SARS-CoV-2 tiếp tục tiến hóa với các biến thể mới

Trong bối cảnh nhiều nước tự tin dỡ bỏ hàng loạt biện pháp phòng, chống Covid-19 để trở lại nhịp sống bình thường, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát đi cảnh báo về mức độ tiến hóa khôn lường của SARS-CoV-2 với loạt biến thể mới. Theo đó, bên cạnh XE - biến thể có khả năng lây lan nhanh hơn cả Omicron do WHO vừa công bố, một biến thể khác không được tìm thấy trong cơ sở dữ liệu địa phương hoặc thế giới cũng vừa được Trung Quốc xác nhận.

Thành phố Thượng Hải (Trung Quốc) tiến hành xét nghiệm acid nucleic vào ngày 4-4 để khống chế dịch bệnh. Ảnh: Reuters

Theo WHO, biến thể XE là một dạng biến thể tái tổ hợp - kết hợp của chính các biến thể BA.1 và BA.2 của Omicron. Theo các kết quả nghiên cứu sơ bộ do WHO tổng hợp, XE được phát hiện lần đầu ở Anh vào ngày 19-1. Biến thể này có tốc độ lây nhiễm trong cộng đồng cao hơn khoảng 10% so với BA.2 - biến thể chủ đạo hiện nay.

Hiện, XE vẫn chiếm phần rất nhỏ trong tổng số ca mắc toàn cầu nhưng nếu thực sự tốc độ tăng trưởng số ca mắc biến thể này vượt trội BA.2, khả năng lây lan của XE sẽ cao hơn tới 43% so với Omicron, biến thể hoành hành trên toàn thế giới trong những tháng vừa qua. Ngày 3-4, WHO cảnh báo biến thể XE có thể dễ lây truyền và cho biết “sẽ tiếp tục theo dõi và đánh giá chặt chẽ”. Tuy nhiên, WHO cho rằng không có dấu hiệu nào cho thấy biến thể mới này mạnh đến mức có thể gây ra một làn sóng dịch bệnh mới. Đến nay, chưa có bằng chứng cho thấy nó khác biệt về độc lực (khả năng gây bệnh nặng) so với các dòng Omicron khác.

Thái Lan là quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á ghi nhận ca mắc biến thể XE đầu tiên. Sau trường hợp nhiễm biến chủng mới XE, nước này tiếp tục ghi nhận một nhân viên giao hàng nghi nhiễm XJ, cũng là kết quả tái tổ hợp giữa hai biến chủng phụ BA.1 và BA.2 của Omicron.

Theo The Bangkok Post, ngày 4-4, Tổng Giám đốc Cục Khoa học Y tế Thái Lan Supakit Sirilak cho biết nước này vừa ghi nhận một người đàn ông là nhân viên giao hàng nghi bị nhiễm một biến chủng SARS-CoV-2 mới chưa từng được phát hiện tại Thái Lan.

Kết quả giải trình tự gen tại một bệnh viện ở Bangkok cho thấy bộ gen SARS-CoV-2 trong mẫu bệnh phẩm của người đàn ông rất gần với XJ, một biến chủng mới được phát hiện ở Phần Lan cách đây không lâu. Tổng Giám đốc Cục Khoa học Y tế Thái Lan Supakit Sirila cho biết: “Chúng tôi vẫn cần thêm thông tin để xác nhận, nó có khả năng cao là tái tổ hợp XJ”.

Trong khi đó, giới chức y tế thành phố Tô Châu thuộc tỉnh Giang Tô (Trung Quốc) đã phát hiện một biến thể Covid-19 không được tìm thấy trong cơ sở dữ liệu địa phương hoặc thế giới. Hãng tin Tân Hoa Xã ngày 3-4 dẫn lời thông báo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Tô Châu cho biết, đây là một biến thể mới của Omicron, lần đầu tiên xuất hiện tại Trung Quốc và trên thế giới.

Biến thể này phát triển từ chủng phụ BA.1.1 của biến thể Omicron, theo dữ liệu giải trình tự gen từ các cơ quan y tế địa phương. Biến thể mới này không hề có mối liên hệ với các biến thể từng được ghi nhận tại nước này và cũng không nằm trong Sáng kiến toàn cầu về Chia sẻ toàn bộ dữ liệu bệnh cúm (GISAID) - hệ thống chia sẻ những biến thể Covid-19 được giải trình tự gen nhằm theo dõi các đột biến của virus SARS-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19.

Theo hãng tin Bloomberg, trong tuần này, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) sẽ tổ chức một buổi điều trần để thảo luận về những mũi tiêm tăng cường cần thiết và nên nhắm đến những chủng virus cụ thể. Trên thực tế, số ca nhiễm từ những biến thể mới là rất nhỏ khi đặt trong tương quan so sánh với những đợt bùng dịch vẫn đang xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới.

Giáo sư Susan Hopkins, cố vấn y tế chính của Cơ quan An ninh y tế Anh (HSA) nhấn mạnh: “Các biến thể tái tổ hợp không phải là bất thường. Một số biến thể tái tổ hợp đã được xác định trong quá trình diễn ra đại dịch cho đến nay. Cũng như các loại biến thể khác, hầu hết sẽ biến đi tương đối nhanh chóng”.

Giáo sư Peacock tại Đại học Hoàng gia London (Anh) cho biết, các biến thể như vậy vẫn có thể xác định bằng các xét nghiệm PCR tiêu chuẩn và bộ kiểm tra nhanh. Đối với các vắc-xin Covid-19, giáo sư Peacock cho biết vẫn còn quá sớm để biết hiệu quả chắc chắn và các nhà khoa học đang theo dõi chặt chẽ các dữ liệu. Nhà virus học, Giáo sư Đại học Hồng Kông Leo Poon cho rằng: “Chúng ta nên theo dõi sát sao các biến thể tái tổ hợp mới, nhưng không nên hoảng sợ vào lúc này”. Theo ông, vì chủng Delta và chủng Omicron đã trở nên phổ biến nên việc xuất hiện các biến thể tái tổ hợp không có gì để ngạc nhiên. Tuy vậy, nếu một biến thể được phát hiện ở nhiều khu vực và lây lan trong cộng đồng thì đó là điều đáng lo ngại.

Covid-19 vẫn tồn tại sau gần 2,5 năm kể từ khi được phát hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc, với các đột biến mới khiến các ca nhiễm và tử vong gia tăng theo từng đợt vẫn là một vấn đề “đau đầu” đối với một thế giới đang sẵn sàng sống chung với virus.

THƯ LÊ - KHANG NINH