Giải Nobel kinh tế 2023: Tôn vinh vai trò của nữ giới trên thị trường lao động

Ngày 9-10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải Nobel Kinh tế 2023 thuộc về chuyên gia về lịch sử lao động và kinh tế Claudia Goldin (người Mỹ) vì đã nâng cao hiểu biết về tác động của phụ nữ đối với thị trường lao động.

Bà Claudia Goldin là chủ nhân giải Nobel Kinh tế 2023. Ảnh: Wikipedia

Theo Hội đồng Nobel, Giáo sư Goldin (77 tuổi) tại Đại học Harvard (Mỹ) là người đầu tiên cung cấp cái nhìn toàn diện về thu nhập và đóng góp của phụ nữ vào thị trường lao động, sự chênh lệch giữa lương của nam giới và nữ giới, kể cả ảnh hưởng của yếu tố kinh tế với những tiết lộ mới, đáng ngạc nhiên.

Động lực chính dẫn đến sự khác biệt về giới trên thị trường lao động

Nghiên cứu của Giáo sư Goldin cho thấy sự khác biệt giữa nữ giới và nam giới trên thị trường lao động được xác định bởi các yếu tố đa dạng trong các giai đoạn phát triển xã hội khác nhau. Dựa trên thu thập dữ liệu trong hơn 200 năm ở Mỹ, Goldin chứng minh cách thức và lý do sâu xa tại sao sự khác biệt về giới tính trong thu nhập và tỷ lệ việc làm đã thay đổi theo thời gian. Trong thế kỷ qua, tỷ lệ phụ nữ làm công việc được trả lương tăng gấp 3 lần ở nhiều nước có thu nhập cao. Đây là một trong những thay đổi kinh tế và xã hội lớn nhất trên thị trường lao động trong thời hiện đại, nhưng vẫn còn tồn tại những khác biệt đáng kể.

Khoảng một nửa số phụ nữ toàn cầu đang làm việc được trả lương, trong khi con số tương đương ở nam giới là 80%. Phụ nữ thường kiếm được ít tiền hơn so với nam giới. Theo phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Pew (Mỹ), phụ nữ năm ngoái kiếm được trung bình 82% số tiền nam giới kiếm được. Trong khi đó, ở châu Âu, phụ nữ kiếm được trung bình ít hơn 13% mỗi giờ so với nam giới vào năm 2021. Bên cạnh đó, việc lựa chọn công việc của phụ nữ thường bị chịu tác động lớn bởi hôn nhân và trách nhiệm đối với gia đình.

Trước nay, phần lớn khoảng cách về giới tính trong thu nhập có thể được giải thích bằng sự khác biệt về trình độ học vấn và lựa chọn nghề nghiệp. Tuy nhiên, Goldin chỉ ra rằng phần lớn sự khác biệt về thu nhập này hiện nay là giữa những phụ nữ làm cùng nghề và nó chủ yếu phát sinh khi sinh đứa con đầu lòng. Nếu phụ nữ không có cơ hội tham gia thị trường lao động như nhau hoặc tham gia với điều kiện không bình đẳng so với nam giới thì lao động và chuyên môn sẽ bị lãng phí. Đây là nội dung trọng tâm trong các mô hình phân tích.

Tuy nhiên, sự tham gia của phụ nữ đã kết hôn vào thị trường lao động bắt đầu tăng lên cùng với sự phát triển của khu vực dịch vụ vào đầu thế kỷ 20. Đây là kết quả của sự thay đổi cơ cấu kinh tế và các chuẩn mực xã hội ngày càng phát triển liên quan trách nhiệm của phụ nữ đối gia đình. Ở hầu hết các nước có thu nhập cao, trình độ học vấn của phụ nữ hiện nay cao hơn đáng kể so với nam giới. 

Nâng cao vai trò của lao động nữ

Nghiên cứu của Goldin phần nào gợi mở cho các nhà hoạch định chính sách có những biện pháp can thiệp vào sự khác biệt về giới trên thị trường lao động trong tương lai. Điều cần thiết phải tăng cường đầu tư vào nâng cao hiểu hiểu về vai trò của phụ nữ trong lực lượng lao động và đổi mới giáo dục, loại bỏ các rào cản thể chế vốn có thể khiến nghề nghiệp và trình độ học vấn của phụ nữ tụt hậu so với nam giới. Cần hiểu rằng việc phụ nữ tiếp cận giáo dục theo những điều kiện giống như nam giới là chưa đủ bởi khoảng cách thu nhập giữa nam và nữ vẫn còn. Bên cạnh đó, cần lập kế hoạch hỗ trợ phụ nữ gia nhập một cách chủ động và tích cực vào lực lượng lao động sau khi sinh con hoặc được làm việc trong môi trường linh hoạt hơn.

Rõ ràng, những hiểu biết sâu sắc của Goldin đã vươn xa ra ngoài biên giới Mỹ và những mô hình tương tự đã được quan sát thấy ở nhiều nước khác. Nghiên cứu giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thị trường lao động của ngày hôm qua, hôm nay và ngày mai. “Hiểu được vai trò của phụ nữ trong lao động là điều quan trọng đối với xã hội. Nhờ nghiên cứu đột phá của bà Goldin, giờ đây chúng ta biết nhiều hơn về những yếu tố đằng sau và những rào cản cần được giải quyết trong tương lai”, ông Jakob Svensson, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Khoa học Kinh tế nhận xét.

Kinh tế là giải thưởng cuối cùng được trao mỗi mùa Nobel hằng năm, sau Nobel Y học, Vật lý, Hóa học, Văn học và Hòa bình. Kể từ khi ra đời vào năm 1968, giải đã được trao 54 lần. Người trẻ nhất được xướng tên năm 46 tuổi và cao tuổi nhất là 90. Bà Goldin là người phụ nữ thứ ba được vinh danh trong lịch sử 55 năm của giải này.

THƯ LÊ