Chung tay vì một xã hội an toàn trước thiên tai

15 năm qua (2008-2023), Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai luôn là địa chỉ tin cậy của các nhà hảo tâm và là tổ chức phi chính phủ có nhiều đóng góp thiết thực cho công tác phòng, chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu trên địa bàn cả nước. Báo Đà Nẵng có cuộc trò chuyện với ông Phan Diễn, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thường trực Ban Bí thư, nguyên Bí thư Thành ủy Đà Nẵng, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, về những tâm huyết và gắn bó của ông với người dân vùng thiên tai.

Quỹ Cộng động phòng tránh thiên tai phát động chương trình chung tay giúp trẻ em học bơi an toàn. Ảnh đơn vị cung cấp.

* Thưa ông, 15 năm qua trong các hoạt động của Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, chúng tôi thường thấy cụm từ “phòng tránh thiên tai”. Vậy đó có phải là kim chỉ nam trong hoạt động của quỹ?

- 2007 là năm trước khi Quỹ Hỗ trợ phòng tránh thiên tai miền Trung ra đời có thể nói là một năm thiên tai kinh hoàng tại miền Trung. Thiệt hại thống kê hơn 10.000 tỷ đồng, gần 500 người chết và mất tích chỉ trong vòng vài tháng. Chính sự khốc liệt đó làm chúng tôi, những người từng làm công tác quản lý, những doanh nhân, những mạnh thường quân là những người con sinh ra và lớn lên trên dải đất miền Trung có nhiều suy nghĩ. Không thể cứ mãi đi cứu trợ, cứ mãi đi khắc phục thiên tai được.

Sau nhiều trăn trở đó, chúng tôi cùng hợp sức nhau bàn bạc, cùng chung tay hoạch định và Quỹ Hỗ trợ phòng tránh thiên tai miền Trung được Bộ Nội vụ cho phép thành lập, hoạt động trong phạm vi các tỉnh miền Trung vào năm 2008, với sứ mệnh là cầu nối nhân đạo giúp các địa phương và người dân nâng cao năng lực chủ động phòng, tránh thiên tai. Đến năm 2018, Quỹ được đổi tên thành Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai và chính thức mở rộng phạm vi hoạt động ra cả nước. Sở dĩ cho đến nay, cụm từ “phòng tránh thiên tai” vẫn nằm trong tên gọi mới của quỹ, bởi đó là phương châm hành động mà từ năm 2008 đến nay, hướng đi đó đã được chứng minh là đúng đắn.

Một điều nữa chứng minh phương châm đúng đắn đó là 15 năm qua, chúng tôi đã nhận được hơn 600 tỷ đồng từ hơn 300 mạnh thường quân là các doanh nghiệp, tập đoàn lớn cho đến những cá nhân, bạn bè tin tưởng trao gửi cho quỹ. Và phần lớn số tiền đó, chúng tôi đã cụ thể thành các công trình, các dự án giúp người dân và chính quyền giảm thiểu thiệt hại, chủ động phòng tránh thiên tai.

Với giải pháp công trình, chúng tôi chọn xây dựng các công trình phòng tránh thiên tai lưỡng dụng, nhằm phát huy hết giá trị tài trợ cho người dân hưởng lợi như các công trình trạm y tế, trường học hai tầng kiên cố. Chúng tôi cũng chọn giải pháp nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo sớm thiên tai, xây dựng và hỗ trợ các đội xung kích phòng, tránh thiên tai như một biện pháp chủ động ứng phó với thiên tai. Sự tham gia, đón nhận của người dân, chính quyền các địa phương đã giúp chúng tôi và cả các nhà tài trợ thấy rằng cách làm thiện nguyện này là một cách làm đúng và hiệu quả.

* Điểm qua các hạng mục dự án, có thể thấy trẻ em là đối tượng được tập trung hướng đến trong các hoạt động của quỹ. Đây có phải là sự lựa chọn không?

- Chính xác đây là sự lựa chọn! Nguồn lực huy động từ xã hội là có hạn và đó chính là sự chắt chiu, chia sẻ của các mạnh thường quân dành tặng, nên chúng tôi chọn dành món quà ấy cho các đối tượng yếu thế. Trẻ em như búp trên cành, là tương lai của xã hội. Nhưng trong thiên tai, trẻ em là đối tượng yếu thế dễ bị tổn thương nhất.

Mỗi trận thiên tai cướp đi một sinh mạng là để lại nỗi đau cho một gia đình, cướp đi một mái nhà là thêm những hoàn cảnh trẻ em bơ vơ, thiên tai làm ngập một ngôi trường là hàng trăm em có nguy cơ gián đoạn việc học. Vì lẽ đó, chúng tôi đặt trẻ em và các đối tượng yếu thế làm trung tâm cho các dự án thiện nguyện vì một cộng đồng an toàn trước thiên tai của mình. Đó là những ngôi trường cho các em có nơi học tập, tránh trú an toàn, đó là những bể bơi học đường giúp trẻ học bơi an toàn và biết bơi nhằm bảo vệ bản thân trước mưa lũ.

Để không em học sinh nào phải bỏ học vì thiên tai, chúng tôi xây dựng và duy trì chương trình “Vì tương lai xanh” nhằm tặng sổ tiết kiệm, hỗ trợ trang thiết bị trường học cho học sinh và nhà trường những vùng bị thiệt hại. Có thể con số kết quả của chúng tôi còn rất nhỏ bé so với những thiệt hại do thiên tai gây ra, của toàn xã hội, tuy nhiên, chúng tôi mong qua câu chuyện của mình thì trẻ em sẽ luôn là mối quan tâm lớn nhất trong cách chính sách hỗ trợ phòng, tránh thiên tai.

* Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai là một trong số ít các tổ chức thiện nguyện hoạt động với mục tiêu giúp cộng đồng phòng, tránh thiên tai, tuy nhiên kết quả đạt được không nhỏ. Theo ông, vì sao quỹ có được những kết quả này?

- 15 năm qua, để chúng tôi đạt được kết quả này, có thể nói là bởi sự tin tưởng mà tất cả dành cho chúng tôi. Chúng tôi đã thực hiện một khối lượng dự án lớn như vậy trong 15 năm qua một cách trọn vẹn, bởi chúng tôi đã nhận được sự tin tưởng rất lớn từ các mạnh thường quân. Nhân đây, thay mặt Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, tôi bày tỏ lòng tri ân các mạnh thường quân đã cùng chúng tôi trên hành trình nhân ái này. Đã có hàng trăm doanh nghiệp, doanh nhân, các tổ chức, cá nhân đã nhiệt tình đồng hành, ủng hộ cho hoạt động của quỹ cả về tài chính và vật tư, phương tiện, giúp quỹ được thuận lợi để thực hiện chương trình, mục tiêu của mình.

Các dự án phòng, tránh thiên tai được chúng tôi đề xuất và thực hiện tại các địa phương đều luôn nhận được sự hưởng ứng và tham gia rất hiệu quả của các địa phương. Chính các địa phương đã chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để tiếp nhận và triển khai dự án như nguồn vốn đối ứng, tổ chức triển khai và phương án khai thác dự án hiệu quả. Sự ủng hộ đó làm nên kết quả bền vững của dự án.

Các dự án của quỹ cũng sẽ không thể thành công nếu thiếu sự tin tưởng, đón nhận của người dân. Người dân sẽ cho chúng tôi biết nhu cầu, cho chúng tôi biết nên hỗ trợ họ những gì và chính họ cũng là những người duy trì, hưởng lợi các thành quả của dự án. Vì thế, với kết quả của 15 năm cùng cộng đồng chung tay phòng, tránh thiên tai, chúng tôi cảm ơn mọi người đã cùng tin tưởng và góp sức với chúng tôi thực hiện mục tiêu vì một cộng đồng an toàn trước thiên tai.

* Hành trình 15 năm đã giúp quỹ trở thành một địa chỉ tin cậy và thiết thực với người dân vùng thiên tai. Vậy mục tiêu phía trước sẽ là gì, thưa ông?

- Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai sẽ tiếp tục thực hiện nhất quán tôn chỉ mục đích, chức năng nhiệm vụ của mình là “vận động cộng đồng hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào các địa phương trong cả nước chủ động phòng tránh thiên tai, giảm thiểu và khắc phục hậu quả do thiên tai gây ra và tài trợ cho các chương trình, các đề án nhằm mục đích xã hội, nhân đạo, từ thiện khác”, nắm vững, nhất quán quan điểm lấy phòng ngừa là chính.

Với tôn chỉ đó, chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện các chương trình, dự án mà thực tế những năm qua đã cho thấy là cấp thiết và có hiệu quả cao với các địa phương và người dân. Đặc biệt chú trọng đến các dự án có tính lan tỏa cao, như các dự án về trồng và bảo vệ rừng. Đây là một lĩnh vực mà chúng tôi cho rằng cực kỳ quan trọng trong phòng, tránh thiên tai. Chúng tôi sẽ cùng các nhà khoa học thực hiện các dự án mang tính thử nghiệm để xây dựng các mô hình điểm nhằm lan tỏa thông điệp về bảo vệ rừng, bảo vệ sự sống.

Và để làm tốt việc đó, quỹ phấn đấu trở thành một tổ chức xã hội có uy tín cao, kết nối và huy động được ngày càng rộng rãi các lực lượng xã hội trong nước và tiếp nhận được ngày càng nhiều sự hỗ trợ từ các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam; cùng chung tay với Nhà nước ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai vì một cuộc sống an toàn, tốt đẹp hơn cho người dân Việt Nam, góp phần bảo vệ môi trường toàn cầu.

* Cảm ơn ông trả lời phỏng vấn!

MINH TRUNG thực hiện