Thủ tướng Nhật Bản gặp rắc rối vì phiếu quà tặng

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang phải đối mặt với thách thức lớn nhất kể từ khi nhậm chức bởi tỷ lệ ủng hộ giảm mạnh sau vụ bê bối quà tặng mới nhất trong lúc các đảng đối lập đang tăng cường gây sức ép buộc ông phải từ chức.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu trước báo chí về vụ phiếu quà tặng vào ngày 14- 3. Ảnh: Rie Ishii

Tranh cãi về tính hợp pháp của phiếu quà tặng

Thủ tướng Ishiba đang hứng chịu chỉ trích gay gắt của công chúng nước này vì phát phiếu quà tặng đắt tiền, trị giá 100.000 yen (670 USD) cho 15 nghị sĩ mới của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đầu tháng 3-2025. Theo AFP, trước sự chất vấn của các nghị sĩ đảng đối lập tại Quốc hội, ông Ishiba khẳng định đây là việc làm hợp pháp và không phải là một khoản quyên góp chính trị. Ông Ishiba giải thích rằng, những phiếu quà tặng này là do ông tự mua và đây chỉ là sự tri ân của ông đối với gia đình các nghị sĩ lần đầu đắc cử trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024.

Dẫu vậy, vị thủ tướng 68 tuổi này vẫn lên tiếng xin lỗi vì “gây rắc rối và lo ngại cho nhiều người”, đồng thời thừa nhận rằng có sự khác biệt giữa cách công chúng hiểu và cách ông thực hiện việc gửi phiếu quà tặng. “Tôi xin lỗi vì đã gây ra vấn đề, nhưng tôi không vi phạm luật. Không có ai từ khu vực bầu cử của tôi trong số những người nhận phiếu quà tặng và không có hành vi vi phạm Luật Bầu cử Văn phòng công”, The Japan News dẫn lời ông Ishiba. Ông cũng tiết lộ rằng đây không phải là lần đầu tiên ông phát phiếu quà tặng. Cho đến nay, tất cả 15 nghị sĩ được cho là đã trả lại phiếu quà tặng.

Vụ lùm xùm xung quanh việc tặng quà đắt tiền này cũng tạo làn sóng tranh cãi về việc liệu hành động này có vi phạm Đạo luật quản lý quỹ chính trị của nước này hay không. Bất chấp lời giải thích của ông Ishiba, Japan News dẫn lời ông Yoshihiko Noda, Chủ tịch đảng Dân chủ lập hiến Nhật Bản nói rằng: “So với các chuẩn mực được xã hội chấp nhận, các phiếu mua hàng trị giá 100.000 yên là quá nhiều so với một món quà. Không còn nghi ngờ gì nữa, ông Ishiba phải chịu trách nhiệm”. Tương tự, lãnh đạo đảng Dân chủ vì Nhân dân Yuichiro Tamaki cho biết: “Nếu ông Ishiba không thể làm sáng tỏ các cáo buộc, ông ấy sẽ khó có thể tiếp tục làm thủ tướng”.

Báo Asahi chỉ ra rằng mặc dù việc nhận tiền giữa các nhóm chính trị không phải là hành vi bất hợp pháp, nhưng có khả năng vi phạm đạo luật này vì cá nhân bị cấm quyên góp tiền cho các chính trị gia. Các chuyên gia chính trị cũng chỉ ra rằng điều này là bất hợp pháp vì khó có thể đánh giá được giá trị phiếu quà tặng trong phạm vi thông thường như đồ lưu niệm. Theo quy định, Đạo luật quản lý quỹ chính trị cấm các cá nhân quyên góp tiền, vật phẩm, cổ phiếu, séc và phiếu quà tặng cho các chính trị gia cá nhân để phục vụ cho các hoạt động chính trị.

Tỷ lệ ủng hộ giảm mạnh

Bên cạnh việc các đảng đối lập đã tăng cường gây áp lực buộc ông Ishiba phải từ chức, ngay cả thành viên trong nội bộ đảng LDP cầm quyền cũng lên tiếng bất bình khi cho rằng việc tặng quà có thể khiến ông Ishiba sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng trong công tác quản lý, trước mắt ảnh hưởng đến việc thông qua ngân sách tài chính năm 2025 vào cuối tháng này, theo báo Yomiuri Shimbun.

Trước vụ bê bối nói trên, ngày 17-3, AFP cho biết tỷ lệ ủng hộ chính phủ của Thủ tướng Ishiba đã sụt giảm mạnh. Kết quả khảo sát của nhật báo Asahi với hơn 1.100 người tham gia cho thấy 75% người trong số này cho rằng hành động phát phiếu quà tặng của ông Ishiba là vấn đề đáng lo ngại.

Vấn đề mà ông Ishiba đang đối mặt tiếp tục khiến uy tín của đảng LDP cầm quyền giảm mạnh. LDP, lực lượng cầm quyền gần như liên tục từ năm 1955 đã rơi vào khủng hoảng bởi hàng loạt bê bối trong những năm gần đây, bao gồm bê bối nhận tiền bất hợp pháp từ các cá nhân và tổ chức để đổi lấy lợi ích chính trị, sự việc khiến người tiền nhiệm của ông Ishiba phải từ chức, theo AFP.

Khảo sát mới nhất của báo Asahi Shimbun cho thấy chỉ 26% cử tri bày tỏ sự ủng hộ với nội các của Thủ tướng Ishiba, giảm mạnh so với mức 40% trong cuộc khảo sát tương tự hồi tháng 2-2025. Mức sụt giảm tương tự cũng được ghi nhận trong cuộc khảo sát độc lập của báo Yomiuri Shimbun khi tỷ lệ ủng hộ chính phủ ở mức 31%. Điều đáng lo ngại là cả hai con số này đều là mức thấp nhất kể từ khi ông Ishiba nhậm chức vào tháng 10-2024. Theo truyền thông Nhật Bản, tỷ lệ ủng hộ chính phủ sụt giảm có thể làm dấy lên áp lực trong nội bộ đảng LDP, buộc ông Ishiba phải từ chức trước cuộc bầu cử Thượng viện dự kiến diễn ra vào tháng 7-2025.

THƯ LÊ