Tín hiệu hạ nhiệt căng thẳng Mỹ - Trung Quốc

Những cuộc thảo luận của phái đoàn Mỹ và Trung Quốc tại thủ đô Vienna (Áo) trong hai ngày 10 và 11-5 diễn ra trong bầu không khí chân thành và xây dựng như đánh giá nêu trong thông cáo sau đó của Nhà Trắng. Đây cũng là tín hiệu cho thấy những căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang được cả hai bên cố gắng tìm cách hóa giải.

Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc họp giữa hai phái đoàn Mỹ - Trung Quốc tại Vienna (Áo). Ảnh: Xinhua

Cuộc gặp giữa cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Vương Nghị tại Vienna diễn ra trong bối cảnh cả hai bên đều muốn vượt qua sự cố khinh khí cầu bị bắn hạ trước đây.

Bí mật tới phút cuối

Cuộc gặp nói trên đã không được cả Bắc Kinh lẫn Washington công bố trước khi họ chính thức đối thoại ở Áo. Theo tiết lộ của một quan chức Áo với AP, hai phái đoàn gặp nhau tại khách sạn sang trọng nằm trên con phố lịch sử Ringstrasse của Vienna. Cũng theo nguồn tin này, kế hoạch cuộc gặp được giữ bí mật và việc chọn Vienna làm địa điểm họp cũng chỉ được thông tin tới chính quyền Áo vài ngày trước khi diễn ra sự kiện. Nhà Trắng cho biết, hai bên đã trao đổi nhiều vấn đề khác nhau, trong đó có xung đột tại Ukraine, trong tổng cộng hơn 8 tiếng thảo luận suốt hai ngày. Giới chức Trung Quốc nhìn nhận, những thảo luận ở Vienna rất quan trọng; đồng thời cho biết hai bên sẽ tiếp tục tận dụng hiệu quả kênh đối thoại chiến lược này, theo Tân hoa xã.

Một quan chức Mỹ giấu tên cũng chia sẻ với báo giới rằng trong cuộc gặp ở Vienna, hai bên cùng nhìn nhận vụ việc khinh khí cầu Trung Quốc bị phía Mỹ bắn hạ vào tháng 2-2023 chỉ là sự cố không may và hiện hai phía đang tìm cách tái thiết lập các kênh liên lạc tiêu chuẩn, bình thường. Thông cáo của Nhà Trắng về cuộc gặp cũng đề cập việc này: “Cuộc gặp là một phần trong nỗ lực đang triển khai nhằm duy trì các kênh đối thoại mở và quản lý cạnh tranh một cách có trách nhiệm”.

Tại cuộc gặp, ông Sullivan và ông Vương Nghị vẫn chưa thảo luận việc lên lại kế hoạch cho chuyến thăm Bắc Kinh của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Tuy nhiên, Nhà Trắng sẽ tiếp tục thu xếp trong những tháng tới. Trước đó, tháng 2-2023, ông Blinken hủy kế hoạch tới Bắc Kinh sau khi Mỹ bắn hạ khinh khí cầu của Trung Quốc với cáo buộc có hoạt động do thám.

Tìm kiếm lợi ích chung

Tại cuộc gặp ở Vienna, ông Sullivan mong muốn Bắc Kinh tăng cường can dự mang tính xây dựng trong việc dùng ảnh hưởng của họ để tác động lên Nga nhằm chấm dứt xung đột tại Ukraine. Washington cũng kêu gọi Bắc Kinh hành động nhiều hơn trong việc ngăn chặn hoạt động vận chuyển, buôn bán ma túy trái phép.

Cụ thể hơn, Washington hối thúc Bắc Kinh mạnh tay hơn trong ngăn chặn hoạt động sản xuất hóa chất là nguyên liệu sản xuất fentanyl. Đây là loại thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid, tương tự như morphine nhưng mạnh hơn gấp 100 lần, còn được dùng như một loại thuốc giải trí, thường trộn lẫn với heroin hoặc cocaine và đang gây ra cuộc khủng hoảng nghiện ngập đáng sợ tại Mỹ.

Những thảo luận ở Vienna là tín hiệu mới nhất cho thấy những căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc đang được tìm cách hóa giải. Chẳng hạn tuần này, Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Nicholas Burns và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương gặp nhau tại Bắc Kinh.

Tháng trước, đặc phái viên về khí hậu của Tổng thống Mỹ, ông John Kerry, điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Giải Chấn Hoa. Cũng trong tuần này, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre thông báo, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo dự kiến tới Bắc Kinh trong thời gian sắp tới.

Trong diễn đàn trực tuyến do Trung tâm Stimson tổ chức đầu tháng này, Đại sứ Burns cho biết, tình hình liên lạc, đối thoại giữa Washington và Bắc Kinh đã có sự cải thiện thời gian qua. “Trong tháng qua và trước đó, đã có sự liên lạc liên tục giữa bản thân tôi với các quan chức cấp cao ở Bộ Ngoại giao Trung Quốc, giữa các đồng nghiệp của tôi ở Mỹ và những đối tác ở Trung Quốc”.

Bình luận với Al Jazeera, ông Daniel Russel, cựu quan chức ngoại giao Mỹ phụ trách khu vực Đông Á dưới thời Tổng thống Barack Obama trước đây cho rằng cuộc đối thoại giữa cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và quan chức ngoại giao cấp cao Trung Quốc như ông Vương Nghị là điều rất quan trọng, và hiện tại có vẻ là kênh đối thoại quan trọng duy nhất đang hoạt động giữa hai bên. Ông Daniel Russel cũng nhận định, những cuộc gặp như thế sẽ giúp tạo cơ hội để hai bên tìm ra các điểm chung có thể giúp củng cố mối quan hệ vốn đang thất thường.

TRẦN ĐẮC LUÂN