Thiết lập quỹ đạo mới cho quan hệ Nga - Ấn Độ

Chuyến thăm Nga sau 5 năm của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nhằm tái khẳng định và điều chỉnh linh hoạt mối quan hệ đối tác chiến lược mạnh mẽ theo quỹ đạo mới để có thể tối ưu hóa các điểm hội tụ lợi ích chiến lược của cả hai nước trong bối cảnh hiện nay.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (bên phải) đón tiếp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại dinh thự bang Novo-Ogaryovo, ngoại ô Moscow ngày 8- 7. Ảnh: Reuters

Với việc lựa chọn Nga là điểm đến trong chuyến thăm song phương đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ ba của mình, Thủ tướng Modi phá vỡ thông lệ lâu nay rằng, các Thủ tướng Ấn Độ thường tới thăm các nước láng giềng trước tiên. Điều này càng làm nổi bật tầm quan trọng của mối quan hệ đối tác chiến lược đặc biệt và đặc quyền với Nga.

Gỡ rào cản thương mại

Chuyến thăm được kỳ vọng thành công tốt đẹp với triển vọng hợp tác song phương tích cực bởi nhìn vào cách ông Putin đón tiếp nồng nhiệt người bạn lâu năm Modi và việc ông Modi tái khẳng định tính bền vững trong mối quan hệ thân thiện truyền thống song phương. Theo TASS, tại cuộc gặp với các thành viên cộng đồng người Ấn Độ ở Moscow ngày 8-7, ông Modi khẳng định: “Điều đầu tiên mà người Ấn Độ nhắc đến Nga là việc nước này luôn sát cánh cùng Ấn Độ trong bất kỳ hoàn cảnh khó khăn nào. Nga là người bạn thực sự của Ấn Độ. Nhiệt độ đôi khi xuống dưới 0^oC ở Nga nhưng quan hệ giữa giữa hai nước thì luôn nồng ấm”. Trong khi đó, Điện Kremlin cùng ngày đăng tải đoạn video ông Putin đón tiếp ông Modi tại khu dinh thự ở Novo-Ogarevo. Hai nhà lãnh đạo đã trao nhau những cái ôm nồng thắm trước khi bước vào hội đàm. Ông Putin vui mừng gọi ông Modi là người bạn thân thiết.

Theo NPR, điểm nhấn của chuyến thăm là hội nghị thượng đỉnh Nga - Ấn Độ lần thứ 22 - cơ chế đối thoại mang tính thể chế cao nhất trong quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước sau hội nghị lần thứ 21 vào cuối năm 2021. Việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh Nga - Ấn Độ, đồng thời điều chỉnh sự mất cân bằng thương mại song phương, được xác định ở vị trí trung tâm của cuộc đàm phán quan trọng này. Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Ấn Độ, thâm hụt thương mại của Ấn Độ với Nga đã tăng 33% lên hơn 57 tỷ USD trong tổng kim ngạch 65,7 tỷ USD của tài khóa 2023-2024. Hai nước cũng đang thực hiện các kế hoạch nhằm thúc đẩy xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga trong các lĩnh vực như nông nghiệp, sản xuất, dược phẩm và dịch vụ; đồng thời đặt mục tiêu thúc đẩy hiệp ước đầu tư song phương và hoàn tất hiệp định thương mại tự do với Liên minh kinh tế Á-Âu do Nga đứng đầu.

Theo nhận định của Financial Times, cơ chế thanh toán song phương cũng là một trong những trọng tâm của cuộc gặp thượng đỉnh này. Theo đó, hai bên thảo luận việc ưu tiên phát triển các cơ chế chuyển tiền nhanh chóng và hiệu quả giữa hai quốc gia trong bối cảnh Nga bị loại khỏi Hiệp hội viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu (SWIFT) và sự gia tăng đáng kể trong thương mại song phương kể từ khi cuộc xung đột Ukraine nổ ra.

Thông điệp của ông Modi

SCMP dẫn lời ông Harsh V. Pant, chuyên gia tại Quỹ Nghiên cứu nhà quan sát (Ấn Độ), nhận định, thông qua chuyến thăm, nhà lãnh đạo Ấn Độ muốn trấn an Nga rằng sẽ tiếp tục ưu tiên thúc đẩy quan hệ song phương. Tuy nhiên, ở góc nhìn rộng hơn, đây cũng là tính toán của ông Modi nhằm bảo đảm tính cân bằng trong quan hệ với các nước lớn, mà cụ thể là Nga, Trung Quốc và phương Tây trong bối cảnh phức tạp hiện nay. Theo giới quan sát, quan hệ Nga - Ấn Độ có khả năng thay đổi sâu sắc cán cân quyền lực tại khu vực và trên thế giới, tác động tới cục diện toàn cầu nói chung.

Sở dĩ mối quan hệ song phương này luôn đi theo quỹ đạo khá ổn định trước những biến động địa chính trị thời gian qua, bởi hai bên luôn có nhu cầu bảo đảm với nhau rằng mối quan hệ của họ với nước thứ ba không tác động tiêu cực đến quan hệ song phương. Theo NPR, Nga vẫn là nhà cung cấp dầu và vũ khí giá rẻ chính cho Ấn Độ, đặc biệt là sau các lệnh trừng phạt đối với Nga do Mỹ và các đồng minh áp đặt và đóng cửa hầu hết các thị trường phương Tây đối với hàng xuất khẩu của Nga. Theo các nhà phân tích, Ấn Độ hiện nhận hơn 40% lượng dầu nhập khẩu từ Nga. Tuy nhiên, vẫn không loại trừ khả năng xuất hiện các yếu tố địa chính trị không chắc chắn có thể tác động bất ngờ đến mối quan hệ này, nhất là khi Ấn Độ tham gia Nhóm Bộ tứ an ninh (gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc), trong khi Nga thúc đẩy quan hệ mật thiết với Trung Quốc.

Ở khía cạnh khác, theo NPR, sự xuất hiện của ông Modi tại Moscow cũng được coi là bằng chứng mới nhất cho thấy phương Tây đã thất bại trong việc cô lập Nga sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra. Ngay trước chuyến thăm của ông Modi, ông Putin đã tiếp Thủ tướng Hungary Viktor Orban tại Moscow và gặp Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng một loạt nhà lãnh đạo khác tại hội nghị thượng đỉnh khu vực Á-Âu ở Kazakhstan. Chuyến thăm của thủ tướng Ấn Độ - một phần trùng hợp với cuộc họp thượng đỉnh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO tại Washington, D.C tuần này - mang đến cơ hội khác để ông Putin tái khẳng định vai trò và uy tín của Nga trong các “câu lạc bộ” như Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu (BRICS) và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) mà Ấn Độ cũng là một thành viên trong đó. 

THƯ LÊ