Mới đây, tôi gọi điện hỏi thăm sức khỏe của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu. Thật vui khi nghe giọng nói của ông vẫn trong và khỏe, không như mấy tháng trước, khi ông còn nằm điều trị ở bệnh viện. Ông nói ngày 10-11 sẽ ra Đà Nẵng thăm bà con và dự đêm nhạc mừng thọ 90 tuổi do thành phố tổ chức. Những lúc vui, ông thường tỏ ra thích thú với sự trùng hợp giữa ngày và tháng sinh, đều là con số 11 (ngày 11-11-1924). Ông nói, hầu như năm nào đúng dịp này cũng có người đứng ra tổ chức cho ông một đêm nhạc, khi thì ở thành phố Hồ Chí Minh, khi thì ở Quảng Nam, Đà Nẵng, Hà Nội, hoặc một nơi nào đó.
 |
| Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu trong đêm nhạc “Cuộc đời vẫn đẹp sao” tổ chức tối 8-11 tại thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: TUỔI TRẺ |
Tôi nhớ dịp kỷ niệm sinh nhật ông 86 tuổi, đêm nhạc “Thơ tình cuối mùa thu” được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh vào đúng tối 11-11-2010. Trước đó mấy ngày, ông điện thoại bảo vợ chồng tôi vào cùng dự. Chưa kịp suy nghĩ xem bố trí công việc thế nào để vào chia vui với ông, thì đầu dây bên kia đã vui vẻ: “Cháu cứ yên trí, có người lo vé rồi, chỉ lo thu xếp công việc thôi”. Tôi tỏ ra áy náy và nói để mình tự lo, thì ông hạ giọng, như thì thầm: “Có Mạnh Thường Quân, nhưng họ yêu cầu giấu tên, lo toàn bộ đêm nhạc cho chú, kể cả vé cho cháu nữa”.
Đêm nhạc được tổ chức tại sân vườn một khách sạn lớn, rộng rãi, thoáng đãng nhưng cũng rất ấm cúng, có đủ các ca sĩ quen thuộc: Tuấn Phong, Quang Lý, Quỳnh Liên, Thanh Thúy, Vân Khánh... Họ đến đây như những người nhà, mừng thọ và góp vui cùng người nhạc sĩ mà họ quý mến. “Thơ tình cuối mùa thu” nhưng vẫn có hành khúc. NSƯT Quỳnh Liên hát Hành khúc ngày và đêm, bài hát do nhạc sĩ phổ nhạc từ bài thơ Ngày và đêm của tôi, đăng Báo Văn nghệ năm 1969. Ca sĩ hát rất “bốc”, đến gần cuối, cô kéo luôn tác giả nhạc và tác giả lời cùng lên “tam ca”.
Không khí thật sôi động, vui vẻ, ấm áp, rất ấn tượng. Một nhạc sĩ thành phố Hồ Chí Minh ghé tai tôi: “Anh Bảy (cách gọi thân mật nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu) viết nhiều thể loại, nhưng rất thành công ở những bài về tình yêu, kể cả hành khúc trữ tình”. Tôi cũng nghĩ, có lẽ tâm hồn ông luôn tươi trẻ, hóm hỉnh, bởi ông rất gắn bó với đề tài tình yêu - yêu đời, yêu người, ở tất cả sắc thái, cung bậc của nó. Thật đúng khi có người đã gọi ông là “nhạc sĩ của tình yêu”. Chính ông cũng có lần tâm sự: “Nếu tôi lấy sự đau khổ, phiền muộn của mình ra để sáng tác thì nhạc của tôi không sống được đến bây giờ”.
Cũng ngay trong đêm giao lưu đó, một người bạn già lên đọc mấy câu lục bát vui chúc mừng: Anh nay tám sáu tuổi rồi/ Nhưng chưa đến nỗi da mồi tóc sương/ Hon-da lả lướt trên đường/ Tâm hồn nghệ sĩ còn vương vấn nhiều/ Mặc dầu tuổi đã về chiều/ Trông anh tươi trẻ hơn nhiều đồng song/ Tuổi già sống thật thong dong/ Gia đình, bè bạn hết lòng mến thương.../ Chúc anh sống quá trăm năm/ Để gieo tiếng nhạc vào trong lòng người/ Để anh mang đến nụ cười/ Cho tuổi trẻ lại, cho đời thêm vui.....
Đáp lại tấm lòng của người bạn, vẫn phong cách hóm hỉnh... rất nghệ sĩ và cũng rất... Quảng, nhạc sĩ bước lên ứng khẩu: Tám mươi sáu tuổi vẫn chưa già/ Tim còn nhấp nhỏm bóng hồng qua/ Còn nhiều câu hát nghe bay bướm/ Ắt sống còn lâu mới đi xa/ Cuộc đời vẫn đẹp ô la la!...
Cử tọa vỗ tay hân hoan tán thưởng. Bỗng chốc tôi nhớ lại lần mừng thọ ông 70 tuổi tại thành phố Đà Nẵng năm 1994, sau những lời lẽ chúc tụng và những ca khúc quen thuộc do ông sáng tác, trong lời cảm ơn đáp lễ của mình, người nhạc sĩ vốn hóm hỉnh và ưa đùa đọc mấy câu thơ tự bạch, khiến hàng ngàn khán giả không nhịn được cười: Năm nay thất thập cổ lai hy/ Vật chất tinh thần chẳng thiếu chi/ Chỉ tóc trên đầu nhiều sợi bạc/ Còn thì mọi thứ vẫn y nguy. Lúc ấy, anh Mai Thúc Lân - Bí thư Tỉnh ủy và anh Phạm Phát - Trưởng ban Tuyên giáo - hai vị lãnh đạo có “máu” văn nghệ cùng dự, nhìn nhau cười thú vị: Các địa phương khác thường nói “y nguyên”, chứ cái từ “y nguy” này thì đặc Quảng Nam, đúng là “chất Quảng” của Phan Huỳnh Điểu!
Người nhạc sĩ hay vui nhộn, hóm hỉnh như vậy, nhưng cũng là người viết những giai điệu trữ tình thật sâu lắng, làm nao lòng người nghe. Những bài như Thuyền và biển, Thơ tình cuối mùa thu (đều phổ thơ Xuân Quỳnh), có những câu thơ nhờ giai điệu của ông thổi hồn vào cứ làm mọi trái tim dù đang yêu hay đã yêu, đã thành chồng thành vợ, kể cả khi luống tuổi, giữa “mùa đông” của đời người, cũng cứ bị thổn thức: Kìa bao người yêu mới/ Đi qua cùng heo may... Chỉ còn anh và em/ Là của mùa thu cũ... Chỉ còn anh và em/ Cùng tình yêu ở lại..
Bản thân nhạc sĩ cũng là người giàu xúc động. Năm 2010, Báo Quân đội nhân dân kỷ niệm 60 năm ra số đầu tiên, mời một số văn nghệ sĩ có bài đăng trên báo qua các thời kỳ về dự. Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu dĩ nhiên là được mời. Tôi cũng được Ban tổ chức (BTC) gửi giấy mời kèm cả vé máy bay.
Vừa đến trạm 66 Phan Đình Phùng - nhà khách của quân đội, một người của BTC đến gặp tôi, thông báo rằng trong chương trình giao lưu ngày hôm sau có cảnh gặp gỡ giữa nhạc sĩ và tác giả lời bài Hành khúc ngày và đêm. Nhưng anh ấy dặn phải bí mật, không cho nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu biết tôi đang có mặt tại Hà Nội.
Đến buổi giao lưu, đạo diễn chương trình xếp tôi ngồi sau nhạc sĩ mấy hàng ghế, ở một góc khuất. Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu được mời lên sân khấu cùng với nhà báo Phạm Phú Bằng và một vị tướng quân đội. Khi đến lượt nhạc sĩ phát biểu về bài Hành khúc ngày và đêm, câu đầu tiên của ông có vẻ như là một lời phê bình nhẹ: Tôi nghĩ lẽ ra BTC phải mời tác giả bài thơ đến dự cuộc giao lưu hôm nay vì không có thơ thì không thể có bài hát. Sau đó, ông nói về lý do sáng tác ca khúc này, về tình cảm mà ông dành vào đó.
Ông rút từ trong chiếc cặp nhỏ bản thảo chép tay bài hát khi bắt đầu khởi thảo, gửi tặng BTC. Người dẫn chương trình trân trọng đón nhận bản nhạc và vui vẻ nói: Nhân dịp này, BTC chương trình cũng có món quà tặng lại nhạc sĩ. Lúc ấy, đạo diễn chương trình cho người đến mời tôi lên sân khấu. Hóa ra, “món quà” ấy chính là tôi.
Lúc tiến lại gần ông, dưới ánh đèn sân khấu, tôi thấy ông xúc động thực sự. Tôi nói vài câu ngắn cảm ơn ông, người chắp cánh cho bài thơ, cảm ơn các thế hệ khán khán giả đã hơn 40 năm gắn bó với bài hát. Trong lòng tôi cảm thấy xúc động trước sự hưởng ứng của khán giả, của những người cùng ngồi trên sân khấu lúc ấy, và nhất là của người nhạc sĩ già đã chăm chút cho bài thơ của tôi trên nền giai điệu hành khúc trữ tình của ông.
Tháng 11 này, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu vừa tròn 90 tuổi. Ông sẽ trở lại quê hương như đã nhiều lần trở về để gặp lại bạn bè, đồng nghiệp, người thân. Chỉ tiếc là người vợ yêu quý vẫn đồng hành với ông - bà Phạm Thị Vân, vì lý do sức khỏe không về cùng ông như mọi lần. Nhưng chúng ta vẫn thực sự chia vui cùng nhạc sĩ, và luôn mong nhạc - sĩ - của - tình - yêu mãi trẻ trung, yêu đời để thổi hồn cho cuộc sống bằng những sáng tác mới của mình.
BÙI CÔNG MINH
