Chuyện cứu sách sau lụt tại Ý

Sau trận lụt lịch sử tồi tệ nhất trong cả trăm năm qua ở vùng Emilia-Romagna thuộc miền Bắc nước Ý, nhiều cuốn sách cổ và tài liệu quý bị ngập nước và buộc phải được cứu gấp nếu không muốn mất đi các di sản vô giá này.

Những trận lụt kinh hoàng tại vùng Emilia-Romagna ở miền bắc nước Ý đã nhấn chìm nhiều cuốn sách cổ và tài liệu quý giá trong bùn và nước. Ảnh: Serrano/AGF/Shutterstock

Khi chính quyền và người dân vùng Emilia-Romagna bắt tay vào công việc nặng nhọc dọn dẹp hậu quả thiên tai, những tổn thất lớn cho nền văn hóa cũng như các di sản phong phú của vùng đất này mới bắt đầu được đánh giá đầy đủ. Nhiều bảo tàng, thư viện và nhà thờ đã chìm trong nước, bùn phủ đầy lên sách, tài liệu và các bích họa.

Di sản hàng trăm năm

Tại Cesena, tỉnh Forlì-Cesena (thuộc Emilia-Romagna), một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nhất, thư viện lịch sử Malatestiana - nơi được UNESCO vinh danh là Di sản ký ức thế giới - đã bị ngập nước. Đây là nơi lưu giữ rất nhiều cuốn sách cổ và tư liệu quý.

Trong số các sách và tài liệu bị ngập nước, có những quyển có từ thế kỷ 16. Để cứu chúng, các tình nguyện viên phải vận chuyển toàn bộ tới một nơi khác cũng thuộc Cesena. Tại đây, sách và tài liệu được đặt vào những chiếc tủ đông công nghiệp có độ âm sâu ở mức -250C do công ty Orogel chuyên sản xuất thực phẩm đông lạnh cung cấp.

“Chúng tôi vẫn thường dùng quy trình đông lạnh này để xử lý trái cây chín và rau trong vòng ba giờ sau khi thu hoạch, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ tới chuyện cách xử lý lạnh nhanh này cũng có thể hữu dụng đối với di sản văn chương của chúng ta”, ông Bruno Piraccini, chủ tịch công ty Orogel, chia sẻ với hãng tin Ansa của Ý. “Tôi nhận được đề nghị bất ngờ từ thư viện của Forlì và chúng tôi đang rất phấn khởi tổ chức lại không gian trong nhà kho của mình”, ông Bruno nói thêm.

Những cơn bão kinh hoàng, sau đó kéo theo ngập lụt và lở đất ở miền bắc nước Ý đã làm 15 người chết và hàng ngàn người phải rời bỏ nhà cửa, trong khi khoảng 500 tuyến đường đã tạm phong tỏa. Mưa lớn vẫn tiếp tục hoành hành tại một số nơi khác trong tuần qua, một người đã chết tại tỉnh miền nam Avellino. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni và chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen, ngày 25-5 cũng đã thị sát khu vực bị ảnh hưởng thiên tai bằng trực thăng.

Bên cạnh những thiệt hại về người và của, tổn thất với các di sản văn hóa của Ý trong trận bão lụt kinh hoàng này cũng rất lớn. Theo thống kê sơ bộ đã có 75 công trình văn hóa, 12 thư viện và 6 di tích khảo cổ bị ngập.

Cứu sách như cứu hỏa

Bà Lucia Borgonzoni, Thứ trưởng Bộ Di sản văn hóa Ý cho biết, chính phủ đã dành ra khoản ngân sách khoảng 6 triệu euro để khắc phục thiên tai tại các di sản văn hóa. “Những chiến dịch bảo vệ di sản lịch sử đã được triển khai từ ngày 23-5. Cùng với đó, các nhà kho để chứa những tài liệu cứu được cũng đang được tìm kiếm”, bà Lucia Borgonzoni cho biết. Thủ tướng Ý Georgia Meloni thông báo sẽ tạm thời tăng giá vé tham quan các bảo tàng trên toàn quốc để có thêm ngân sách giúp vùng Emilia-Romagna tái thiết sau thiên tai.

Bị ảnh hưởng nặng nề nhất vì ngập lụt là số sách trong thư viện tại tầng hầm của trường dòng San Benedetto tại Cava, một ngôi làng nhỏ thuộc tỉnh Forlì và số sách lưu giữ trong các kho chứa tư liệu của tòa thị chính Forlì. Ngoài ra, những cuốn sách cổ được cứu từ thư viện ngập nước Trisi ở Lugo đã được cho vào túi nilon và vận chuyển bằng các hộp hút chân không tới nơi có các tủ đông công nghiệp ở Cesena.

Mục đích của việc đông lạnh ở độ âm sâu như vậy là nhằm rút bớt lượng nước bị ngấm trong sách, ngăn thêm các tổn thất và phục hồi nguyên trạng ngay khi có thể. Bởi lẽ sau khi đã đông lạnh, nước ngấm trong sách sẽ chuyển sang thể khí, bốc hơi, sách sẽ khô nhanh hơn.

Để việc cứu hộ đạt kết quả tốt nhất, sách bị ngâm nước cần được đông lạnh càng nhanh càng tốt. Ông Piraccini cho biết, công ty ông sẵn sàng hỗ trợ miễn phí các tủ đông cho công cuộc bảo tồn những cuốn sách cổ vô giá này “vì lợi ích cộng đồng”. “Nhà máy của chúng tôi được dùng để bảo quản chất lượng tốt nhất”, ông nói.

TRẦN ĐẮC LUÂN (theo Guardian, Euronews)