Tranh cãi về quy chế đặc biệt cho đông Ukraine

Nga cho rằng, việc Ukraine thông qua luật trao quy chế đặc biệt cho miền đông, khu vực do lực lượng ly khai kiểm soát, là vi phạm thỏa thuận hòa bình vốn mong manh.

Binh sĩ Ukraine tuần tra gần thành phố phía đông Kurakhove. Ảnh: AFP

Một lần nữa thỏa thuận hòa bình được ký kết tại thủ đô Minsk của Belarus hồi tháng 2 vừa qua bị đe dọa khi Nga phản đối việc Ukraine đã thay đổi một số điều khoản trong việc trao quy chế tự trị cho miền đông. AFP dẫn lời Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói rằng, động thái này “hiển nhiên vi phạm” thỏa thuận hòa bình và Quốc hội Ukraine đã tự ý “viết lại thỏa thuận”.

Nhà ngoại giao này không thống nhất điều kiện mà Ukraine đặt ra: phe ly khai trước hết phải tổ chức bầu cử địa phương theo luật của Kiev và dưới sự giám sát của quốc tế, sau đó quy chế mới bắt đầu có hiệu lực. Ông Lavrov khẳng định Ukraine đang tìm cách thay thế tất cả các quan chức địa phương miền đông đã được bầu bằng những người khác, phù hợp với Kiev.

Theo Reuters, với hai dự luật tăng quyền tự trị cho các khu vực phe ly khai kiểm soát ở miền đông, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko tuyên bố sẽ không có bất kỳ cuộc bầu cử nào khác ở nước ông. “Quan điểm của Ukraine là chúng tôi sẽ làm việc với các đại diện Donetsk và Luhansk, những người được bầu hợp pháp và phù hợp với luật Ukraine trong cuộc bầu cử được thế giới công nhận”, ông Poroshenko nói.

Hai dự luật này được xây dựng dựa trên hệ thống luật cấp “trạng thái đặc biệt” cho Donetsk và Luhansk thiết lập hồi tháng 9 năm ngoái; đồng thời là một phần trong thỏa thuận hòa bình được Kiev và lực lượng ly khai ký kết sau các cuộc đàm phán marathon giữa các nhà lãnh đạo Pháp, Đức, Ukraine và Nga.

Trước đó, phe ly khai cũng từ chối những điều kiện nói trên và cho rằng, những yêu cầu của chính phủ Ukraine vi phạm hoàn toàn thỏa thuận Minsk. Tuy nhiên, ngày 18-3, lãnh đạo ly khai đe dọa hủy bỏ lệnh ngừng bắn. Trong một tuyên bố, người đứng đầu Donetsk Alexander Zakharchenko và người đứng đầu Luhansk Igor Plotnitsky cho rằng những sửa đổi của chính phủ Kiev trong các điều khoản đã làm quy chế đặc biệt của Donetsk và Luhansk suy yếu.

“Tất cả vấn đề mà Quốc hội Ukraine xem xét trong hôm nay hoàn toàn trái ngược với thỏa thuận Minsk”, hãng RIA Novosti dẫn lời ông Alexei Karyakin, một quan chức thuộc phe ly khai nói. Ông này thậm chí còn cho rằng Kiev đang muốn gây thêm đổ máu.

Ngoài ra, lực lượng ly khai cũng tức giận về việc Quốc hội Ukraine đề nghị Liên Hợp Quốc và Liên minh châu Âu (EU) triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tại miền đông, nơi giao tranh từ tháng 4 năm ngoái đến nay đã làm hơn 6.000 người chết. Theo ông Zakharchenko và ông Plotnitsky, việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình không được đề cập trong thỏa thuận ngừng bắn. Song, AP cho hay, để triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình, cần sự ủng hộ của cả 5 thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nhưng chắc chắn Nga sẽ bỏ phiếu phủ quyết.

Phương Tây muốn duy trì thỏa thuận Minsk và xem đây là cơ hội tốt nhất để tiến tới kết thúc cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, giao tranh vẫn xảy ra, mới nhất là quân đội Kiev cho biết, 3 binh sĩ của họ đã thiệt mạng trong 24 giờ, tính đến sáng 17-3 khi đụng độ với phe ly khai.

THIÊN BÌNH