Xương rồng ông chữa đau cột sống

Tuần trước, một cán bộ cao cấp về hưu, đến thăm Hội quán Đông y Bệnh viện YHCT Đà Nẵng, có kể cho chúng tôi nghe một kinh nghiệm tự chữa đau cột sống lưng bằng cây xương rồng ba cạnh.

Xương rồng ông - Euphorbia antiquorum L., thuộc họ Thầu dầu. Ảnh : P.C.T

Ông vốn bị thoát vị đĩa đệm cột sống, đã chữa đông tây y nhiều nơi nhưng vẫn đau lưng triền miên, nhất là mỗi khi cúi ngửa, vận động nhiều. Có lần ông gặp một cựu sĩ quan công binh truyền cho kinh nghiệm dân gian chữa đau lưng đã học từ chiến trường Lào.

Đó là dùng cành bánh tẻ (không non, không già) cây xương rồng ba cạnh, gọt cạnh gai và xắt nhỏ, phơi khô, sao vàng  rồi hạ thổ (lót giấy bản đổ xuống nền đất chờ cho nguội), lấy 1 vốc bằng chén ăn cơm đổ 3 chén nước sắc còn 1 chén, uống trước lúc đi ngủ. Uống liên tục trong 15 ngày. Nghỉ 1-2 tháng có thể uống nhắc lại một đợt nữa. Để phòng chống tái phát  nên kết hợp với các phương pháp tập luyện thể dục mỗi ngày.

“Được lời như cởi tấm lòng”, sau khi được hướng dẫn cặn kẽ, vị cán bộ đã tự tay thực hành thu hái, chế biến và sắc thuốc uống theo hướng dẫn. Bài thuốc cho kết quả khá bất ngờ: sau 4-5 ngày thì cúi ngửa không còn đau nhói nữa, sau 15 ngày thì khỏi hẳn. Về sau, ông tiếp tục ứng dụng phương thuốc này cho một vài người thân có bệnh đau lưng do thoái hóa cột sống, đều cho kết quả tương tự.

Nghe chuyện, nhiều người không khỏi “lắc đầu lè lưỡi” bởi biết nhựa mủ cây xương rồng có độc, rơi vào mắt có thể gây mù, tiếp xúc da sẽ gây viêm, bỏng  tấy,  ngộ độc lượng ít gây tiêu chảy, lượng nhiều kích thích niêm mạc miệng, gây nôn, chóng mặt, hôn mê, co giật,…

Tuy nhiên, bản thân tôi thấy phương thuốc khả tín, không phải được giới thiệu bởi một người khả kính mà vì nó phù hợp với những kinh nghiệm dân gian khác và kiến thức đã tích lũy về cây thuốc này.

Mấy năm gần đây trên mạng có lưu truyền món ăn bài thuốc chữa bệnh “gai cột sống”. Đó là  dùng  3 đọt non xương rồng ba cạnh cỡ 1 gang tay rửa sạch bỏ hết gai và xắt lát mỏng theo chiều ngang rồi bóp với muối và xả vài lần cho hết mủ.

Chọn 1 con cá lóc vừa ăn, làm sạch, bỏ ruột. Cho cá lóc và xương rồng đã chuẩn bị vào nồi. Đổ vào một chén nước, rồi mở lửa riu riu nấu cho đến khi gần cạn nước (khoảng 15 phút), cá chín là tắt lửa (không được nêm bất cứ gia vị nào). Ăn hết cá, xương rồng ngay lúc còn nóng cho đỡ ngán. Dùng trong  5 ngày liên tiếp, các cơn đau lưng sẽ biến  mất hoàn toàn.

Điểm chung 2 bài thuốc nói trên là xương rồng ba cạnh đã được xử lý khử độc (sao vàng hạ thổ, hoặc bóp muối rửa xả hết mủ), nên có thể dùng ăn uống được. Tuy nhiên, quá trình sử dụng cần thăm dò điều chỉnh liều lượng để uống thuốc không gây tiêu chảy nhiều.

Xương rồng ba cạnh, còn gọi  Xương rồng ông, tiếng Hán gọi là Hỏa ương lặc (火秧竻), tên khoa học Euphorbia antiquorum L., thuộc họ Thầu dầu - Euphorbiaceae.

Theo Đông y, Xương rồng ông vị đắng, tính hàn, có độc. Thân cây có tác dụng tiêu thũng, thông tiện, sát trùng; dùng chữa đòn ngã sưng đau, mụn nhọt, viêm mủ da, mụn rộp, đau răng, sâu răng, đau lưng, thống phong.

Lá có tác dụng thanh nhiệt, hóa trệ, giải độc, hành ứ; dùng chữa đinh sang, nhọt độc, bí đại tiểu tiện do ứ tích gây ra. Nhựa cây có tác dụng tả hạ, trục thủy, chống ngứa; dùng để tẩy xổ, chữa xơ gan, cổ trướng, ngứa, nấm ngoài da, mụn cóc, thấp khớp, đau răng. Nhị hoa thanh nhiệt, tiêu thũng. Liều dùng 3-6g thân (sao với gạo cho cháy sém), sắc uống. Dùng ngoài lấy nhựa mủ bôi, hay lấy thân giã đắp ngoài.

Bài thuốc có Xương rồng ông:

- Chữa viêm dạ dày -  ruột cấp tính: Dùng 30-60g cành tươi, gọt bỏ vỏ và gai, cắt nhỏ, rửa sạch mủ, để ráo, trộn vốc gạo rang cho cháy sém vàng, đổ 2 chén nước sắc uống.

- Chữa đòn ngã sưng đau: Dùng 30g cành, cắt nhỏ, sao cháy đen, đổ nửa nước nửa rượu sắc uống.

- Chữa xơ gan cổ trướng: Nhựa mủ hòa bột gạo viên bằng hạt đậu xanh, uống 1-2 viên, cho tiêu chảy vừa chừng là được; có thai không dùng.

- Chữa đau răng, sâu răng: Dùng 50g cành, cạo bỏ gai, nướng chín vàng hoặc vùi tro nóng trong 1-2 giờ, giã nát với ít muối, ép lấy nước, ngậm 10 phút rồi nhổ (không được nuốt), sau đó súc miệng. Ngày ngậm 3-4 lần.

- Chữa mụn nhọt, viêm da mủ: Dùng thân cành cạo bỏ gai, nướng trên lửa cho chín vàng, đập dập đắp lên chỗ đau. Hoặc dùng cành bổ dọc làm đôi, hơ nóng đắp.

- Chữa đau lưng, cứng xương sống: Lấy cành non, cạo bỏ gai, giã nát, xào nóng, chườm đắp vào chỗ đau rồi nằm ngửa để thuốc ngấm.

- Thuốc tẩy xổ: Tẩm 0,5ml nhựa mủ vào thịt cá trê, nướng lên ăn. Thuốc xổ rất mạnh, không dùng cho người già yếu, phụ nữ có thai.

Kinh nghiệm một thầy thuốc tại Đà Nẵng dùng nhựa mủ phết lên bánh tráng gạo, nướng chín bánh tráng rồi ăn cũng cho kết quả tẩy xổ tương tự.

Lưu ý: Không nhầm cây Xương rồng ông (họ Thầu dầu) trong bài này với Xương rồng bà còn gọi là Xương rồng bẹ hay Gai lưỡi long (họ Xương rồng).

PHAN CÔNG TUẤN