Nhà văn đoạt giải thưởng Booker 2016 nói về nghề

Giải thưởng Man Booker dành cho tiểu thuyết và thường được gọi đơn giản là Giải thưởng Booker - giải thưởng văn học được trao hằng năm cho các cuốn tiểu thuyết hay nhất, viết bằng ngôn ngữ tiếng Anh và xuất bản tại Anh. Người chiến thắng giải Man Booker thường được nổi tiếng tầm quốc tế và sẽ gặt hái nhiều thành công.

Bìa sách The Sellout và logo giải thưởng Man Booker 2016.

Sau vòng sơ tuyển với rất nhiều tác giả, đến phần chọn lọc và đề cử chỉ còn 6 tác giả, và kết quả vòng sau cùng: giải Man Booker 2016 được trao cho Paul Beatty với cuốn tiểu thuyết The Sellout (tạm dịch: Không còn ghế trống), mang nội dung dí dỏm, châm biếm một cách mãnh liệt về tình trạng phân biệt sắc tộc ở Mỹ.

Paul Beatty

Paul Beatty là nhà văn Mỹ đầu tiên giành được giải thưởng này. Ông thừa nhận, người đọc có thể khó “tiêu hóa” với cuốn sách này. Nhà sử học Amanda Foreman, chủ trì ban giám khảo xét giải thưởng Man Booker năm nay cho rằng, đây là “Cuốn tiểu thuyết dành cho thời đại chúng ta. Là một trong những cuốn sách đề cập đến một chủ đề không hề dễ dàng, châm biếm trực tiếp vào đời sống xã hội Mỹ hiện tại với các dạng phân biệt chủng tộc mà chỉ có thể gặp trong các tiểu thuyết của Ronathan Swift hoặc Mark Twain”.

Khi Barack Obama trở thành Tổng thống Hoa Kỳ, nhiều hy vọng sự chấn thương chủng tộc của quốc gia này có thể bắt đầu được chữa lành. Nhưng thay vào đó, Tổng thống thường gặp phải  nỗi cố chấp đáng lo ngại và sự tức giận của người da màu. Đối với nhà văn người Mỹ gốc châu Phi, Paul Beatty, nghịch lý này là một vấn đề cụ thể. Làm thế nào để văn học tạo nên sự xúc động khi nói về cảnh bị đàn áp chủng tộc khi một người đàn ông da đen đang ở trong Nhà Trắng?

Paul Beatty, sinh năm 1962 tại Los Angeles. The Sellout là một cuốn tiểu thuyết thứ tư của ông như một “khẩu súng săn” nhắm thẳng vào nạn phân biệt chủng tộc và những gì nó đã làm đối với người Mỹ da đen.  

Trong cuộc phỏng vấn trên tờ Telegraph, Paul Beatty nói về công việc của mình: “Thật khó để nói mà cuốn sách đến từ đâu. Về mặt nào đó nó có thể bắt đầu từ một câu thần chú; một nỗ lực để tái tạo sự ấm áp đầy say mê của các đợt gió vùng Santa Ana; những ngày lang thang ở bãi biển Santa Monica, hay niềm vui trong những lúc chạy theo Butch - con chó của gia đình và những kỷ niệm thời thơ ấu của tôi…”.

Sáu nhà văn được đề cử vào vòng chung kết giải Man Booker 2016: Từ trái qua: Madeleine Thien, Paul Beatty, Ottessa Moshfegh (hàng trên); David Szalay, Deborah Levy và Graeme Macrae Burnet (hàng dưới).

Paul Beatty có một căn hộ nhỏ ở Manhattan, New York - một cái bàn nhỏ trong phòng ngủ có vẻ lộn xộn là vị trí tốt nhất để ông viết. Ông đã làm việc ở đó quá lâu và đã thân thiết với không gian nhỏ bé này. Ông có thói quen viết vào buổi sáng. Đôi khi vào ban đêm. Bất cứ khi nào đầu óc tỉnh táo. Ông làm việc mỗi ngày, trong 5 phút hoặc năm giờ. Nếu bị mất đà, ông thường dừng viết, đi dạo, có thể đi mua sắm, nghe nhạc, với những ca khúc bình thường, dân dã.

Ông không thể viết tiếp, trừ khi đoạn nào đó mà ông  “đã thấy” rất rõ. Nó có thể là 5 trang, 10 trang, nó giống như lăn xúc xắc, ông chỉ cần tiếp tục, và những  ý tưởng sẽ lần lượt tìm đến. Đôi khi, ông chỉ cần tìm kiếm một từ, và đôi khi “cái từ” ấy lại rộng lớn hơn mọi mong đợi và ông kết thúc bằng cách mở một cánh cửa khác. Ông thường cần phải được ở đâu đó trong một thời gian dài, trước khi viết, và phải thích nghi với môi trường. Ông đã thực hiện một vài cuộc lưu trú ngắn hạn và thường thì ông chỉ ngồi đó nhìn xung quanh…

Paul Beatty viết về Los Angeles rất nhiều. The Sellout không hẳn là một nơi chốn thực sự, nhưng nó dựa trên những nơi ông đã biết, giống như một con đường mà mọi người sẽ cảm thấy quen thuộc vì nó là gạch nối giữa các khu vực lân cận.  

“Ngay bây giờ, giải thưởng rất có ý nghĩa. Thật tuyệt khi có một người nào đó đánh giá cao những gì bạn đang làm. Vì vậy, tôi vui mừng để xem những gì sẽ xảy ra, hoặc không có gì lạ hơn. Nhưng đây là vấn đề danh dự. Tôi không biết chắc được rằng việc “chiến thắng giải thưởng Man Booker” sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống và sức viết của tôi, nhưng tôi sẽ tìm hiểu để quen dần…”, Paul Beatty nói.

HOÀNG ĐẶNG (Theo The Guardian và Telegraph)