Khánh thành Bảo tàng văn hóa Phật giáo đầu tiên tại Việt Nam

Chiều 24-12, lễ khánh thành ra mắt Bảo tàng văn hóa Phật giáo đầu tiên tại Việt Nam được tổ chức tại chùa Quán Thế Âm, nằm trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn. Tham dự buổi lễ có Phó Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Nho Trung, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội đơn vị thành phố Đà Nẵng Huỳnh Nghĩa, Hòa thượng Thích Chí Mãn, Phó trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Đà Nẵng.

Mới khánh thành nhưng rất đông khách đến thăm quan Bảo tàng.

Nhiều hiện vật giá trị

Với diện tích chưa đầy 100m2, nhưng bảo tàng trưng bày gần 200 hiện vật có giá trị về văn hóa Phật giáo. Đây là các hiện vật tồn tại từ thời khai thiên lập địa chùa Quán Thế Âm, vốn là thánh địa tâm linh của quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Ngoài ra, còn có nhiều hiện vật do các chùa khác trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và cả các tỉnh, thành khác tập hợp lại. Niên đại của hiện vật có từ thế kỷ 7-8 cho đến cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 và còn nhiều hiện vật vẫn chưa xác định được niên đại.

Nổi bật trong không gian trưng bày là hình tượng của Đức phật với nhiều chất liệu khác nhau (ngọc, đồng) gồm: Tượng Thích ca đản sinh từ thế kỷ 16, tượng Di đà thế kỷ 19, tượng Đức Phật Quán Thế Âm bồ tát, hình tượng Đức Phật Di Lặc...; trong đó bức tượng Phật Di Lặc tuy chưa xác định là cổ vật nhưng đặc biệt ở chỗ tuy có kích thước bên ngoài tương đối nhỏ, không biết làm bằng chất liệu quặng kim loại gì nhưng nặng đến phải 2, 3 người đỡ mới được.

Trong nhóm hiện vật về hình tượng Phật, các chuyên gia xác định có hai nhóm hiện vật giá trị đặc biệt là tượng bạch ngọc Quan Thế Âm tống tử tạc hình Phật Bà đang bế một trẻ nhỏ trên tay, mà tương truyền là được tìm thấy trong hoàng cung nhà Nguyễn do một hoàng hậu thờ để cầu thái tử; hai là, nhóm 8 tượng Phật Mật Tông được khuyến khích thành lập hồ sơ bảo vật quốc gia... Bên cạnh đó, hiện vật Tòa Cử long mang giá trị nghệ thuật hết sức sinh động với hình hai con rồng uống lượn, xung quanh là hình các vị Phật.

Ngoài hình tượng Phật, bảo tàng còn trưng bày nhiều hiện vật là các mộc bản kinh Phật, đồ thờ cúng, nhạc khí... phục vụ cho các nghi lễ, thờ cúng trong Phật giáo như: bức tranh khảm xà cừ hình đức Phật nhập niết bàn, xung quanh là các tướng quân, các tăng ni, cung phi mỹ nữ, muôn thú...; đỉnh, chuông đồng, bình sứ...

Điểm văn hóa tâm linh hấp dẫn

Dù mới mở cửa chiều 24-12 nhưng nhiều đoàn khách từ các địa phương lân cận tìm về tham quan. Chị Nguyệt, đến từ Hội An cho biết: “Nghe nói lần đầu tiên có bảo tàng về văn hóa Phật giáo, chúng tôi rất muốn đến xem như thế nào. Thật sự ngạc nhiên trước “kho tàng” hiện vật, lần đầu tiên tôi được tận mắt chứng kiến. Đến với không gian trưng bày này, chiêm ngưỡng hiện vật này vừa hiểu thêm về văn hóa Phật giáo, vừa thấy lòng thanh tịnh”.

Tượng Phật Quán Thế Âm trưng bày tại Bảo tàng.

Ông Trần Quang Thanh, Phó giám đốc Sở VHTT&DL thành phố, cũng bày tỏ sự vui mừng với việc Đà Nẵng có bảo tàng văn hóa Phật giáo, đơn vị ngoài công lập. Theo ông Thanh, đây là cơ hội cho du lịch Đà Nẵng, nơi đây sẽ trở thành điểm đến thú vị cho du khách khi đến với danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành khuyến nghị Bảo tàng văn hóa Phật giáo cần được quan tâm hơn nữa. TS. Nguyễn Đình Chiến - nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia - một trong hai chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giám định cổ vật, hiện vật tại Bảo tàng cho biết, các hiện vật, cổ vật được giám định hầu hết bằng phương pháp chuyên gia và sẽ còn tiếp tục nghiên cứu, hiệu chỉnh, bổ sung thông tin  cho từng hiện vật đang được trưng bày tại Bảo tàng.

TS. Phạm Quốc Quân, nguyên Giám đốc Bảo tàng cách mạng Việt Nam, chia sẻ lý lịch hiện vật trưng bày tại Bảo tàng mới là những thông tin ban đầu và việc giám định được thực hiện hết sức cẩn trọng, những thông tin chi tiết chưa rõ vẫn được để ngõ để tiếp tục nghiên cứu, giám định.

“Về giá trị của các hiện vật thì niên đại của hiện vật chỉ là một yếu tố để xét đến, quan trọng là giá trị văn hóa phi vật thể chứa đựng bên trong hiện vật. Nhiều hiện vật mới hơn nhưng lại có giá trị hơn cả các cổ vật do nội hàm giá trị văn hóa phi vật thể bên trong”, TS. Phạm Quốc Quân nói.

Nhà sử học Dương Trung Quốc đến dự lễ khánh thành bảo tàng bày tỏ tin rằng các hiện vật, cổ vật đang được trưng bày tại bảo tàng còn chứa đựng trong đó nhiều giá trị quý báu mà chưa được rõ hết. Trước hết, quy mô của bảo tàng xét tới số lượng hiện vật đang được trưng bày tại đây; còn về chất lượng hiện vật vẫn còn nhiều thông tin chi tiết để ngõ là một sự cẩn trọng cho thấy sự nghiêm túc của các chuyên gia cũng như nhà chùa nơi đặt Bảo tàng.

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, việc mở cửa bảo tàng là một cách để các hiện vật được tiếp cận với công chúng, trong đó có nhiều người là các chuyên gia có chuyên môn trong lĩnh vực. Đồng thời với việc mở cửa bảo tàng, cần có một “bảo tàng ảo” trên mạng thông tin về các hiện vật ở bảo tàng để tiếp nhận thêm nhiều ý kiến đánh giá, thảo luận, so sánh với các hiện vật trong công chúng.

Bài và ảnh: NGỌC HÀ