xem là người kế nhiệm Yeltsin. Tuy nhiên sau đó, ông Yeltsin đã chọn ông Putin. Sau khi rời Quốc hội vào năm 2003, ông Nemtsov dẫn đầu các đảng và các nhóm đối lập.

Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko nói rằng, ông Nemtsov là cầu nối giữa Ukraine với Nga. “Những kẻ giết người đã hủy hoại điều này. Tôi nghĩ đây không phải là một tai nạn”, ông Poroshenko nói. Nhà lãnh đạo Ukraine còn nói rằng, Nemtsov bị giết hại vì ông dự định tiết lộ bằng chứng về sự liên quan của Nga trong cuộc xung đột giữa phe ly khai với chính quyền Kiev. Tuy nhiên, Điện Kremlin kiên quyết bác bỏ điều này.

Theo cựu Phó Thủ tướng Lithualia Andrius Kubilius, ông Nemtsov từng cân nhắc việc xin tị nạn tại Lithualia vào năm 2012. AP cũng cho biết, trong một báo cáo tham nhũng được công bố trước Thế vận hội Olympic mùa đông 2014 tại Sochi, ông Nemtsov cáo buộc giới chức Nga và các thương gia đã biển thủ 30 tỷ USD trong tiến trình chuẩn bị cho sự kiện này. Không những thế, ông còn đưa ra các cáo buộc tham nhũng ở tập đoàn dầu khí khổng lồ Gazprom.

VĨNH AN