Gỡ vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng

Cùng với những quy định mới về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP của Chính phủ, UBND thành phố ban hành quy định chi tiết về đơn giá bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở, công trình xây dựng, mồ mả, cây trồng, vật nuôi... Những quy định nói trên không chỉ giải quyết, tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn, điểm “nghẽn” về công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố trong thời gian qua, mà còn bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người có đất thu hồi.

Các quy định mới về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được kỳ vọng tháo gỡ các điểm “nghẽn”, giúp đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn thành phố. Ảnh: HOÀNG HIỆP

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố đã xuất hiện một số bất cập, điểm “nghẽn”, nhất là đơn giá đền bù, hỗ trợ về đất, nhà ở, vật kiến trúc, cây trồng, vật nuôi, mồ mả... còn thấp; các hộ xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp không đủ điều kiện được bồi thường về đất, không được bố trí tái định cư... gây ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng.

Cùng với các quy định của Luật Đất đai năm 2024, Nghị định số 88/2024/NĐ-CP của Chính phủ, vừa qua UBND thành phố ban hành Quyết định số 31/2024/QĐ-UBND ngày 7-10-2024 quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố. Những quy định này không chỉ bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người có đất thu hồi, mà còn tạo sự đồng thuận của các hộ giải tỏa, giảm khiếu kiện cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương khi tổ chức thực hiện.

Trưởng phòng bồi thường và thông tin đất đai thuộc Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Đà Nẵng (Sở Tài nguyên và Môi trường) Nguyễn Đình Lộc cho rằng, so với trước đây, quy định mới có thêm hai hình thức bồi thường là bồi thường bằng đất khác mục đích và bằng nhà ở.

Trước đây, hộ giải tỏa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì mới được bồi thường về đất, nhưng Luật Đất đai năm 2024 quy định cụ thể về 8 trường hợp cùng điều kiện được bồi thường về đất; Nghị định số 88/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định thêm 5 trường hợp cùng điều kiện được bồi thường về đất. “Những trường hợp xây nhà ở trên đất nông nghiệp, không phải là đất ở thì khi giải tỏa được xem xét bồi thường bằng đất ở, nhưng địa phương phải có đủ điều kiện về quỹ đất”, ông Nguyễn Đình Lộc nói.

Về giá đất bồi thường, Luật Đất đai năm 2024 đã bỏ quy định về khung giá đất, căn cứ theo bảng giá đất được xây dựng hằng năm (bảng giá đất lần đầu được công bố, áp dụng từ ngày 1-1-2026 và được điều chỉnh từ ngày 1-1 của năm tiếp theo). Việc xác định giá đất phải bảo đảm nguyên tắc thị trường thay vì căn cứ vào giá đất tối thiểu và giá đất tối đa của khung giá đất do Chính phủ ban hành.

Giá đất trong trường hợp bồi thường bằng đất khác mục đích hoặc bằng nhà ở đối với hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài là giá theo bảng giá đất. Giá đất tính tiền sử dụng đất tái định cư là giá đất theo bảng giá đất tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nên các hộ giải tỏa có lợi hơn. “Trước đây, các địa phương áp dụng theo giá đất cụ thể, nhưng nay được áp dụng giá đất tái định cư là theo bảng giá đất”, ông Nguyễn Đình Lộc nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Nhà nước hỗ trợ giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở cho các hộ gia đình còn thiếu khi có nhiều thế hệ hoặc có nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống mà đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng. Trường hợp thu hồi đất có nhà ở phải di chuyển chỗ ở mà không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở, nếu không có chỗ ở nào khác thì giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội.

Hộ giải tỏa cũng được hỗ trợ tái định cư tại chỗ thông qua hoán đổi vị trí đất ở về phía sau trong phần diện tích đất nông nghiệp còn lại của thửa đất sau thu hồi, bằng cách chuyển mục đích sử dụng đất trong hạn mức giao đất ở và miễn tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất bằng diện tích đất ở thu hồi. Trường hợp thu hồi đất, phải phá dỡ nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước mà không còn chỗ ở nào khác trong địa bàn cấp huyện thì được hỗ trợ thuê nhà tái định cư; nếu hộ giải tỏa có nhu cầu thì được xem xét giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc hỗ trợ tiền tự lo chỗ ở mới...

Về bồi thường thiệt hại tài sản, đối với nhà ở, công trình phục vụ đời sống gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân mà phải tháo dỡ hoặc phá dỡ khi Nhà nước thu hồi đất, chủ sở hữu nhà ở, công trình đó được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà ở, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương. UBND thành phố vừa ban hành Quyết định số 34/2024/QĐ-UBND và Quyết định số 35/QĐ-UBND ngày 7-10-2024 về đơn giá bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở, công trình xây dựng, mồ mả, cây trồng, vật nuôi... khi Nhà nước thu hồi đất với đơn giá bồi thường phù hợp với giá thị trường.

Ông Nguyễn Đình Lộc cho rằng, đơn giá bồi thường được tiếp cận giá thị trường nên sẽ khắc phục tình trạng mà theo phản ánh, kiến nghị của nhiều hộ giải tỏa những năm qua là đơn giá đền bù rất thấp, nhất là đơn giá đền bù nhà ở và vật kiến trúc. Với rất nhiều quy định được sửa đổi, bổ sung và chính sách về thu hồi, bồi thường, tái định cư, người dân có thể yên tâm hơn bởi đã bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người bị thu hồi đất.

HOÀNG HIỆP