Bầu cử giữa kỳ ở Mỹ: Cuộc đua khó đoán định

Ngày 8-11, hàng chục triệu cử tri Mỹ sẽ bỏ phiếu tại các cuộc bầu cử giữa kỳ 2022. Sự kiện này có thể làm thay đổi cán cân quyền lực cũng như đánh dấu thay đổi lớn đến định hướng chính sách đối nội và đối ngoại của nước này trong 2 năm tới.

Cựu Tổng thống Donald Trump phát biểu trong cuộc vận động bầu cử ở Latrobe, Pennsylvania (Mỹ) ngày 5-11. Ảnh: Getty Images

Kết quả sau ngày 8-11 có thể là “phán quyết” đối với Tổng thống Joe Biden, đồng thời ảnh hưởng đến chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 với đồn đoán về khả năng cựu Tổng thống Donald Trump tái tranh cử. Cuộc đua này thực sự rất khó đoán vì đảng Dân chủ vẫn đang có đủ số ghế trong Quốc hội để nắm quyền kiểm soát cả hai viện nhưng cách biệt giữa đảng này và đảng Cộng hòa hiện rất nhỏ.

Lời thúc giục “Giấc mơ Mỹ” trở lại

Ngày 5-11, Pennsylvania, một trong những bang quyết định cuộc đua kiểm soát Thượng viện, chứng kiến sự tranh đua quyết liệt của ba tên tuổi lớn trên chính trường Mỹ: Tổng thống Biden cùng hai cựu Tổng thống Barack Obama và Donald Trump. Bộ đôi Biden - Obama nỗ lực kêu gọi cử tri bỏ phiếu cho các ứng viên đảng Dân chủ, ở thế đối trọng với ông Trump. Reuters dẫn lời ông Biden nói: “Đây là một trong những cuộc bầu cử quan trọng nhất trong cuộc đời chúng ta. Kết quả sẽ định hình đất nước chúng ta trong nhiều thập kỷ tới, và sức mạnh đó nằm trong tay các bạn”; đồng thời cảnh báo Mỹ sẽ gánh hậu quả trong nhiều thập niên tới nếu đảng Dân chủ thất bại ở Pennsylvania. Trong khi đó, với thông điệp “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”, ông Trump nói rõ: “Nếu muốn ngăn đất nước bị tàn phá và cứu lấy “Giấc mơ Mỹ”, hãy bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa ngày 8-11 trong một làn sóng đỏ khổng lồ”.

Lời kêu gọi của ông Trump phần nào củng cố khả năng tỷ phú này sẽ quay trở lại cuộc đua bầu cử tổng thống năm 2024. Theo Axios, cựu Tổng thống Trump sẽ thông báo tái tranh cử vào ngày 14-11. Trước đó, ngày 3-11, ông Trump cũng bóng gió về khả năng tái tranh cử năm 2024. “Để làm cho đất nước của chúng ta thành công, an toàn và thịnh vượng, tôi rất có thể tái tranh cử”, ông Trump nói. Rõ ràng, chiến thắng của đảng Cộng hòa sẽ giúp mở đường cho ông Trump trở lại nắm quyền. Theo thăm dò đề cử sơ bộ của đảng Cộng hòa cho vị trí ứng viên tổng thống năm 2024, ông Trump giành tỷ lệ ủng hộ cao nhất, với 71%.

Kịch bản nào dễ xảy ra nhất?

Bầu cử ở Mỹ thường tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ngờ và sự kiện năm nay cũng không ngoại lệ. Dù kết quả chính thức được công bố sau ngày 8-11 nhưng được dự báo sẽ không nằm ngoài ba kịch bản: đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát cả Thượng viện và Hạ viện; đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Thượng viện, đảng Cộng hòa giành chiến thắng tại Hạ viện; và cuối cùng là đảng Dân chủ thất bại ở cả hai viện Quốc hội Mỹ. Theo các chuyên gia và các kết quả thăm dò dư luận, tính đến thời điểm cuối tháng 10-2022, kịch bản thứ hai, đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Thượng viện, đảng Cộng hòa giành chiến thắng tại Hạ viện có khả năng cao nhất. Khả năng tiếp theo là kịch bản thứ ba và gần như không có cơ hội cho kịch bản thứ nhất. Nếu kịch bản thứ ba xảy ra, các chương trình nghị sự của Tổng thống Biden có thể bị “đóng băng” hoàn toàn.

Theo thăm dò của CBS News, kinh tế trước nguy cơ suy thoái và lạm phát là những vấn đề được quan tâm hàng đầu. Bên cạnh đó, chính sách tội phạm và sử dụng súng đang gây tranh cãi với việc đảng Dân chủ muốn siết chặt hơn luật kiểm soát súng, trong khi đảng Cộng hòa phản đối khi cho rằng việc kiểm soát và xử lý nghiêm tội phạm mới là vấn đề cần được nêu bật để giảm thiểu các vụ xả súng. Theo AP, thời điểm diễn ra bầu cử giữa nhiệm kỳ không thể tồi tệ hơn đối với đảng Dân chủ khi ông Biden đối mặt với loạt thách thức lớn, gồm giá xăng lại tăng trở lại, lạm phát vượt tầm kiểm soát và thị trường chứng khoáng ảm đạm. Theo Reuters/Ipsos, chỉ có 40% người Mỹ tán thành hiệu quả công việc của ông Biden.

Theo Reuters, nếu đảng Cộng hòa nhằm giành quyền kiểm soát Quốc hội trong cuộc bầu cử, họ sẽ buộc Tổng thống Joe Biden đưa ra lựa chọn khó khăn về thuế: ký luật cắt giảm thuế năm 2017 dưới thời cựu Tổng thống Trump hoặc phủ quyết. Thực tế, chính quyền ông Biden muốn đảo ngược các chính sách cắt giảm thuế và tăng thuế đối với người giàu và doanh nghiệp nhằm huy động nguồn thu mới gần 3.000 tỷ USD để tài trợ cho gói chi tiêu lớn. Bên cạnh đó, một khi đảng Cộng hòa chiến thắng, Mỹ có thể thay đổi chính sách đối với Ukraine, đặc biệt là cân nhắc lại việc viện trợ cho Kiev.

THƯ LÊ