Con trâu trong tác phẩm của danh họa Picasso

Con trâu là một trong những đề tài mà danh họa Pablo Picasso rất ưa chuộng và thể hiện trong nhiều tác phẩm độc đáo.

Tác phẩm Con trâu (1958) được triển lãm tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) của thành phố New York, Mỹ.

Bằng cách nào con trâu đã bước vào sự nghiệp Picasso? Hẳn có khá nhiều lý do khách quan để giải thích về điều này, nhưng cách lý giải chính xác hơn cả là: Thời kỳ ảnh hưởng châu Phi của Picasso (1907-1909) đã mở ra cho ông bước ngoặt hết sức quan trọng, trong đó hình tượng con trâu trở nên thân thuộc, gắn bó từ những sưu tập như mặt nạ châu Phi, hay các loại điêu khắc thổ dân, để ông ứng dụng và biến hóa thành công những hiệu ứng nghệ thuật vào sáng tác của mình. Đến nay, nhìn lại kho tàng tác phẩm và di sản đồ sộ của Picasso, ta có thể nhắc đến những tác phẩm mang hình tượng con trâu trong những tác phẩm mỹ thuật và điêu khắc của ông.

Đó là bức tranh Bảng pha màu và đầu Kim ngưu được Picasso vẽ năm 1938 bằng sơn dầu và chì trên toan, một năm sau khi ông vẽ kiệt tác Guernica; hoặc bức tranh Quỷ đầu trâu, kẻ nghiện rượu và đàn bà được hoàn thành năm 1933. Ngày 12-6-2007, tại một viện bảo tàng nghệ thuật ở trung tâm thành phố Sao Paulo (Brazil), người ta phát hiện 3 kẻ cướp có vũ trang đã lấy hai bức tranh của danh họa Picasso là Họa sĩ và người mẫu được vẽ năm 1963 và Quỷ đầu trâu, kẻ nghiện rượu và đàn bà. Tuy nhiên, hai bức họa này đã được tìm thấy vài tháng sau đó, khi được bọc trong túi nhựa và dựng vào bức tường của một ngôi nhà ở ngoại ô Sao Paulo.

Đầu trâu quay sang trái (1948), một tác phẩm của Picasso.

Trung tâm thương mại Daley, Chicago (Mỹ) sở hữu một tác phẩm điêu khắc 15m do Picasso tạc. Tác phẩm được hoàn thành vào năm 1967 và là món quà mà họa sĩ dành cho người dân Chicago. Bức tượng này trước đó chưa được đặt tên, nên người ta gọi nó bằng tên Picasso, nhưng nhiều người cho rằng đây bức tượng mang hình dạng con trâu mà tác giả yêu thích.

Năm 2015, Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) của thành phố New York đã dành riêng một khu trưng bày nghiên cứu những công trình nghệ thuật 3D của Picasso trong vòng gần 50 năm. Người thưởng ngoạn nhận ra rằng, khi Picasso bắt đầu sự nghiệp điêu khắc của mình từ năm 20 tuổi và sử dụng nhiều nguyên liệu sáng tác khác nhau như gỗ thừa, bìa cứng, lon thiếc, thì dê, ngựa, bò và trâu cũng xuất hiện trong các tác phẩm của ông.    

Trong lịch sử mỹ thuật thế giới thế kỷ XX, Picasso luôn là nhân vật nổi tiếng bậc nhất bởi sự sáng tạo đa dạng về phong cách cũng như về kỹ thuật thể hiện và sức sáng tác gần như không có giới hạn. Người ta nhìn thấy Picasso không chỉ trong những bức tranh ông để lại, mà cả trong những vật dụng hằng ngày. Ông làm thay đổi quan niệm của con người về cái đẹp, đưa chúng ta đến tận cùng của bản chất sự vật. Do đó, một trong những đề tài thường gặp trong tranh Picasso là bò tót hoặc con trâu thì nó không còn là những con vật ta vẫn nhìn thấy ở đời thường. Nó mang hơi thở hiện đại với những sáng tạo đầy biến hóa thông minh. Và để thể hiện những đề tài đó, nhà họa sĩ tài ba đã phải trải qua quá trình sáng tạo nhọc nhằn. Dù ông ứng dụng và chuyển hóa thành công những hiệu quả tạo hình của điêu khắc châu Phi, châu Mỹ hay châu Đại dương thì những tác phẩm đặc sắc đó vẫn độc đáo.

TRẦN TRUNG SÁNG