Đảo chính bất thành ở Bolivia

* Tướng Juan Jose Zuniga, người cầm đầu âm mưu đảo chính thất bại ở Bolivia, đã bị buộc tội khủng bố.

Theo Reuters, ngày 26-6, xe bọc thép lao vào cửa Phủ Tổng thống Bolivia trong khi các đơn vị quân đội dưới quyền chỉ huy của Tổng Tư lệnh quân đội, Tướng Juan Jose Zuniga, chiếm quảng trường trung tâm tại La Paz trong một âm mưu đảo chính. Tuy nhiên, Tổng thống Luis Arce không hề nao núng. Truyền hình Bolivia chiếu cảnh Tổng thống Arce đối đầu với Tướng Zuniga, tại hành lang của Phủ Tổng thống khi ra lệnh rút quân, chấm dứt tình trạng bất tuân này.

Tiếp đó, Tổng thống Arce bổ nhiệm Tổng Tư lệnh quân đội mới José Wilson Sánchez và sau khi tiếp quản, ông này ra lệnh cho binh sĩ rút về căn cứ, không nên có những hành động bất cẩn gây đổ máu. Ngay sau đó, các xe bọc thép và binh sĩ rút khỏi khu vực xung quanh Dinh Tổng thống. Hàng trăm người ủng hộ Tổng thống Arce tiến đến quảng trường bên ngoài Phủ Tổng thống, vẫy cờ Bolivia, hát quốc ca và cổ vũ.

Vài giờ sau cuộc đảo chính, Tướng Zuniga bị bắt. Lệnh bắt giữ công bố trên Đài truyền hình Bolivia nêu rõ ông Zuniga và những người tham gia âm mưu đảo chính bị cáo buộc thực hiện hành vi khủng bố và nổi dậy vũ trang chống an ninh công cộng và chủ quyền nhà nước. Theo Reuters, ông Zuniga giải thích rằng Tổng thống Arce đã yêu cầu ông “khuấy động” để cải thiện tỷ lệ ủng hộ cho mình, nhưng không đưa ra bằng chứng. Sau đó, một quan chức chính phủ nói rằng Tướng Zuniga đã tìm cách thu hút ủng hộ của quần chúng và 9 người bị thương trong nỗ lực đó, do vậy đây không phải là cuộc diễn tập.

Văn phòng công tố Bolivia sẽ mở cuộc điều tra hình sự nhằm vào ông Zuniga và những người khác liên quan đến âm mưu đảo chính. Bộ trưởng Tư pháp Iván Lima cho biết, nhân vật này có thể phải đối mặt với mức án tối đa từ 15 đến 20 năm tù “vì đã tấn công nền dân chủ và Hiến pháp”. Trước đó, ngày 25-6, Tướng Zuniga nhận thông báo bị cách chức Tổng tư lệnh quân đội do có những lời đe dọa nhằm vào cựu Tổng thống Evo Morales (2006-2019).

Theo CNN, phát biểu tại trụ sở chính của Chính phủ Casa Grande del Pueblo, với sự hiện diện của toàn bộ nội các, Tổng thống Arce kêu gọi người dân, các tổ chức xã hội Bolivia phản đối và chống lại âm mưu đảo chính bảo vệ nền dân chủ, và khẳng định không cho phép lực lượng đảo chính cướp đi sinh mạng của người dân. Tổng thống nhấn mạnh sẽ tôn trọng nền dân chủ cùng với sự ủng hộ của những binh sĩ biết tôn trọng Hiến pháp và thể chế chính trị quốc gia. Trong thông cáo ra cùng ngày, Bộ Ngoại giao Bolivia kêu gọi cộng đồng quốc tế và người dân Bolivia tôn trọng các giá trị dân chủ và ủng hộ chính phủ của Tổng thống Arce, được bầu hợp hiến, thể hiện ý chí của người dân Bolivia. Đại diện của các tổ chức xã hội từ nhiều vùng trên đất nước Nam Mỹ cũng xuống đường tuần hành để bảo vệ nền dân chủ, hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng thống Arce.

Âm mưu đảo chính ở Bolivia vấp phải làn sóng chỉ trích từ cộng đồng quốc tế. Tổng Thư ký của Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ (OAS) Luis Almagro chỉ trích hành động triển khai lực lượng quân sự, nhấn mạnh rằng quân đội phải phục tùng chính quyền dân sự được bầu cử hợp pháp. Theo Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell, EU lên án bất kỳ âm mưu nào nhằm phá vỡ trật tự Hiến pháp ở Bolivia và lật đổ chính phủ được bầu cử dân chủ. Mỹ hiện cũng đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Bolivia đồng thời kêu gọi các bên liên quan bình tĩnh và kiềm chế.

Vụ đảo chính bất thành diễn ra trong bối cảnh Bolivia đang đối mặt với suy thoái kinh tế khi dự trữ ngân hàng trung ương cạn kiệt và đồng boliviano gặp áp lực vì xuất khẩu khí đốt giảm. Từ một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất lục địa cách đây hai thập niên đang trở thành một trong những quốc gia đối mặt với nhiều vấn đề khủng hoảng nhất. Theo FT, Bolivia đã trải qua nhiều cuộc đảo chính và nhiều cuộc cách mạng nhất so với bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh kể từ năm 1950, và chứng kiến gần 200 cuộc kể từ khi giành được độc lập vào năm 1825.

NGHI VĂN