Nga - Iran tăng tốc quan hệ hợp tác

Chuyến thăm Iran của Thư ký Hội đồng an ninh Nga Sergei Shoigu nhằm thắt chặt hợp tác an ninh song phương được cộng đồng quốc tế đặc biệt chú ý trong bối cảnh tình hình Trung Đông diễn biến phức tạp, khó lường.

Theo RIA Novosti, ông Sergei Shoigu có cuộc gặp với các quan chức quân sự, an ninh cấp cao của Iran và tân Tổng thống Masoud Pezeshkian vào ngày 5-8 để thảo luận tăng cường hợp tác song phương trong nhiều lĩnh vực, gồm cả an ninh và quân sự. Theo Tasnim, chuyến thăm được thực hiện theo lời mời của người đồng cấp Ali Akbar Ahmadian, Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran. Tại các cuộc gặp, lãnh đạo hai nước thảo luận về các vấn đề hợp tác an ninh Nga - Iran theo định dạng song phương và đa phương, đặc biệt trong khuôn khổ Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu (BRICS) và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO).

Theo RBC, trong bối cảnh cả Nga và Iran đang phải đối mặt với hàng loạt lệnh trừng phạt của phương Tây, việc các nước này tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực thương mại, quân sự và năng lượng nhằm đạt được các mục tiêu chiến lược là rất lớn. Đối với Nga, Iran không chỉ là đối tác bảo đảm ảnh hưởng của Nga ở Trung Đông, mà còn là công cụ để Moskva sẵn sàng cạnh tranh với Mỹ, châu Âu ở khu vực. Thời gian qua, Iran tham gia mạnh mẽ vào các cơ chế hợp tác đa phương do Nga dẫn dắt như BRICS, SCO. Hợp tác với Iran, nhất là trong lĩnh vực chính trị, thương mại, năng lượng, tạo động lực quan trọng giúp Nga vô hiệu hóa biện pháp cấm vận từ phương Tây.

Ngược lại, việc duy trì hợp tác với chính quyền Tổng thống Putin sẽ giúp Iran có thêm con bài nhằm mặc cả lợi ích với các nước trong và ngoài khu vực. Trước hết, với vai trò, vị thế của Nga, Iran có thể tìm kiếm được sự ủng hộ của Nga trên trường quốc tế, bảo đảm tiến trình đàm phán thỏa thuận hạt nhân mới không đi theo ý đồ của phương Tây. Nếu như Israel luôn nhận được sự bảo đảm của Mỹ nhờ vào quy chế đồng minh và chính vì điều này giúp Israel tự tin tấn công vào các đồng minh chiến lược của Iran trong khu vực, thì Iran mong muốn được Nga hỗ trợ về an ninh, chính trị, thương mại để có thể đối đầu với phương Tây.

Trong khi đó, giới phân tích chính trị - quân sự phương Tây hoài nghi về mục đích chuyến thăm Iran của ông Shoigu khi cho rằng  lãnh đạo hai nước thảo luận thỏa thuận hợp tác song phương, đặc biệt là việc Nga cung cấp vũ khí cho Iran nhằm đối đầu với Israel. The New York Times (NYT) dẫn nguồn tin riêng ở Iran tiết lộ trong chuyến thăm Tehran của ông Shoigu, vấn đề cung cấp hệ thống phòng không cho Tehran đã được thảo luận. Theo NYT, hai quan chức Iran giấu tên xác nhận hoạt động chuyển giao một số thành phần của hệ thống phòng không từ Nga, chẳng hạn như radar, đã bắt đầu. Trước đó, báo chí phương Tây đưa tin Iran được cho là quan tâm đến hệ thống tác chiến điện tử tầm xa Murmansk-BN của Nga.

Cùng ngày, truyền thông nhà nước Iran đưa tin, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian nhấn mạnh quyết tâm mở rộng quan hệ đối tác chiến lược với Nga bởi đây là một trong những quốc gia đã sát cánh cùng Iran trong thời kỳ khó khăn. Ngoài ra, mục đích chuyến thăm là nhằm thảo luận công tác chuẩn bị cần thiết cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nước. Cuối tháng 7-2024, giới chức Nga cho biết, Tổng thống Putin đang chuẩn bị cho cuộc gặp với người đồng cấp Iran.

Đến nay, chính quyền Nga vẫn chưa lên tiếng về việc chuyển giao vũ khí cho Iran trong bối cảnh nguy cơ leo thang căng thẳng giữa Iran và Israel có thể trở thành cuộc chiến trên diện rộng. Xét về lợi ích, điều này hoàn toàn phù hợp chiến lược của Nga khi các “điểm nóng” ở Trung Đông có thể thu hút sự quan tâm, chú ý của cộng đồng quốc tế. Chưa rõ Nga đã cung cấp vũ khí gì cho Iran theo cáo buộc từ truyền thông phương Tây, nhưng điều này có thể sẽ tác động rất lớn đến cục diện chính trị - quân sự tại Trung Đông.

HÙNG LÂM