Luật Hợp tác xã (HTX) 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20-11-2012, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2013. Hướng dẫn thi hành Luật HTX mới này yêu cầu các HTX trên phạm vi cả nước phải chuyển đổi và tổ chức lại hoạt động trong vòng 36 tháng, kể từ ngày luật có hiệu lực thi hành.
 |
| Sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ tại HTX Mây tre An Khê. |
Sau khi Luật HTX 2012 ra đời, Liên minh HTX thành phố đã phối hợp với các cơ quan liên quan như: Hội đồng phổ biến, giáo dục pháp luật thành phố, Ban Tuyên giáo Thành ủy, các tổ chức đoàn thể và chính quyền các cấp tổ chức hàng chục lớp nghiên cứu, quán triệt quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về kinh tế tập thể; phối hợp với các cơ quan truyền thông tuyên truyền sâu rộng nội dung luật đến mọi tầng lớp nhân dân.
Tại huyện Hòa Vang, địa phương có nhiều HTX, Liên minh HTX thành phố đã phối hợp với UBND huyện, xã, các đoàn thể tổ chức hội thảo với chủ đề: “Luật HTX 2012 với quá trình tổ chức lại hoạt động các HTX nông nghiệp”, triển khai Đề án: “Tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội và nâng cao trách nhiệm giải trình của chính quyền đối với quá trình thực thi Luật HTX trên địa bàn huyện”. Đối với các HTX, cùng với việc tập huấn, phổ biến nội dung luật, Liên minh HTX còn tổ chức đối thoại nhằm tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai; hỗ trợ kinh phí và thực hiện chuyển đổi điểm tại một số HTX, từ đó rút kinh nghiệm triển khai đồng loạt.
Đến nay, trên địa bàn thành phố, trong số 97 HTX có trước khi Luật HTX mới ban hành, 14 HTX đã chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Trong đó, Hòa Vang có 6 HTX, Thanh Khê: 5, Hải Châu: 1, Liên Chiểu: 1, Cẩm Lệ: 1. Cùng theo đó, 19 HTX mới thành lập sau ngày Luật HTX 2012 ra đời đã hoạt động theo luật mới. Như vậy, đến nay, trong số 116 HTX trên địa bàn thành phố có 33 HTX đã hoạt động theo Luật HTX 2012. Theo hướng dẫn thi hành luật thì con số nêu trên còn quá khiêm tốn, nói đúng hơn việc chuyển đổi hoạt động HTX theo luật mới ở Đà Nẵng đang rất chậm.
Không chỉ chuyển đổi chậm mà qua tìm hiểu của chúng tôi, hoạt động tại các HTX đã chuyển đổi cũng không khác trước là mấy. Trong khi bản chất của Luật HTX 2012 là ít thành viên, vốn góp nhiều, tạo nên hoạt động linh hoạt hiệu quả, có nhiều dịch vụ hữu ích không chỉ mang lại quyền lợi lớn cho từng thành viên của HTX mà cho đời sống cộng đồng, nhưng các HTX nông nghiệp sau chuyển đổi, bản chất HTX toàn dân vẫn không hề thay đổi.
Cụ thể như HTX Kinh doanh, dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Hòa Phong 1, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, sau chuyển đổi số lượng thành viên không giảm so với trước. Còn về hoạt động, cũng như trước đây, tức là HTX thực hiện các dịch vụ cho xã viên như cung ứng vật tư nông nghiệp, đáp ứng nhu cầu về giống cây trồng, vật nuôi, thủy lợi, khuyến nông... Có chăng điểm mới hiện nay là tổ chức tiêu thụ nông sản cho thành viên. Tuy vậy, điểm mới này chưa rõ nét, bởi chưa HTX nào bao tiêu có hiệu quả sản phẩm do các thành viên làm ra mà đang rất bấp bênh do áp lực của thị trường.
Có thể nói, Luật HTX 2012 có hiệu lực đã 27 tháng, song hoạt động của các HTX trên địa bàn thành phố đang bộc lộ nhiều yếu kém, chưa có điểm mới mang tính đột phá. HTX Kinh doanh, dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Hòa Phong 1, với 1.077 hộ thành viên, kết thúc năm 2014 lãi ròng chỉ vỏn vẹn 97 triệu đồng.
Hiệu quả hơn như HTX Kinh doanh, dịch vụ tổng hợp nông nghiệp Hòa Tiến 1, xã Hòa Tiến, với 1.370 hộ thành viên, năm 2014 cũng chỉ lãi 200 triệu đồng. Với nguồn lãi này chia cho các hộ thành viên, chẳng đáng là bao. Mới thành lập, hoạt động theo Luật HTX 2012, song không ít HTX chưa khẳng định được vị thế, thậm chí đã sớm “chết yểu” do thua lỗ. Ở phường Hòa Quý, sau khi HTX Nấm Tây An hình thành, nhiều người kỳ vọng sẽ mở ra hướng làm ăn khả thi cho 7 thành viên, song gần 2 năm qua vẫn chưa có gì lạc quan trong sản xuất, kinh doanh, mặc dù được chính quyền và cơ quan chức năng hỗ trợ.
Cho dù chuyển đổi theo Luật HTX 2012, các HTX cũng khó khẳng định được vị thế trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi sự năng động, nhạy bén, tính cạnh tranh cao. Thực tế cho thấy, hiệu quả kinh tế của thành phần kinh tế này đang thua xa các doanh nghiệp, thậm chí các hộ cá thể. Cũng vì hoạt động kém hiệu quả mà 2 năm qua (2013-2014), trên địa bàn thành phố có 27 HTX ngừng hoạt động và nhiều HTX ở tình cảnh “hữu danh vô thực”.
Đến nay, chỉ có 69/116 HTX chịu sự điều hành quản lý của Liên minh HTX thành phố. Thực trạng này đặt ra cho chính quyền các cấp và cơ quan chức năng tập trung giải quyết những khó khăn trong việc duy trì hoạt động loại hình kinh tế tập thể HTX trong nền kinh tế thị trường.
Bài và ảnh: Nguyễn Cầu
