Chính trường nước Mỹ nhanh chóng gia tăng sức nóng khi cuộc điều tra công khai bắt đầu vào ngày 13-11 (giờ Mỹ) nhằm vào Tổng thống Donald Trump với cáo buộc ông đã gây áp lực để Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy mở cuộc điều tra cựu Phó Tổng thống Joe Biden - ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2020. Đổi lại, Mỹ sẽ giải ngân 391 triệu USD viện trợ quân sự mà Ukraine cần để chống lại phe ly khai thân Nga ở miền đông nước này.
Các phiên điều trần sẽ diễn ra trong ngày 13 và 15-11. Ba nhân vật tham gia điều trần bao gồm: Đại biện Mỹ tại Ukraine William Taylor, Phó trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề châu Âu và châu Á George Kent và cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine Marie Masha Yovanovitch.
Trước đó, các nhà lập pháp đảng Dân chủ đã tiến hành các cuộc điều trần kín và công bố 8/15 bản sao lời khai của các nhân chứng. Tuy nhiên, nhiều quan chức trước đây và hiện nay trong chính phủ Mỹ từ chối tham dự.
Đối phó với những toan tính của đảng Dân chủ, các thành viên đảng Cộng hòa dự định sẽ chất vấn gay gắt lối diễn giải của hai quan chức ngoại giao William Taylor và George Kent về ý định của Tổng thống Trump đối với Ukraine. Họ nhấn mạnh, ông Trump có “hoài nghi chính đáng và hợp lý” về tình trạng tham nhũng ở Ukraine, và rằng quyết định của ông Trump giữ lại khoản viện trợ quân sự là “hoàn toàn hợp lý”. Đảng Cộng hòa sẽ đưa ra 4 biện pháp chiến lược để bênh vực ông Trump: Thứ nhất, cuộc điện đàm hôm 25-7 “cho thấy không có điều kiện nào được đặt ra, hay có bằng chứng nào về việc ông Trump đã áp lực Tổng thống Ukraine”; thứ hai, cả ông Zelenskiy lẫn ông Trump sau đó đều khẳng định không có áp lực trong cuộc điện đàm; thứ ba, tại thời điểm đó, Ukraine không biết viện trợ quân sự của Mỹ đã bị giữ lại; thứ tư, ông Trump đã giải ngân khoản viện trợ quân sự đó vào ngày 11-9 trong khi Ukraine không mở cuộc điều tra nào về cha con ông Biden.
Trước đó, ngày 10-11, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ Lindsey Graham trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình Fox News cho biết, tiến trình điều tra luận tội Tổng thống Trump sẽ “bị khai tử” khi được chuyển tới Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát, nếu người tố giác không ra điều trần trước Quốc hội. Ông Graham cũng cho rằng, cần thiết tiến hành điều trần đối với Hunter Biden, con trai của ông Joe Biden và nếu Hạ viện không thực hiện những điều trên thì cuộc điều tra sẽ hoàn toàn là trò đùa.
Các nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Hạ viện cũng đã gửi đảng Dân chủ danh sách những người được yêu cầu điều trần, trong đó có ông Hunter Biden và người tố giác, cựu đặc phái viên của Mỹ về vấn đề Ukraine Kurt Volker.
Trong thư gửi Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Adam Schiff - Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, ông Devin Nunes - Hạ nghị sĩ hàng đầu của đảng Cộng hòa tại ủy ban này nêu rõ: “Những người dân Mỹ thấy rõ tiến trình luận tội giả dối này, bất chấp những nỗ lực của đảng Dân chủ nhằm hợp pháp hóa tiến trình điều tra luận tội hồi tuần trước”.
Trong khi đó, Tổng thống Trump tuyên bố không ủng hộ cuộc điều tra luận tội nhưng cũng không e sợ. Ông Trump cáo buộc đảng Dân chủ đang tìm kiếm những nhân vật thù ghét ông và lưu ý ông không quen biết hầu hết các nhân chứng, trong đó có một số quan chức hàng đầu của Bộ Ngoại giao Mỹ. Ông Trump nói: “Họ không nên tổ chức các cuộc điều trần công khai, đó là một trò lừa”. Đồng thời, ông Trump đang cân nhắc sa thải Tổng thanh tra của cộng đồng tình báo Mỹ Michael Atkinson do ông này đã nộp đơn của người tố giác lên Quốc hội, dẫn tới việc Hạ viện tiến hành điều tra luận tội.
Đây là cuộc điều trần luận tội tổng thống lần thứ 4 trong lịch sử 243 năm của nước Mỹ. Liệu đảng Dân chủ có tìm được các bằng chứng thuyết phục cử tri và các thành viên Hạ viện hay cửa ải cuối cùng là Thượng viện do đảng Cộng hòa nắm đa số để quyết định phế truất tổng thống Trump? Hay đó chỉ là cuộc diễn tập nhằm hạ uy tín của nhau trước thềm bầu cử tổng thống vào năm 2020?
TUYẾT MINH
