Nhớ mùa đom đóm bay ra

Không biết kẹo đậu phụng có từ bao giờ ở xứ Quảng nhưng từ thuở nhỏ tôi đã được ăn thứ kẹo mộc mạc, chân chất quê nhà này rồi. Ngày ấy cứ đến chớm hè, tu hú kêu não nuột ngoài triền dâu, đêm đêm đom đóm lập lòe trong vườn là đến mùa thu hoạch đậu phụng, tôi lẽo đẽo theo ngoại ra đám thỗ ở bãi bồi ven sông Thu Bồn nhổ đậu giúp gia đình và háo hức, chờ mong được ăn kẹo đậu.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Nhổ đậu phụng cũng nhẹ nhàng nên đám trẻ con đứa nào cũng thích thú. Sau khi bó đậu bằng lạt tre, ngoại kĩu kịt gánh về đổ trước sân, tôi lao vào hái đậu. Tối đến, dưới ánh trăng lờ mờ, đám trẻ chúng tôi chụm đầu bên rổ đậu phụng đầu mùa luộc rất ngon bóc tách cho đến  khuya lơ khuya lắc mới đi ngủ.

Sáng sớm hôm sau, những mủng đậu phụng tươi được đổ ra trải đều trên các nong phơi dưới nắng chói chang. Hồi đó, ở vùng nông thôn còn bề bộn khó khăn, thiếu thốn nên nhà nào cũng muốn có nồi đậu phụng nấu trong ngày đầu tiên thu hoạch cho trẻ con ăn. Ngoài ra, còn có một thứ đặc sản không chỉ trẻ con mà người lớn cũng thích, chính là kẹo đậu phụng.

Tháng 4 năm ngoái, tôi về Duy Xuyên đúng dịp nhổ đậu, mẹ tôi  xúc rổ đậu rồi bảo: “Con bóc vỏ đậu đi để mẹ làm kẹo mang ra cho con bé. Nó thích kẹo ni lắm đó”. Chẳng mấy chốc đậu đã lột xong, bà lấy bát đường, dân Quảng gọi là tán đường, dùng chày giã tiêu đập nhỏ cho vào nồi, đổ nước xâm xấp đặt lên bếp lửa hừng hực.

Nước sôi, bà dùng cặp đũa bếp khuấy đều cho đường cục tan, cắt quả chanh vắt chung với nước đường rồi đổ rá đậu phụng hạt vào tiếp tục trộn cho đến khi nghe tiếng nổ tí tách của đậu thì nồi nước đường đã trở thành chất lỏng deo dẻo sẫm màu mới nhấc ra đổ nhanh trên mặt chiếc bánh tráng được chuẩn bị sẵn, sau đó rắc đều nhúm mè rang lên là coi như đã hoàn thành việc làm kẹo đậu phụng.

Nói thì dễ như thế, song làm thứ kẹo này tuy không đòi hỏi kỹ thuật gì ghê gớm nhưng phải quen tay, chẳng hạn như phải ước lượng mức nước và đường sao cho phù hợp với nhu cầu đổ kẹo, nếu ít nước quá sẽ bị cháy đường, hoặc ngược lại thì thời gian nấu kéo dài, dễ cháy đậu, đắng như bồ hòn thì chẳng ai thèm đụng tới.

Người có nhiều kinh nghiệm đổ kẹo đậu phụng làm rất nhanh, chỉ cần nhìn các bong bóng trong nồi nước đường, đậu đang sôi sùng sục cũng tính ngay được giai đoạn nhấc ra đổ kẹo phù hợp. Sau khi đổ trên bánh tráng, đợi nước đường nguội dần, heo héo đông kết phải dùng dao cắt ngay từng miếng nhỏ chứ để nó khô thì… bó tay, chỉ còn biết bẻ từng miếng khi ăn, mất thẩm mỹ của kẹo. Kẹo đậu phụng làm bằng đường kết tinh cũng được nhưng chắc chắn không thể ngon bằng đường tán quê nhà, thứ đường được bà con nông dân đổ nước mía nấu ngay trên lò ép mía.

Không chỉ có ngày xưa mà ngay cả bây giờ, đám trẻ con quê tôi vẫn thường trông chờ đến mùa nhổ đậu, vẫn ngóng đợi mẹ đi chợ về để được nhóp nhép miếng kẹo đậu phụng truyền thống. Thanh niên, trai tráng cũng ghiền thứ kẹo dân dã này mỗi khi tề tựu với nhau nhấm nháp bên tách trà nóng hổi, nhất là những lúc gió mùa thổi về se lạnh…

THÁI MỸ