Băn khoăn môn ngoại ngữ trước mùa thi

Năm nay, theo quy chế mới, cấu trúc đề thi môn tiếng Anh trong kỳ thi THPT quốc gia 2015 sẽ có 80% nội dung thi trắc nghiệm và 20% tự luận.

Học sinh Trường THPT Phan Châu Trinh trong một tiết học tiếng Anh. Ảnh: Q.T

Đề thi phân loại được học sinh

Thực tế, năm 2014, Bộ GD&ĐT cũng đã thí điểm phần viết vào đề thi tốt nghiệp THPT nhưng năm đó, kết quả này không dùng để xét tuyển đại học (ĐH).

Quy định mới này nhằm bảo đảm đề thi THPT quốc gia môn Ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng có những câu hỏi dạng mở đòi hỏi thí sinh sử dụng kiến thức, kỹ năng tổng hợp và kinh nghiệm sống để giải quyết vấn đề, tránh tình trạng học tủ, học vẹt. Đề thi này sẽ phân loại được học sinh, là căn cứ “đắt giá” để các trường ĐH, cao đẳng chọn lựa thí sinh phù hợp.

Về sự thay đổi này, ông Trần Hữu Phúc, Hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐH Đà Nẵng cho biết, với yêu cầu đặt ra là đề thi môn tiếng Anh hướng tới hai mục đích, vừa để xét công nhận tốt nghiệp, vừa là căn cứ để tuyển sinh ĐH thì nhất định, đề thi cần phải có sự phân hóa. Như vậy sẽ có tỉ trọng các câu hỏi cho cả hai mục đích đánh giá: Nhóm câu hỏi để học sinh trung bình có thể đạt được yêu cầu tốt nghiệp và nhóm câu hỏi theo hướng đề thi ĐH (20% phần viết đó sẽ đánh giá được trình độ của học sinh).

Việc đổi mới cấu trúc đề thi môn tiếng Anh, theo ông Phúc là hoàn toàn hợp lý nhưng đây là lần đầu tiên thực hiện, nên cần phải có những chuẩn bị chu đáo, và không nên lo lắng quá mức. Thực tế, các Sở Giáo dục-Đào tạo, các trường THPT đều đã có sự chuẩn bị sẵn sàng và đã tổ chức tư vấn dạy, học theo hướng tiếp cận các yêu cầu của kỳ thi quốc gia 2015 này. Đề thi nằm trong chương trình trung học phổ thông, chủ yếu là lớp 12 và bảo đảm hai mục đích trên.

Tại Trường THPT Trần Phú, đầu năm nay, nhà trường có tổ chức kiểm tra chất lượng đầu năm để đánh giá học sinh. Với môn tiếng Anh, trường ra đề dựa trên đề thi tốt nghiệp THPT năm ngoái, tức là có 7,5 điểm trắc nghiệm và 2,5 điểm tự luận.

Thầy Nguyễn Huy Bính, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú nhận định, nếu cấu trúc đề thi này được dùng làm đề thi ĐH thì rất tốt vì có sự phân hóa cao. Đặc biệt, qua phần viết, thầy cô phần nào đánh giá được khả năng dùng từ, vận dụng liên từ, cấu trúc ngữ pháp… của các em.

Nguyễn Ngọc Cẩm Quyên (học sinh lớp 12/21 Trường THPT Trần Phú) nhận xét: “Phần thi viết thực sự là trở ngại đối với những bạn xưa nay chỉ học tủ, học thuộc lòng nhưng với những bạn có nền tảng tiếng Anh vững thì đây là sự đổi mới rất hay. Cấu trúc đề thi này sẽ phân loại được học sinh trung bình, khá, giỏi”.

Đồng hành với học sinh

Việc gần đến sát ngày thi mới có thông báo chính thức cấu trúc phần tự luận trong đề thi khiến cho học sinh lớp 12 rất lo lắng. Sau 5 năm, phần tự luận được đưa trở lại vào môn tiếng Anh nên không chỉ học sinh e ngại mà thầy cô cũng rất lúng túng. Nhiều thầy cô tâm sự rằng, nếu được biết thông tin sớm hơn thì đã có sự chuẩn bị kỹ càng hơn, ví dụ như sẽ đưa phần viết vào kiểm tra 15 phút, 1 tiết… để học sinh làm quen.

Ngô Thị Việt Hoài (lớp 12/21, Trường THPT Phan Châu Trinh), băn khoăn: “Đầu năm học này, tụi em vẫn được thông báo là đề thi tiếng Anh sẽ 100% trắc nghiệm, cho đến khi ra Tết thì lại được thông báo có phần viết nên em rất bất ngờ. Đây là giai đoạn nước rút rồi nên chắc chắn em phải dành nhiều thời gian hơn để luyện viết”. Việt Hoài bày tỏ lo lắng, lâu nay bạn luôn tư duy theo kiểu dịch từng chữ từ tiếng Việt sang tiếng Anh rồi ghép lại thành câu. Trong khi đó, cấu trúc câu, cách dùng từ và văn phong của 2 ngôn ngữ là hoàn toàn khác nhau. Nhược điểm không dễ khắc phục này của người học sẽ khiến bài thi rất khó đạt được điểm cao.

Trái với lo lắng của những học sinh mà môn tiếng Anh không phải sở trường thì những bạn chuyên Anh tỏ ra rất hào hứng với phần viết này. Có thể nói, đây là đất để các bạn thể hiện khả năng dùng từ, viết câu… của mình. Dương Nguyễn Tuệ Giang (học sinh lớp chuyên Anh 12/29, Trường THPT Phan Châu Trinh) cho biết, em không quá lo lắng bởi ở trường cũng đã được học 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và em còn theo học IELTS ở trung tâm ngoại ngữ nữa. Giang chia sẻ cùng các bạn: Khi viết, các bạn nên tập trung vào trọng tâm, viết ý chính, đúng ngữ pháp, không kể lể dông dài sẽ mất thời gian mà lại không được điểm.

Nguyễn Ngọc Cẩm Quyên cũng nói về bí quyết để phần viết đoạn văn được hay là, ngoài tập trung học ngữ pháp, từ vựng, các bạn nên đọc sách tiếng Anh, xem phim, nghe nhạc tiếng Anh, đồng thời bản thân cũng ghi nhớ được nhiều ý tưởng, câu văn hay.

Mặc dù có sự thay đổi về môn thi tiếng Anh, làm ảnh hưởng khá lớn đến tâm lý của thầy và trò nhưng có một điều rất thuận lợi là hầu hết các thầy cô giáo đều  ủng hộ sự đổi mới và quyết tâm đồng hành với các em. Cô Lê Thị Kim Dung (giáo viên tiếng Anh, Trường THPT Phan Châu Trinh) chỉ hơi e ngại thời gian gấp gáp ảnh hưởng đến  tâm lý học sinh. 

Cô  cho biết: Mức độ câu hỏi tự luận sẽ xoay quanh các chủ đề đã học trong sách giáo khoa lớp 12. Các em chỉ cần ghi nhớ kiến thức kỹ và sâu của chương trình lớp 12 và một vài điểm ngữ pháp quan trọng của lớp 10, 11 là có thể vượt qua. Bí quyết để viết đoạn văn được suôn sẻ mà không mất quá nhiều thời gian, đó là ngay khi đọc tiêu đề, các em phải xác định chủ đề, khoanh vùng từ vựng cần thiết, lập dàn ý rồi mới bắt tay vào viết. Cách làm này sẽ giúp các em không bị lạc đề.

Cùng nhận định như cô Dung, các thầy cô bộ môn Anh văn, Trường THPT Trần Phú cũng khẳng định: Viết văn là cả một quá trình, viết bằng ngôn ngữ mẹ đẻ cũng không là điều dễ dàng huống hồ viết bằng tiếng Anh, thêm vào đó, lối hành văn của học sinh mình là suy nghĩ bằng tiếng Việt rồi dịch sang tiếng Anh; nên cần nhất là dạy cho học sinh cách “Thinking” (suy nghĩ-PV) bằng tiếng Anh ngay từ bây giờ, tránh lối học-dịch truyền thống.

“Phần viết trong đề thi xoay quanh các chủ đề thường gặp như về gia đình, văn hóa, giáo dục, nghề nghiệp, sách, thể thao, phụ nữ, môi trường… nên ngoài những giờ học trên lớp, các em cần luyện viết các chủ đề này ở nhà. Đọc những bài đọc hiểu trong sách giáo khoa, đặc biệt là sách giáo khoa lớp 12 để củng cố ngữ pháp và tích lũy vốn từ vựng, cứ bám sát chương trình là được”, cô Châu Hoa Thanh, Tổ trưởng bộ môn Anh văn, Trường THPT Trần Phú khuyên.

QUỲNH TRANG