Ở Na Uy, đi đâu cũng gặp xe điện

Năm 2023, 82,4% số ô-tô tư nhân bán ra ở Na Uy là xe điện. Năm 2024 là giai đoạn bùng nổ của các loại ô-tô điện giá rẻ ở đất nước Bắc Âu giàu có, tiến đến đạt con số 100% ô-tô điện, chấm dứt việc bán xe chạy xăng và dầu diesel vào năm 2025.

Hiện cứ 5 ô-tô mới đến tay người dùng thì có 4 chiếc là xe thuần điện. Xe điện là một phần giải pháp giúp Na Uy đạt mục tiêu toàn bộ ô-tô mới không phát thải vào năm 2025.

Na Uy không phát minh ra xe điện nhưng là quốc gia sử dụng xe điện nhiều nhất thế giới. Ảnh: Getty Images

Chính sách thuế tốt

Thành công của Na Uy trong việc trở thành cường quốc xe điện chủ yếu đến từ chương trình hỗ trợ của chính phủ, giảm thuế, tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng nhằm giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, phát triển năng lượng xanh. Báo The Guardian dẫn lời bà Christina Bu, Tổng Thư ký Hiệp hội xe điện Na Uy với hơn 120.000 thành viên khẳng định: “Câu trả lời đơn giản (về nguyên nhân thành công) là chính sách thuế tốt”.

Vào những năm 1990, với áp lực của các nhà bảo vệ môi trường, chính phủ Na Uy bắt đầu loại bỏ loại thuế đánh vào ô-tô mới (thuế mua xe và thêm 25% thuế giá trị gia tăng - VAT) để giúp tăng tính cạnh tranh của xe điện, mặc dù lúc đó hầu như không có chiếc nào trên thị trường. Ô-tô điện được giảm 25% VAT và không bị tính thuế bảo vệ môi trường mà người đi xe xăng, dầu phải trả. Không những thế, các khoản phí liên quan khác như phí cầu đường và phí đậu đỗ ở các bãi xe công cộng cũng được miễn giảm. “Chúng tôi không cung cấp khoản hỗ trợ trực tiếp như các quốc gia khác nhưng điều khác biệt là việc chúng tôi đánh thuế và không đánh thuế”, bà Christina Bu lý giải.

Tổng Thư ký Hiệp hội Xe điện Na Uy còn cho biết, sự thành công của xe điện ở Na Uy một phần do kích thước dân số và tình hình chính trị. “Chúng tôi là quốc gia nhỏ nên có nhiều sự hợp tác giữa xã hội dân sự và hệ thống chính trị. Đối với chúng tôi, việc gặp gỡ các nghị sĩ không khó nên không chỉ có các quyết định từ trên xuống, mà còn có sự tham gia từ dưới lên… Mục tiêu tất cả ô-tô mới không phát thải vào năm 2025 được tất cả các đảng chính trị ủng hộ”, bà Christina Bu nói.

GS. Magnus Korpas chuyên ngành Năng lượng điện tại Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy - người theo dõi chặt chẽ quá trình chuyển đổi xe điện cho biết, thuế cao đối với xe chạy bằng khí đốt là lý do chính khiến nhiều người lựa chọn xe điện hơn. “Điều đó kết hợp với khả năng tiếp cận các làn đường xe buýt và bãi đậu xe miễn phí đã tạo sự thuận tiện cho người dân”, GS. Magnus Korpas nhận định.

Mang về những quả ngọt

Những chính sách đi trước giúp Na Uy mang về những quả ngọt. Bà Christina Bu nói: “Chúng tôi thực sự chưa có ngành công nghiệp ô-tô như ở Anh. Từ việc không có bất kỳ công việc nào liên quan vấn đề sử dụng ô-tô điện, trong 10 năm qua, chúng tôi đã tạo việc làm ở ngành sạc, công nghiệp pin, phần mềm…”.

Khi xe điện tăng, hệ thống trạm sạc cũng tăng. Tính đến tháng 5-2023, Na Uy có hơn 25.000 điểm sạc. Từ năm 2023, quốc gia Bắc Âu áp dụng chính sách miễn 25% VAT đối với những trường hợp mua ô-tô điện đầu tiên và mẫu xe đó phải có giá ít nhất 50.500 USD. Cũng trong năm 2023, theo thống kê, 82,4% số ô-tô tư nhân bán ra ở Na Uy là xe điện. Tháng 1-2024, ô-tô điện chiếm 92,1% tổng số đăng ký xe mới ở nước này. Chiếc xe mới được ưa chuộng nhất một lần nữa là Tesla Model Y, xếp trên Hyundai Kona và Nissan Leaf.

Bà Christina Bu cho rằng: “Thực tế, chúng tôi đã quản lý được quá trình chuyển đổi nhanh chóng này chỉ nhờ vào các chính sách cũng như khả năng hoặc ý chí duy trì các chính sách đó trong thời gian dài”.

Song, Na Uy hiện đẩy mạnh chính sách khuyến khích việc đạp xe và đi bộ, đồng thời phát triển hơn nữa hệ thống giao thông công cộng. Tháng 4-2023, Na Uy mở cửa đường hầm Fyllingsdalstunnelen dài 3km dành cho người đạp xe và đi bộ chạy xuyên qua chân núi Løvstakken tại thành phố Bergen. Người dân chỉ mất gần 10 phút đạp xe để chạy qua đường hầm hoặc 40 phút nếu đi bộ. Điểm đến xa hơn của quốc gia có diện tích hơn 385.000km², địa hình gồm những ngọn núi hiểm trở, mùa đông kéo dài và lạnh giá, dân số chỉ 5,5 triệu người… là hệ sinh thái giao thông bền vững.

KHÁNH LINH