Kiến trúc mái vòm: Điểm nhấn văn hóa du lịch của thành phố

Nếu để ý có thể thấy các mái vòm, nét đẹp mang hình dáng kiến trúc cổ điển Pháp là hình ảnh đặc trưng của một số công trình xây dựng giữa lòng Đà Nẵng. Không ít trong số đó, những công trình kiến trúc có nét đặc trưng mái vòm trở thành điểm nhấn văn hóa du lịch của thành phố.

Nhà thờ Chính tòa tại Đà Nẵng được xây dựng theo phong cách Gothic với những đường nét tinh xảo. Ảnh: P.V

Không thẳng băng và cứng nhắc, kiến trúc có hình đường cong mà điển hình là những mái vòm vẫn ẩn mình đâu đó trong lòng phố xá, trở thành nơi lưu dấu nét văn hóa đi cùng thời gian để làm nên sự khác biệt giữa vô vàn những phong cách kiến trúc vẫn luôn hiện hữu trong đời sống phố thị.

Dạo quanh Đà Nẵng, có thể nhìn thấy kiến trúc kiểu mái vòm xuất hiện khá nhiều, có sức sống vĩnh cửu, gắn chặt với đời sống của người dân. Đó có thể là hình dáng cổ kính của nhà thờ, công trình lịch sử, một số ngôi nhà ở tại khu vực trung tâm thành phố. Tính riêng đoạn đường Trần Phú, kiến trúc kiểu mái vòm theo lối kiến trúc cổ điển Pháp dường như trở thành nét đặc trưng tạo nên phong cách cũng như điểm nhấn văn hóa độc đáo cho con đường vốn được đánh giá vào hàng đẹp nhất Đà Nẵng này. Sở dĩ nói như vậy là vì chỉ cần đi dọc con đường, không khó để bắt hàng loạt các công trình có kiểu kiến trúc này nằm lẫn khuất giữa lòng phố thị, góp phần tạo nên nét giao thoa văn hóa thú vị.

Điều này sẽ không quá xa lạ nếu ngược dòng thời gian quay trở về thời kỳ Pháp thuộc. Lúc bấy giờ, việc quy hoạch chia đường Trần Phú thành hai khu vực khác nhau, với khu dân cư phía bắc chợ Hàn (từ Hùng Vương đổ về phía Đống Đa) đặc biệt dành cho cơ quan của Pháp, kiều dân Pháp và Âu- Mỹ sinh sống (dân ta gọi là khu phố Tây).

Trong địa phận đó, nhiều công trình kiến trúc đến bây giờ vẫn còn hiện hữu, khiến con đường Trần Phú ngày nay trở thành một giao điểm sống động của những công trình lâu đời thời xưa và tòa nhà mới thời nay. Chính vì lẽ đó, ở đường Trần Phú, hiện vẫn có nhiều công trình kiến trúc công cộng, nhà ở đan xen với lối kiến trúc mái vòm khá dễ nhận diện, vẫn tồn tại bền bỉ với thời gian mà không mất đi nét duyên dáng vốn có, đó là Nhà thờ Chính tòa Đà Nẵng, chợ Hàn, những ngôi nhà ở mang hình dáng kiến trúc cổ điển Pháp, một số công trình trụ sở làm việc, các hàng quán… đều có chung lối kiến trúc này.

Theo nhận xét của một số  kiến trúc sư hiện đang làm việc tại thành phố Đà Nẵng thì hình tượng những mái vòm dần dần được sử dụng nhiều trong các công trình kiến trúc ngày nay để góp phần tạo ra điểm chấm phá độc đáo ở cả phần ngoại thất lẫn nội thất. Từ mặt tiền, sảnh chờ đến phòng ốc, mỗi đường nét uốn lượn của kiến trúc mái vòm thế này đều tạo ấn tượng quen thuộc khi đập vào mắt người nhìn.  

Không đơn thuần là một phần của kiến trúc, sự kết hợp giữa tính mềm mại của hình dạng và vững chãi của cấu trúc đã biến mái vòm trở thành biểu tượng của sự vĩnh cửu và bất tử trong nghệ thuật và văn hóa. Trong các nền văn hóa khác nhau, mái vòm còn đại diện cho sự kết nối giữa trần gian và thần thánh, vì vậy thường được sử dụng nhiều trong kiến trúc để tạo ra không gian linh thiêng và ấn tượng.

Tại Đà Nẵng, kiến trúc mái vòm mang hơi hướng kiến trúc cổ điển Pháp phổ biến nhất là mái vòm nhọn (pointed arch/gothich arch) và mái vòm tròn (round arch/romanéque archa). Mái vòm tròn là một trong những loại mái vòm cổ điển nhất và được sử dụng rộng rãi trong kiến trúc La Mã cổ đại. Chúng ta có thể thấy hình dáng này xuất hiện tại Bảo tàng Đà Nẵng hiện nay (trên đường Bạch Đằng). Còn kiểu kiến trúc ở Nhà thờ Con Gà là mái vòm nhọn, một trong những đặc điểm nổi tiếng nhất của kiến trúc Gothic (lối kiến trúc phổ biến ở châu Âu để xây dựng lâu đài và nhà thờ). Thiết kế mái vòm này giúp phân bổ trọng lượng của các bức tường một cách hiệu quả so với các mái vòm trong được sử dụng trước đây.

Có thể nói, mái vòm mang hình dáng  kiến trúc cổ điển Pháp thực sự trở thành một nét chấm phá kiến trúc gắn liền với đời sống của người dân Đà thành, ngày nay, còn được giới thiệu nhiều đến bạn bè trên thế giới. Là nét giao thoa văn hóa khó lẫn lộn, tạo nên điểm nhấn độc đáo của kiến trúc đô thị Đà Nẵng.

NHÂN HÒA ANH