Theo Đông y, nam giới chưa qua tuổi 64, thiên quý chưa hết, dương vật không cương cứng hoặc có cương mà không cứng, hoặc cứng mà không bền khiến cho không tiến hành giao hợp được, là chứng Dương nuy (y văn cổ có khi gọi là âm nuy, cân nuy, âm khí bất dụng, bất khởi…, tương đương bệnh danh liệt dương hay rối loạn cương ngày nay). Trên lâm sàng, căn cứ triệu chứng, nguyên nhân, chứng Dương nuy được Đông y điều trị theo các thể bệnh như sau:
 |
| Dương nuy – nỗi khổ không chỉ riêng ai. (Ảnh: Internet) |
1. Dương nuy do nguyên dương bất túc, mệnh môn hỏa suy: dương nuy, âm lãnh, kèm các chứng đau lưng, mỏi gối, tai ù, tóc rụng, răng lung lay, sợ lạnh, tay chân lạnh, thể trạng gầy yếu, hơi thở ngắn, mệt mỏi, đầu choáng mắt hoa, sắc mặt trắng nhợt, lưỡi nhớt nhuận bệu hoặc có vết răng, mạch trầm tế, bộ xích nhược.
Nguyên nhân do sắc dục thái quá, phòng thất vô độ hoặc do bẩm tạng bạc nhược, tiên thiên bất túc mà phạm vào điều cấm phòng thất, thủ dâm thái quá lúc tuổi trẻ làm tàn hại thận khí. Điều trị nên theo phép ôn bổ thận dương, dùng phương Hữu quy hoàn, Tán dục đan gia giảm.
- Hữu quy hoàn: Lộc giác giao, Thục địa, Hoài sơn, Sơn thù, Câu kỷ tử, Thỏ ty tử, Đương quy, Đỗ trọng, Phụ tử, Nhục quế (theo Cảnh Nhạc toàn thư).
- Tán dục đan: Bạch truật, Thục địa, Đương quy, Cửu tử (hạt hẹ), Đỗ trọng, Ba kích, Kỷ tử, Dâm dương hoắc, Nhục thung dung, Tiên mao, Nhục quế, Xà sàng, Sơn thù, Phụ tử (theo Y lược giải âm).
2. Dương nuy do tâm tỳ khí huyết đều hư: Nếu là tâm tỳ khí hư thì có chứng hồi hộp, thở ngắn, tự ra mồ hôi, sắc mặt vàng bủng, thể trạng gầy yếu, tinh thần mỏi mệt, ăn uống giảm sút, bụng trướng, đại tiện nhão, lưỡi nhạt, mạch tế. Nếu là tâm tỳ huyết hư có các chứng hồi hộp, sợ sệt, dễ kinh hoảng, hay mộng, mất ngủ, sắc mặt trắng nhợt, gầy còm, mỏi mệt, lưỡi nhạt, mạch tế.
Nói chung, trên lâm sàng phần nhiều thường gặp chứng tâm tỳ khí huyết đều hư do người bệnh dụng tâm thái quá, tư lự triền miên làm hao thương tâm tỳ. Điều trị nên bổ ích tâm tỳ, làm tỳ vị ở trung tiêu khí thịnh, nguồn sinh hóa hậu thiên dồi dào thì tâm huyết đầy đủ, thận khí vượng dương sự cũng mạnh lên, dùng các phương Quy tỳ thang, Đại bổ nguyên tiễn gia giảm.
- Quy tỳ thang: Nhân sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật, Đương quy, Long nhãn, Phục thần, Toan táo nhân, Viễn chí, Chích thảo, Mộc hương (theo Phụ nhân lương phương)
- Đại bổ nguyên tiễn: Nhân sâm, Hoài sơn, Thục địa, Sơn thù, Đỗ trọng, Câu kỷ, Đương quy, Cam thảo (theo Cảnh Nhạc toàn thư).
3. Dương nuy do sợ hãi hại thận: có chứng sợ sệt không yên, hay nghi ngờ kinh hãi, tinh thần sa sút, mất ngủ hay mê, bình thường dương vật còn có thể cương cứng, nhưng khi sắp sửa giao hợp thì lo lắng không yên, dẫn đến dương nuy không cứng nữa, lưỡi và mạch bình thường. Bệnh thường phát sau sự cố sợ hãi đột ngột (Nội kinh nói “sợ làm tổn thương thận”).
Lúc bắt đầu thường không có chứng trạng thận khí bất túc, bệnh lâu ngày thì thấy xương nhức mỏi, tay chân lạnh và di tinh, phát triển thêm nữa là dương nuy. Nguyên nhân bệnh do sợ hãi mà bị, cho nên sợ sệt, hồi hộp không yên, mỗi khi nhập phòng thì nghĩ ngợi mông lung dẫn đến dương vật không cương cứng. Điều trị nên an thần định chí, dùng phương Định chí hoàn gia giảm: Đương quy thân, Thục địa, Nhân sâm, Bá tử nhân, Toan táo nhân, Bạch linh, Phục thần, Viễn chí (theo Thiên kim phương).
4. Dương nuy do thấp nhiệt dồn xuống: có chứng dương nuy kiêm cả bộ phận sinh dục ẩm ướt hoặc đau ngứa, tiểu tiện sẻn đỏ, rêu lưỡi vàng hoặc dày, mạch huyền hoặc sác. Thường gặp ở người béo mập nhiều thấp, cộng thêm ăn uống nhiều món cao lương nồng hậu, hoặc nghiện rượu dẫn đến thấp nhiệt nung nấu ở trong. Điều trị nên thanh nhiệt thẩm thấp, dùng phương Long đởm tả can thang gia giảm: Long đởm, Mộc thông, Trạch tả, Sa tiền, Sinh địa, Đương quy, Sài hồ (theo Lan thất bí tàng).
PHAN LANG
