Giữa cảm tử và hy vọng

Godzilla Minus One (Godzilla -1) là tác phẩm điện ảnh mạnh mẽ và sống động của đạo diễn Takashi Yamazaki, khám phá sâu sắc nỗi đau hậu chiến, mối quan hệ giữa con người với sức hủy diệt của vũ khí hạt nhân, cũng như hành trình tìm kiếm hy vọng trong bóng tối tuyệt vọng.

Những con người bình dị và nhỏ bé trong phim. Ảnh: K.Q

Phim đang được chiếu tại Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam từ ngày 1-11 đến 28-11.

Hủy diệt

Qua hình tượng kaiju (quái vật khổng lồ của văn hóa Nhật Bản), đạo diễn Takashi Yamazaki đưa bộ phim vượt qua thể loại kinh dị quái vật truyền thống để đi sâu vào hồi ức phức tạp của Nhật Bản về chiến tranh thế giới lần thứ 2 và những di sản ám ảnh của chiến tranh hạt nhân. Lấy bối cảnh Nhật Bản sau chiến tranh, khi đất nước vẫn đang chao đảo trước hậu quả hai quả bom nguyên tử của Mỹ, bộ phim tái khẳng định thông điệp phản chiến của phần phim Godzilla nguyên bản năm 1954, đồng thời bổ sung thêm câu chuyện nhân văn sâu sắc về sự sinh tồn và hành trình chuộc lỗi.

Nhân vật trung tâm của câu chuyện là Koichi Shikishima (diễn viên Ryunosuke Kamiki), một cựu phi công cảm tử Thần phong bị ám ảnh bởi cảm giác tội lỗi vì đã sống sót sau khi trốn thoát khỏi nhiệm vụ tự sát vào những ngày cuối cùng của chiến tranh. Cảm giác tội lỗi này càng trầm trọng hơn sau màn đụng độ Godzilla đầy bất ngờ khiến anh cứng đờ người vì sợ hãi, dẫn đến cái chết của đồng đội. Trở về từ đống hoang tàn của Tokyo, Koichi vật lộn với nỗi đau tinh thần.

Sau Thế chiến, Nhật Bản vốn đã ở điểm tận cùng, về lại con số “0” và tưởng chừng tình hình sẽ không thể tồi tệ thêm được nữa. Nhưng rồi Godzilla xuất hiện, hất đất nước này xuống một hố sâu mới “-1.” Bằng cách khơi dậy nỗi kinh hoàng từ Godzilla, đạo diễn Yamazaki buộc khán giả suy ngẫm về những tổn thương vô hình kéo dài mà chiến tranh hạt nhân gây ra cho các thế hệ - nỗi đau tiếp diễn ngay cả khi những vết thương trên bề mặt đã lành.

Những đòn tấn công bằng hơi thở nguyên tử của Godzilla gợi nhắc lại hình tượng đám mây hình nấm khét tiếng, buộc người xem phải liên tưởng về hậu quả kinh hoàng từ các quả bom thả xuống Hiroshima và Nagasaki. Tuy nhiên, nếu như một quả bom nổ trong chớp mắt, thì sự tồn tại của Godzilla là một thảm họa kéo dài mãi đến nhiều thế hệ mai sau. Godzilla tiếp tục ám ảnh Nhật Bản như một hiện thân cho gánh nặng của tội lỗi, mất mát và nỗi sợ hãi mà chiến tranh để lại.

Và hy vọng

Chủ đề phản chiến thể hiện rõ qua sự tương phản giữa quá khứ và hiện tại của Koichi. Trong thời chiến, anh đã trốn tránh cái chết vô nghĩa trong một hệ thống tôn vinh lối đánh tự sát vì Tổ quốc, giờ đây anh lại đứng trước một trận chiến khác - cuộc chiến vì gia đình nhỏ đang chờ anh trở về. Người “vợ nhặt” Noriko (diễn viên Minami Hamabe) và con gái nuôi Akiko (Saki Nakatani) của anh tượng trưng cho niềm hy vọng mong manh của thời kỳ hậu chiến, ý chí sinh tồn kiên cường và tình người. Sự chuyển biến này đối lập với một nước Nhật thời chiến, nhấn mạnh lý tưởng hòa bình, coi trọng sự sống và lòng trắc ẩn hơn là sự cảm tử. 

Hy vọng là một chủ đề được đan xen tinh tế trong cốt truyện phim hiện hữu qua từng khoảnh khắc phản kháng lặng lẽ. Đó không phải lý tưởng trừu tượng mà là một sức mạnh vô hình thúc đẩy sự kiên cường của con người trước nguy cơ diệt vong. Tính anh hùng được khắc họa trong phim không thuộc hẳn về một cá nhân đơn độc mang sức mạnh hơn người, mà thuộc về một cộng đồng đoàn kết.

Nhóm người phản kháng Godzilla không phải là một biệt đội Avengers với những Ironman, Thor, hay Captain America. Mà đó là một phi công cảm tử bỏ trốn với ám ảnh hậu chiến, là viên kĩ sư liệt một chân đầy cay đắng, một vị tiến sĩ già cùng những ngư dân và cựu binh. Chỉ có nhân loại mới có thể tự cứu mình khỏi thứ vũ khí sống do chính họ tạo ra.

Giữa đống đổ nát, các nhân vật dù đã mất đi tất cả vẫn chọn cùng nhau kiên cường đứng trước chiếc miệng có thể bắn ra tia lửa nguyên tử của Godzilla. Những nhân vật con người trong phim không phải là những anh hùng tiêu diệt quái vật cứu thế giới, mà đơn thuần chỉ là những người sống sót yếu ớt cố bám víu những tia hy vọng nhỏ nhoi. Trong Godzilla Minus One, hy vọng không chỉ là một chủ đề, đó là nhịp đập trung tâm của bộ phim.

KINH QUỐC