Cán cân quyền lực mới trên chính trường Mỹ

Sau cuộc bầu cử giữa kỳ gay cấn, cán cân quyền lực tại Quốc hội Mỹ sẽ ở thế thăng bằng sau khi đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Thượng viện còn đảng Cộng hòa đang hướng đến chiến thắng ở Hạ viện.

Ông Kevin McCarthy (giữa) nhiều khả năng sẽ nắm vị trí Chủ tịch Hạ viện Mỹ. Ảnh: ABC News

Kết quả bầu cử không nằm ngoài dự đoán của truyền thông Mỹ. Sau khi giành lại quyền kiểm soát Hạ viện, đảng Cộng hòa sẽ ngăn cản các dự luật của Tổng thống Joe Biden và mở các cuộc điều tra với những người có liên quan. Tuy nhiên, quyền kiểm soát Thượng viện là chiến thắng cứu nguy giúp giảm bớt sức ép cho ông Biden trong 2 năm còn lại của nhiệm kỳ.

Bước đi sắp tới của đảng Cộng hòa

Tại Thượng viện, đảng Dân chủ hiện duy trì 50/100 ghế so với 49 ghế của đảng Cộng hòa, qua đó nắm chắc quyền kiểm soát viện này, bất kể kết quả của cuộc bầu bổ sung tại bang Georgia tháng 12-2022 bởi vì Phó Tổng thống Kamala Harris, đảng viên Dân chủ, sẽ bỏ lá phiếu “phá vỡ bế tắc” trong trường hợp tỷ lệ là 50-50. Dù thế đa số của đảng Dân chủ ở Thượng viện không thể đạt được siêu đa số để thông qua đạo luật lớn nhưng đó vẫn là chiến thắng cứu nguy cho Tổng thống Joe Biden, giúp ông hạn chế ý đồ của đảng Cộng hòa trong nỗ lực cản trở chương trình nghị sự quan trọng của mình.

Trong khi đó, sáng 16-11 (giờ Việt Nam), Decision Desk HQ tuyên bố, ứng viên Kevin Kiley của đảng Cộng hòa sẽ giành chiến thắng trong cuộc đua hạ nghị sĩ ở bang California, qua đó giúp đảng Cộng hòa có 218/435 ghế - ngưỡng đa số tối thiểu để nắm quyền kiểm soát Hạ viện. Song, thế đa số của đảng Cộng hòa tại Hạ viện nhiều khả năng sẽ không lớn.

Theo ABC News, sau khi giành lại quyền kiểm soát ở Hạ viện, đảng Cộng hòa sẽ tăng cường những rào cản về mặt lập pháp, thúc đẩy mạnh hơn các khuynh hướng bảo thủ. Về đối nội, đảng Cộng hòa tại Hạ viện, sẽ thực hiện chương trình nghị sự “Cam kết với nước Mỹ”, trong đó tập trung kiềm chế chi tiêu lãng phí của chính phủ, thực hiện chính sách thuế hỗ trợ tăng trưởng và độc lập về năng lượng để giảm giá khí đốt, chống tình trạng nhập cư bất hợp pháp, cắt giảm phúc lợi của chương trình Medicare và an sinh xã hội bằng cách nâng độ tuổi đủ điều kiện…

Đáng chú ý, đảng này sẽ đặt nền móng cho hàng chục cuộc điều tra về chính quyền ông Biden và gia đình của ông; trong đó thúc đẩy phiên điều trần tháng 1-2023 về các giao dịch kinh doanh đáng ngờ của con trai ông Biden cũng như kêu gọi cuộc điều tra lớn của Quốc hội về việc quân Mỹ rút khỏi Afghanistan, cũng như xúc tiến thành lập ủy ban mới để điều tra ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Trung Quốc đối với Mỹ. Nhiều khả năng, các thành viên đảng Cộng hòa và các nhà hoạt động bảo thủ sẽ tìm cách thúc đẩy luận tội Tổng thống Biden và các thành viên Nội các, bác bỏ kết quả của ủy ban điều tra Hạ viện về vụ bạo loạn ngày 6-1-2021 tại Điện Capitol và xem xét lại tuyên bố của cựu Tổng thống Donald Trump về kết quả bầu cử năm 2020.

Chuyển biến đầu tiên trên chính trường 

Việc đảng Cộng hòa giành thế đa số tại Hạ viện đồng nghĩa với việc đảng này sẽ nắm ghế Chủ tịch Hạ viện. Ngày 15-11, hạ nghị sĩ Kevin McCarthy được bầu lại vào vị trí lãnh đạo đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử nội bộ. Nhiều khả năng ông McCarthy sẽ giành vị trí Chủ tịch Hạ viện, thay thế bà Nancy Pelosi của đảng Dân chủ. Theo đó, bà Pelosi sẽ trở thành người đứng đầu phe thiểu số ở viện này.

Thông tin đảng Cộng hòa chắc chắn kiểm soát Hạ viện diễn ra vài giờ trước khi cựu Tổng thống Donald Trump, thành viên đảng Cộng hòa, thông báo quyết định tái tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024. Trong nhiệm kỳ tổng thống 2017-2021, ông Trump thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc “Nước Mỹ trên hết” trong khi thể hiện mình là người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu.

Theo các nhà quan sát, việc ông Trump tuyên bố ra tranh cử hơn thường lệ trong khi còn cả một chặng đường dài phía trước cho thấy ý đồ muốn ngăn chặn sự trỗi dậy của các ứng cử viên đáng gờm khác ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa, trong đó đáng chú ý nhất là Thống đốc bang Florida Ron DeSantis. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy, cử tri ưa thích ông DeSantis hơn ông Trump khi tỷ lệ ủng hộ cho hai quan chức này lần lượt là 41% và 39%.

Giờ đây, chính trường Mỹ lại chứng kiến các mảng trạng thái đối ngược: đảng Dân chủ ăn mừng với chiến thắng ở Thượng viện còn thành viên đảng Cộng hòa ở Thượng viện đối mặt với sự chia rẽ. Các đồng minh quay sang chĩa mũi dùi về phía ông Trump khi cho rằng chính ông đã “góp phần” khiến đảng này thất thế ở Thượng viện. Trước đó, nhiều ứng cử viên do ông Trump ủng hộ ở các bang chiến trường đã thua cuộc, khiến một số thành viên Cộng hòa đổ lỗi cho ông vì đã đề cử những gương mặt yếu kém. Nhiều người cho rằng đã đến lúc lịch sử của đảng Cộng hòa nên sang trang để thoát khỏi “gọng kìm” bấy lâu nay của ông. Thực tế này cho thấy, con đường tham vọng trở lại Nhà Trắng của ông Trump sẽ rất chông gai. Truyền thông Mỹ thời gian qua cho biết đương kim Tổng thống Biden cũng có ý định tái tranh cử nhưng sẽ công bố quyết định đầu năm sau.

THƯ LÊ