Thái Lan có tân thủ tướng trẻ nhất lịch sử

Ngày 16-8, bà Paetongtarn Shinawatra, con gái cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, trở thành thủ tướng thứ 31 và là thủ tướng trẻ nhất từ trước đến nay ở Thái Lan. Bà Paetongtarn cũng là nữ thủ tướng thứ hai trong lịch sử “xứ sở Chùa Vàng”.

Bà Paetongtarn Shinawatra tham dự cuộc họp báo ở Bangkok (Thái Lan), vào ngày 16-8. Ảnh: AFP

Quyết định bổ nhiệm bà Paetongtarn, lãnh đạo của đảng Vì nước Thái (Pheu Thai) đứng đầu liên minh cầm quyền, đạt được sau hai ngày Tòa án Hiến pháp Thái Lan ra phán quyết bãi nhiệm Thủ tướng Srettha Thavisin.

Nữ thủ tướng thứ hai

Bà Paetongtarn là thành viên thứ tư của gia tộc Shinawatra trở thành Thủ tướng. Trước đó, anh rể của ông Thaksin, ông Somchai Wongsawat là thủ tướng trong thời gian ngắn năm 2008, kế đó, em gái ông Thaksin, bà Yingluck Shinawatra giữ cương vị này trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2014. Cả ông Somchai và bà Yingluck đều đã bị tòa án  bãi nhiệm.

Bà Paetongtarn cũng là nữ thủ tướng thứ hai của Thái Lan, sau bà Yingluck. Là người chưa từng đảm nhiệm vị trí nào trong chính phủ trước đây, có thể thấy bà Paetongtarn sẽ càng đối mặt với nhiều thách thức hơn ở thời điểm chính trị Thái Lan nhiều bất ổn và kinh tế nước này cũng đang “ốm yếu”.

Theo The New York Times, ngày 15-8, khi biết chắc rằng bà Paetongtarn là sự lựa chọn của liên minh cầm quyền cho ghế thủ tướng, có những câu hỏi về việc bà sẽ tại vị bao lâu. Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy, chỉ có 6% cử tri ủng hộ bà làm thủ tướng, xếp sau ông Pita Limjaroenrat, cựu lãnh đạo của đảng Tiến bước hiện đã giải thể, và ông Srettha Thavisin, người vừa bị  bãi nhiệm thủ tướng ngày 14-8.

Tháng 8-2023, ông Thaksin trở về Thái Lan, chấm dứt 15 năm sống lưu vong, sau khi đạt thỏa thuận bất ngờ với các đối thủ cũ trong quân đội bảo hoàng. Các đối thủ cũ đã đoàn kết lại để chống lại một đảng trẻ tuổi nổi lên lúc đó là đảng Tiến bước vốn giành được nhiều phiếu bầu nhất nhờ các cam kết cải cách đất nước nổi bật. Dù vậy, phán quyết của Tòa án Hiến pháp ngày 14-8 về việc bãi nhiệm ông Srettha cho thấy rõ hơn sự mong manh của thỏa thuận đó.

Ông Srettha, tỷ phú bất động sản, giữ cương vị lãnh đạo đất nước chưa đầy một năm và là thủ tướng thứ tư của Thái Lan trong 16 năm qua bị bãi nhiệm bởi phán quyết của Tòa án Hiến pháp. Ông bị kết án vi phạm Hiến pháp khi bổ nhiệm một bộ trưởng đã từng ngồi tù vào nội các. Một tuần trước đó, tòa án giải tán đảng Tiến bước vì đảng này hứa cải cách luật bảo vệ Hoàng gia (lese majesty) nghiêm ngặt.
Thách thức lớn

Ngày 15-8, The New York Times (NYT) dẫn lời bà Paetongtarn nói rằng: “Đất nước phải tiến về phía trước. Tôi có niềm tin vào đảng Pheu Thai. Tôi tin tưởng vào tất cả đảng liên minh chính phủ để đưa đất nước chúng ta thoát khỏi khủng hoảng kinh tế”. Trước đó, bà Paetongtarn từng giữ vai trò nổi bật trong chiến dịch tranh cử vào tháng 5-2023 của Pheu Thai khi đảng này cố gắng tận dụng sự nổi tiếng của gia tộc Shinawatra đối với cử tri nông thôn lớn tuổi ở miền bắc và đông bắc. Tuy nhiên, Pheu Thai chỉ ở vị trí thứ hai trong cuộc tổng tuyển cử năm ngoái.

Ông Ken Lohatepanont, nhà nghiên cứu chuyên về chính trị Thái Lan, nhận định liên minh do Pheu Thai và các đối thủ cũ của họ lập ra có khả năng vẫn được giữ vững, vì cả hai bên đều muốn loại bỏ đảng “tái sinh” của đảng Tiến bước với tên gọi mới là đảng Nhân dân, ra khỏi vòng tròn quyền lực.

Ngày 14-8, đảng Nhân dân tuyên bố họ phản đối phán quyết bãi nhiệm ông Srettha, lên án quyền lực của Tòa án Hiến pháp và cho biết họ “tin rằng những sự kiện hôm nay sẽ làm cho tất cả các tầng lớp xã hội nhận thức rõ hơn về nhu cầu cấp bách phải soạn thảo Hiến pháp mới”.

Ông Ken Lohatepanont nói thêm rằng, ông Thaksin đang ngày càng gặp khó khăn trong việc điều hành các hoạt động của mình và chính điều này khiến ông rơi vào tình thế khó xử khi phải chọn con gái mình làm thủ tướng. “Đây là canh bạc lớn đối với ông Thaksin. Nếu bà Paetongtarn không thể vực dậy kinh tế và tái khôi phục tầm ảnh hưởng của đảng thì đó có thể là hồi kết vì đảng Nhân dân đang giành được nhiều động lực hơn”, NYT dẫn lời ông Lohatepanont nhận định.

TRẦN ĐẮC LUÂN