Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) Roberto Azevêdo đã tuyên bố từ chức nhưng chưa thấy có ứng cử viên nào vượt trội để kế nhiệm ông từ tháng 9 tới.
 |
| Ông Roberto Azevêdo sẽ rời vị trí Tổng Giám đốc WTO vào ngày 31-8. Ảnh: AgenciaCMA |
Không có thỏa thuận chọn Tổng Giám đốc WTO
Có thỏa thuận bất thành văn lâu nay giữa Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ về vị trí người đứng đầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB). Đó là EU chọn người cho IMF và Mỹ chọn “phe mình” ở WB. Trong khi đó, không có thỏa thuận nào cho vị trí người đứng đầu WTO. Kể từ khi tổ chức này được thành lập vào năm 1995 tới nay, trong số những người đứng đầu, đã có 2 người châu Âu, 1 người New Zealand, 1 người Thái Lan, rồi trở lại người châu Âu và hiện tại là ông Roberto Azevêdo người Brazil. Như vậy, suốt 25 năm qua, Mỹ và châu Phi chưa có ai giữ cương vị lãnh đạo WTO.
Nhà ngoại giao Brazil 62 tuổi Azevêdo thông báo sẽ rời vị trí Tổng Giám đốc WTO vào ngày 31-8 tới. Giới bình luận cho rằng, ông chịu áp lực quá lớn từ Mỹ về những vấn đề khiếu nại Trung Quốc lên WTO. Người đứng đầu WTO vừa làm hài lòng Mỹ trong vụ khiếu nại này, vừa không bị các thành viên khác xa lánh. Ông được Mỹ hậu thuẫn để đắc cử Tổng Giám đốc WTO vào năm 2013 với điều kiện không nỗ lực xác định Brazil là quốc gia đang phát triển. Nói như thế để thấy Brazil và Trung Quốc tự cho mình là nước đang phát triển, trong lúc Mỹ không chấp nhận nền kinh tế lớn thứ hai thế giới lại là nước đang phát triển nên ông Azevêdo thực sự lâm vào thế khó.
Vậy ai sẽ kế nhiệm ông Azevêdo? Ứng viên kế nhiệm sẽ bị Trung Quốc ngăn chặn nếu có mối quan hệ mật thiết với Mỹ, nhưng Mỹ sẽ từ chối ứng cử viên thân Trung Quốc. Tờ Financial Times nhận định ứng cử viên lần này phải nhận được sự thỏa hiệp từ 164 quốc gia thành viên WTO, nhất là ba “ông lớn” Mỹ, Trung Quốc và EU. Hạn chót đề cử là ngày 8-7 để kịp điền vào vị trí của Azevêdo. Tuy nhiên, WTO không loại trừ khả năng sẽ phải bổ nhiệm một tổng giám đốc lâm thời.
Châu Phi - đang phát triển hay phát triển?
Châu Phi chưa từng giữ vai trò Tổng Giám đốc WTO nên lần này người phát ngôn của Liên minh châu Phi (AU) Ebba Kalondo cho rằng, một ứng cử viên châu Phi sẽ làm thay đổi “cuộc chơi” cho “lục địa đen” trong tương lai. Song, AU không thể tìm ra một ứng cử viên. Hamid Mamdouh là người Ai Cập có kinh nghiệm lâu năm với WTO nhưng lại có quá ít mối quan hệ chính trị sẽ phải cạnh tranh với cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala. Cả hai người này không gây ấn tượng trong việc có thể giải quyết những khiếu kiện của Mỹ đối với Trung Quốc một cách ổn thỏa.
EU lập luận rằng, bước ngoặt cho WTO trong thời gian tới sẽ là một ứng cử viên từ nước phát triển. Ủy viên thương mại EU Phil Hogan được nêu tên và cho biết nhận được sự ủng hộ của Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer. Tuy nhiên, Văn phòng của ông Lighthizer lập tức phản ứng rằng, ông không ủng hộ bất cứ ứng cử viên nào vào lúc này và nhận định người đứng đầu WTO trong tương lai không nhất thiết phải tới từ một quốc gia phát triển.
Ứng cử viên người Mexico là Jesus Seade Kuri được cho là sáng giá nhất. Ông là quan chức tài chính và thương mại kỳ cựu của Mexico mà thành quả mới nhất là đàm phán lại thành công thỏa thuận thương mại Mỹ - Mexico - Canada. Mexico nhấn mạnh về vị thế của họ là một nền kinh tế thương mại mở không chỉ thành công với Mỹ mà còn với cả EU, châu Á. Mexico cũng đã có thỏa thuận thương mại với EU và làm ăn với nhiều nước châu Á. Bộ trưởng Kinh tế Mexico Graciela Marquez Colin cho biết, thương mại của nước bà gần với Mỹ nhưng cũng gắn kết với nhiều nơi khác; sự gần gũi với Mỹ đơn thuần là vấn đề địa lý.
Sự phân định các khối nước phát triển và đang phát triển ở WTO không rõ ràng. Người đứng đầu Hiệp hội Người tiêu dùng có trụ sở ở Jaipur (Ấn Độ) là Bipul Chatterjee nhận định sẽ không có một khối đơn lẻ các nước phát triển hay sự đoàn kết của các nước đang phát triển ở WTO vào lúc này. Tân tổng giám đốc sẽ là một người tới từ quốc gia hạng trung, nhận được sự tin tưởng từ các cường quốc để bảo vệ trật tự thương mại toàn cầu.
ANH THƯ theo Financial Times
