Bưởi trụ lông Đại Bình

* Ở vùng đất Đại Bình, huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam, có một loại trái cây tên là “trụ lông”. Vì sao loại quả này có tên lạ lẫm như thế và hiệu quả kinh tế mà nó mang lại như thế nào? (Lê Châu, Sơn Trà, Đà Nẵng)

Bưởi trụ lông Đại Bình bày bán tại “Ngày hội Văn hóa - Du lịch Đại Bình 2022”. Ảnh: V.T.L

- Đại Bình (còn gọi là Đại Bường) là một ngôi làng cổ, trước ngày 13-2-2023 thuộc xã Quế Trung, huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam; ngày 13-2-2023, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 727/NQ-UBTVQH15 thành lập thị trấn Trung Phước trên cơ sở nguyên trạng xã Quế Trung. Làng Đại Bình tựa lưng vào núi, nhìn ra mặt sông Thu Bồn được bồi đắp phù sa màu mỡ nên trồng rất nhiều giống cây ăn quả, tạo thành một vùng xanh trù phú, từ lâu được mệnh danh là “làng Nam Bộ thu nhỏ” trong lòng xứ Quảng. Loại cây trồng chủ lực nơi đây là bưởi trụ lông - giống bưởi đặc sản đã được bảo hộ nhãn hiệu tập thể của tỉnh Quảng Nam.

Theo ông Trần Kim Hùng, 70 tuổi, nguyên trưởng thôn Đại Bình, trụ lông là tên gọi dân gian có từ xa xưa. Khi loại trái cây này được đưa ra thị trường, nếu cứ gọi theo “tên ở nhà” đó thì người dân các nơi sẽ không rõ là cây gì nên bà con địa phương đã đặt cho nó một cái tên dài hơn chút để ai cũng hiểu là “bưởi trụ lông Đại Bình”. Bưởi trụ lông Đại Bình khi mới tượng bằng trái cau là ngoài da đã bắt đầu phủ một lớp lông rất mịn, càng lớn càng rụng dần và biến mất. Trái cây đặc sản này có hình chóp với đáy to, càng lên chóp càng thon nhọn lại.

Theo mô tả của tác giả bài “Trụ lông - trái hiếm của làng Đại Bình” đăng trên trang Tin tức về xứ Quảng (quangnamhangngay.com), cây và quả trụ lông nhìn vẻ ngoài giống bưởi quý Phúc Trạch (huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh). Nhưng nếu khẽ chạm tay vào, vuốt nhẹ theo thân quả khi đã vào độ chín, thì đúng là quả có lông tơ, trong suốt, nhám ráp nhè nhẹ đầu mấy ngón tay.

Bưởi trụ lông Đại Bình là giống địa phương, không rõ ngày xưa được lai tạo ra sao, chỉ biết đây là trái cây riêng vùng miền, chính vụ rơi vào tháng 6-7 âm lịch hằng năm. Ông Hùng cho biết, Đại Bình hiện có gần 370 hộ dân thì hơn 300 hộ trồng loại cây chủ lực này. Ngày trước, khi các nơi chưa du nhập các loại cây ăn quả loại lớn (ví như bưởi da xanh) thì bưởi trụ lông Đại Bình chiếm lĩnh toàn bộ thị trường Hội An, Vĩnh Điện. Các thương lái đưa thuyền ngược lên sông Thu Bồn, ghé vào Đại Bình đưa bưởi trụ lông xuống các bến chợ Hội An, Vĩnh Điện.

Kiểm tra các vùng miền không thấy có giống bưởi trụ lông. Da bên ngoài của loại bưởi này có màu xanh giống nhau nhưng ruột có hai màu hồng và trắng. Bưởi trụ lông có vị riêng, không ngọt hẳn như các loại khác, mà chua chua, ngọt ngọt rất đặc trưng. Cây bưởi trụ lông Đại Bình sống lâu năm hơn các loại bưởi khác, có khi 30-40 năm mới suy tàn. Nếu trồng ở nơi rộng rãi, thoáng mát thì mỗi cây cho đến 500 trái/mùa (tương đương 500kg), thời giá giao động 20.000 đồng đến 25.000 đồng/kg.

Theo Trang thông tin điện tử thương mại biên giới, miền núi, hải đảo (sanphamvungmien.vn) của Bộ Công Thương, năm 2018, bưởi trụ lông Đại Bình được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh. Đây là tiền đề quan trọng để người dân làng Đại Bình mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm. Hiện bưởi trụ lông Đại Bình là giống bưởi có chất lượng cao nên khả năng tiêu thụ rất lớn, vì vậy, việc trồng bưởi trụ lông cũng giúp nhiều hộ nông dân làng Đại Bình có thu nhập cao...

ĐNCT