Bài cuối: Để các danh hiệu văn hóa không là hình thức

Xây dựng thôn, làng văn hóa là một trong những tiêu chí về văn hóa của Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM). Những năm qua, huyện Hòa Vang đã không ngừng nỗ lực với những cách làm hay, sáng tạo, gắn với phong trào xây dựng NTM, để các danh hiệu gia đình văn hóa, thôn văn hóa không đơn thuần là danh hiệu.

Với trên 80% thôn văn hóa, cùng việc hoàn thành 19 tiêu chí của Bộ, xã Hòa Tiến đã cán đích nông thôn mới vào cuối năm 2013.

Xây dựng tiêu chí riêng

Ông Nguyễn Hồng Duân, Trưởng ban công tác Mặt trận thôn Túy Loan Đông 2, xã Hòa Phong cho biết, từ khi huyện phát động phong trào xây dựng NTM, phong trào xây dựng thôn văn hóa, gia đình văn hóa của bà con trong thôn khí thế hẳn. Tỷ lệ gia đình văn hóa, thôn văn hóa tăng đáng kể. Năm 2010, toàn thôn có 280/360 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, đến cuối năm 2013 là 340/360 hộ. Năm nay dự kiến toàn thôn có hơn 350 gia đình văn hóa. Đáng kể hơn, không chỉ dừng lại ở những con số mà phong trào dần đi vào thực chất nhờ địa phương kiên trì tuyên truyền, kết hợp với các biện pháp nâng cao ý thức xây dựng của người dân như để các gia đình tự đăng ký danh hiệu lên tổ dân phố, tổ xem xét rồi mới tiếp tục đưa lên cấp trên.

Theo ông Duân, không gì hơn “mưa dầm thấm đất”, tuyên truyền một lần không được thì có thể 2-3 lần; thậm chí có những gia đình, Ban Mặt trận phối hợp với các đoàn thể phải đến vận động xây dựng danh hiệu văn hóa 8-10 lần. “Để người dân tự đăng ký danh hiệu sẽ buộc họ phải tự nhìn nhận, tự ý thức về mình trước khi đăng ký, chứ không làm kiểu phong trào như trước đây”, ông Duân nói.

Rồi ông khảng khái: “Không phải tự nhiên mà càng ngày trên địa bàn thôn càng ít thấy cảnh vợ chồng cãi vã, đánh lộn, thanh-thiếu niên trộm cắp, người vi phạm pháp luật; người dân tự giác đi họp thôn, tự giác hiến đất làm đường, tự giác đóng góp các khoản thu xây dựng nông thôn mới… Ý thức người dân đã được nâng lên một bậc, như thế không thể nói các danh hiệu là hình thức được”.

Ngoài các tiêu chí theo hướng dẫn của Bộ VH-TT&DL, để các danh hiệu gắn với thực tiễn địa phương, Ðảng bộ, UBND huyện Hòa Vang vừa ban hành bảng điểm chấm thôn văn hóa gồm 50 điểm (mỗi điểm đạt được chấm 2 điểm, tổng cộng 100 điểm) thuộc 10 nhóm tiêu chí cụ thể bao hàm tổng thể các vấn đề thuộc về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh tế nông thôn; môi trường sinh thái, an ninh, trật tự an toàn xã hội; đời sống vật chất và tinh thần của người dân... Theo đó, thôn đạt chuẩn văn hóa cần đạt ít nhất 90/100 điểm trong bảng điểm của huyện.

Ông Nguyễn Thúc Dũng, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hòa Vang, cho biết bảng điểm nói trên đặc biệt đề cao những giá trị nhân văn, thể hiện tinh thần cộng đồng của gia đình, tộc họ, như yêu cầu các mô hình tộc họ chăm lo việc học và giáo dục đạo đức cho con cháu phải có mô hình cụ thể; thực hiện tốt phong trào “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”; nền nếp gia phong được giữ vững; xóm giềng đoàn kết gắn bó, tương trợ nhau lúc khó khăn; thực hiện tốt công tác hòa giải tại cơ sở; có quy ước hoặc hương ước cộng đồng được phê duyệt thực hiện… “Tất cả cần được đặt trong không gian văn hóa lành mạnh, hiện đại, không có tụ điểm tệ nạn xã hội, không có tội phạm hình sự, thiếu niên vi phạm pháp luật…”, ông Dũng nói.

Tạo hạt nhân, đẩy mạnh công tác tuyên truyền

Là địa phương có truyền thống trong các phong trào cộng đồng nói chung, xây dựng văn hóa nói riêng, liên tục nhiều năm liền, tỷ lệ thôn văn hóa trong toàn huyện Hòa Vang luôn đạt từ 76-80%. Riêng với xã Hòa Tiến, một trong hai xã vừa cán đích NTM cuối năm ngoái, Phó Chủ tịch UBND xã Đặng Quốc Tuấn cho biết, từ năm 2012, khi thành phố xóa bỏ quy chế điểm liệt đối với gia đình sinh con thứ 3 (chỉ tính điểm trừ, điểm cộng), gắn với phong trào xây dựng NTM, việc xây dựng thôn văn hóa của người dân sôi nổi hơn trước. Liên tục hai năm qua, Hòa Tiến đều đạt trên 80% thôn văn hóa. Xã Hòa Tiến cũng đã đăng ký 1 thôn thí điểm xây dựng thôn văn hóa theo bảng điểm mới của huyện.

Với bảng điểm mới vừa xây dựng, Hòa Vang hy vọng phong trào xây dựng thôn văn hóa sẽ đi vào thực chất. Hiện 11/11 xã đã đăng ký xây dựng mô hình thôn văn hóa thí điểm theo bảng điểm mới. Và theo kế hoạch, cuối tháng 11 tới, thôn đầu tiên của huyện sẽ thực hiện thí điểm, sau đó nhân rộng toàn huyện.

Ðể duy trì và phát huy những kết quả đã đạt được trong giai đoạn mới, đại diện lãnh đạo huyện Hòa Vang cho rằng, cần tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền phát động phong trào thi đua xây dựng thôn văn hóa - văn minh gắn với xây dựng NTM trên phạm vi toàn huyện, tăng cường các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao. Như thường xuyên tổ chức các hoạt động văn nghệ quần chúng, với nội dung sinh hoạt phong phú, lồng ghép kiến thức về dân số; phòng, chống bạo lực gia đình trong các hoạt động văn nghệ; góp phần giảm tệ nạn xã hội, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh ở các địa phương…

Về Hòa Vang những ngày này, có thể cảm nhận sự no đủ, tươi mới trong từng nếp nhà, trên những con đường thênh thang rộng mở, trong nụ cười hồn hậu của người dân phố huyện… Để thấy, nông thôn nơi đây đang “mới” từng ngày.

Bài và ảnh: THANH TÂN