Ngày mai phố chật

“Mình có nên về không em?”

Em sững sờ trước câu hỏi của chồng. Thật bực mình, lần đầu tiên chồng hỏi ý kiến em mà sao không hỏi những câu khác, vào lúc khác. Em cố ngăn mình không gắt gỏng và bực bội nhưng chẳng thể nén tiếng thở ra dài đằng đẵng. Con người từng mơ ước bám trụ lại phố, sống chết cũng không về quê và càng không bao giờ về nhà vợ bởi như “chó chui gầm chạn” mà giờ ngồi đốt thuốc trầm ngâm, phân vân ý định quay về.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Mẹ điện vào bảo cứ về đi. Khoa đã đập chái bếp và xây thêm buồng riêng cho hai đứa, công việc từ từ tính sau, ở quê mình  cũng không chết đói được. Liệu có nên về không? Thâm tâm, em muốn nhảy dựng lên reo vui vì được về lắm chứ. Về sẽ gặp lại cánh đồng. Về sẽ có ba mẹ. Và về nhà là có Khoa.

Chồng thèm ở phố. Thèm mỗi sáng ngồi lê la ở quán cà-phê cóc, cầm tờ báo điếu thuốc cho tàn vài phút giây nhàn rỗi trước khi vào công ty. Em thích phố vì phố có siêu thị. Thành phố bé tí tẹo này mà ba, bốn cái siêu thị to đùng. Nhiều khi lượn lờ ở đó cả buổi nhưng em chẳng mua gì bởi cầm lên lại so đo với giá ở chợ rồi thôi, chẳng qua em siêng đi để mình ra dáng một người thành thị.

Phòng trọ chưa tới mười mét vuông, khó mà tính được diện tích vì đất này bị xéo, mấy viên gạch lát nền cũng nghiêng nghiêng như lấn qua đất của nhà bên cạnh. Hồi trước mới chuyển tới em hay nằm mơ. Chồng bảo, những người lao động chân tay và lao động trí óc khác nhau ở chỗ, lao động chân tay làm việc cả ngày như em đến cuối ngày nằm ngủ thẳng cẳng, còn lao động trí óc như anh tối mới phải thao thức tỉnh giấc hoài. Em nhủ mình, biết vậy đừng than thở chi với anh. Chồng luôn có những lý lẽ làm đau người khác.

Em chưa kịp kể cho chồng nội dung giấc mơ là gì, cứ sợ anh lại đi đánh đề như mấy bận. Em dối chẳng mơ mộng chi cả, chỉ là đang ngủ thì giật mình như người đang đi bị hụt chân thế thôi. Chồng dắt xe ra càm ràm chẳng buồn ăn sáng. Mình em ngồi gặm ổ bánh mì chấm bát trứng kho mặn nghĩ tới lui giấc mơ đêm qua. Em đã mơ thấy mình biến thành con ếch, kêu ộp ộp bên mép ruộng. Trong hồi ức của em, đồng lúa lại chập chờn day dứt.

Cánh đồng nằm ngay trước nhà và trải dài suốt con đường đi học. Mùa mưa, nước ngập lõng bõng đến mắt cá chân, mùa hạn thì nứt toác khô rang đến tội. Em nhớ đau đáu cánh cò chao lượn trên đồng và bóng mẹ đứng tần ngần trông giờ trổ nước. Cứ ngỡ mỗi lối mình qua từ bé đến lớn đều men theo cánh đồng, là cánh đồng chạy theo em hay em hụt hẫng mà đi theo nó không chừng. Năm em đậu đại học, ba mổ con heo to nhất mời cả xóm tới ăn mừng bởi em là người đầu tiên của cả nhà đỗ đạt (dù em không phải là người giỏi nhất). Buổi đó lúa trổ đòng đưa hương ngào ngạt.

Có lần, khi mưa trút xuống phố bất chợt, gió xô dạt mấy gốc cây nghiêng ngả ven đường và chẳng mấy chốc nước ngập qua ống pô xe. Lúc xe chết máy, em lững thững dắt bộ, tự dưng nhìn thấy cánh đồng đang ở ngay trước mặt mình. Những người loay hoay trên phố dùng dằng với áo mưa là bà con đang lúi húi dặm lúa. Chỗ bùng binh là hố bom để trâu ngập. Và một bóng đàn ông đi ngược chiều tiến về phía em có gương mặt hao hao hệt Khoa.

Người ta luôn tồn tại lý trí và cảm xúc trong một thân xác, đứa lắm mơ mộng như em lại thêm nhiều mâu thuẫn. Em sợ chân mình lấm bùn, sợ bàn tay vàng khè bởi dính phèn đặc, sợ con đỉa khát máu bám vào chân. Thế nhưng lại thèm cơm gạo mới, thèm những con cá đồng thơm béo, thèm nồi ốc sả, thèm ngẩn ngơ trước hương lúa trổ đòng.

Dạo trước Tết, em nấn ná rủ chồng ở lại để ngắm con đường hoa tiền tỷ sắp hoàn thành. Số hoa này đổi ra hẳn bằng mấy cánh đồng của cả huyện. Hoa không ăn no được chỉ để chụp hình, để phố thơm và đẹp, còn đồng ruộng nhà mình cũng thơm cũng đẹp lại còn có thể ăn no. Chồng nghe em lẩm bẩm thì lắc đầu chì chiết, cái quê mùa của em mãi chẳng thể nào gột bỏ.

Mỗi mùa xong hai vợ chồng nhận được một bao gạo. Mẹ bảo Khoa gửi vô cho hai vợ chồng bây đó, chẳng ai thương bây như nó. Em dặn chồng trưa đi làm về ghé bến xe chở gạo, chồng quay ngoắt qua em và đột nhiên hỏi cái câu thuộc về bản chất anh:

- Tiền xe ai trả?

- Ngoài nhà trả rồi!

- Ờ, vậy thì được.

Em từng hồ nghi cái người tán tỉnh ngọt lịm trước kia với gã đàn ông em nựng là chồng bây chừ hẳn là hai kẻ khác nhau. Nên chi lại thở dài bởi thắc mắc: “Sao mãi mà Khoa không lấy vợ?”.

Lần đầu trông thấy Khoa, em đã cố cho ra dáng một bà chị. Sau này lớn, lại ước chi mình được làm em. Năm đó em bảy tuổi, Khoa khoảng năm hay sáu. Em trông thấy Khoa ngay mép ruộng, lúc Khoa ngồi bó gối ngó mông lung. Mẹ nói có thể Khoa bị bắt cóc, ba chạy đi hỏi quanh vùng xem có chiếc xe nào dừng lại, có ai ngó nghiêng khả nghi gì không. Mẹ hỏi chi Khoa cũng lắc đầu, chỉ lẩm bẩm bảo ba quên em rồi.

Khoa ngồi thu lu bên đám ruộng nhìn chằm chằm vô mấy bông lúa rồi hỏi đây là gì? Mẹ nói nó người thành phố hẳn hoi, không hiểu sao lại rớt lại chỗ này. Bà mẹ nào mất con cũng tìm điên người cho coi. Khoa tỉnh queo, nói không, mẹ ngủ trong cái hộp mà người ta mang đi rồi.

Bằng óc tưởng tượng từ mấy bộ phim đang chiếu trên ti-vi, mẹ ngồi đoán già đoán non có thể ba thằng cu lấy vợ khác, có khi mẹ ghẻ bỏ con chồng. Mẹ nắm tay thằng nhỏ da trắng bóc ốm nhóc đi dọc hết mấy con đường đất, qua mé đường lộ hỏi vu vơ khắp nơi coi có ai thấy người nào làm rớt thằng cu này không, bằng vẻ mặt hớn hở muốn người ta nói không, muốn người ta bảo của nhặt được thì cứ giữ. Nên chi qua chục người, ai cũng bẹo má thằng cu mà lắc đầu, chậc, rớt ngay nhà chị à, thôi, nuôi đi coi như duyên.

Em lẽo đẽo đi theo mẹ ba ngày, sợ mẹ đem cho Khoa đi hoặc quên Khoa ở đâu đó. Mẹ la dấm dẳng nhưng lại hỏi thỏ thẻ “con thích có em không?”. Em gật gù thích thú. Thế là Khoa ở với nhà em từ dạo đó.

Khi vào phố học, em nhận ra chất giọng lần đầu tiên nghe thấy từ Khoa là của người phố này. Mẹ cũng từng nói như thế nhiều lần, từng hỏi Khoa có muốn vào đây tìm lại gia đình, gốc gác. Khoa lúc này đã rành tiếng quê trọ trẹ, lắc đầu kéo dài “dạ không”.

Khoa chưa bao giờ đặt chân vào phố, chưa bao giờ ra khỏi làng. Cậu con trai cứ lẩn thẩn quanh ruộng đồng rồi cắm mặt xuống đất. Thân hình vạm vỡ và cái lúm đồng tiền một bên sâu hoắm khiến đám con gái trong làng ngẩn ngơ. Khoa đẹp trai đến nỗi ngày xưa lũ bạn học cứ đòi làm em dâu của em. Em ghen tức và sợ hãi khi đám bạn đến nhà mà mắt cứ lúng liếng nhìn Khoa, lại thêm phần bực bội khi Khoa đứng trò chuyện với đứa con gái nào trong xóm, thể nào em cũng đá thúng đụng nia, hậm hực suốt ngày.

Hẳn là bằng linh cảm của người mẹ, bằng cái gì đó len lỏi sâu xa như qua ánh mắt của đứa con gái mới lớn đứng ngơ ngẩn nhìn thằng con trai cũng đang lớn bổ củi trước hiên nhà. Và đôi lúc đứa con gái ngồi thu lu trong bếp cười ngây dại khi lấy than hồng vẽ tên thằng con trai ở kia. Mẹ nghiêm mặt nói: “Con! Khoa là em trai con. Chị em lớn nên giữ khoảng cách”. Mẹ nói nhẹ nhàng đủ để em hiểu.

Mỗi lúc về nhà trông thấy Khoa làm tất thảy việc lớn bé, em lúi húi giành làm thì bị đẩy ra, “việc của chị là học cho giỏi, ba việc này để đó”. Khoa học đến cấp hai, đủ chữ dùng rồi thôi (dù học rất giỏi). Lần đầu tiên ba lấy chổi đánh Khoa cũng vì cái tội nghỉ học giữa chừng. Trong ký ức, ai cũng ghi nhớ Khoa là đứa trẻ bị bỏ rơi nên biết đâu ngày nào đó họ về tìm lại hoặc “khi đủ lông đủ cánh nó sẽ đi tìm gốc gác của mình”, nên nếu không chăm lo tốt cho Khoa ba mẹ áy náy lắm. Khoa luôn sống bằng sự bằng lòng và hàm ơn, ít nói ít cười dù khuôn miệng ấy nở ra có thể khiến ngôi nhà này hay lòng đứa con gái kia rực rỡ suốt mấy ngày dài sau đó.

Hôm nay em làm ca chiều. Sáng vẫn dậy sớm để dọn dẹp nhà cửa. Em ghét những sự bừa bộn. Chồng ghét sự gì quá chỉn chu. Ngay cả những khi cùng nhau, chồng bảo em phải thế này thế kia nhưng em chỉ nằm yên nhắm mắt như tượng nhiều khi ngủ quên. Chồng hậm hực bởi bản lĩnh đàn ông chẳng được thể hiện như ý nguyện. Em chỉ muốn có con nhưng buộc phải nghe lời chồng, nhà cửa thế này đẻ làm chi, ai trông và tiền đâu.

Em luôn có cảm giác mình mắc nợ. Mẹ hay đấm lưng than người gặp gỡ ở đời là duyên, có tình cảm với nhau là nợ (mẹ nhắc món nợ đâu đó giữa nhà mình và Khoa). Em thấy mình nợ đôi người vì những tình cảm lửng lơ chẳng thể nào phân định và chẳng biết làm chi để trả. Trả bằng sự hân hoan cho chồng thỏa mãn hay trả bằng niềm tuyệt vọng cho Khoa, trả bằng ước mơ cho chính em.

Bằng đại học không cho em một công việc tốt, lương cao như ý muốn. Ngành này cách đây vài năm thuộc dạng hiếm bây chừ đi đâu cũng đầy rẫy. Sau vài lần đổi chỗ vì công ty nợ lương hay lương chỉ đủ đổ xăng, em cất bằng đại học rồi xin làm công nhân trong khu công nghiệp. Nực cười là lương và chính sách còn tốt hơn cả những công ty trước kia từng làm.

Tan giờ ở phố luôn tắc đường. Em chợn vợn lo không biết chồng đã về hay còn ghé quán nhậu bởi những hợp đồng cho căn nhà trong mơ ước. Chồng bảo chán cảnh trọ rồi, mười năm ở trọ là quá đủ, phải liều, phải bứt phá, được ăn cả ngã về không. Số tiền dành dụm bao năm qua và vay thêm anh em bạn bè, chồng gộp với bạn mở công ty, nếu có thể em sẽ là vợ giám đốc cũng nên. Sẽ có ngày vợ chồng mình đi ô-tô về làng, hay mình xây cho làng cái cổng mới thật hoành tráng để mỗi ngày người làng đi qua đi lại phải nhắc hai vợ chồng nhà này lên phố giờ thành đạt ngon lành. Chồng luôn nuôi ý nghĩ muốn làm giàu phải bám vào phố nên thi thoảng bắt gặp bài báo giới thiệu gương thằng bạn là triệu phú trồng nấm, nuôi gà thì dấm dẳng chửi tục, “thằng này chỉ hên”.

“Phố dạo này bớt mưa”.

Sau câu nói kèm tiếng thở dài của em, chồng cằn nhằn “không lẽ em nhớ lội nước lụt hả?’ rồi thì “thèm ngập hay chi mà ngồi đó mơ mộng mưa gió hả trời”. Chồng lại ém nhẹm vài ba bâng quơ em tự tỏ bày, nên như một đứa con nít bị hàm oan mà chẳng thể phản kháng, em lẳng lặng rút lại tâm tư rồi giấu biệt.

Bao nhiêu vốn liếng tiền của tích cóp vậy là đã mất trắng theo phi vụ làm ăn của chồng, lại gánh thêm một khoản nợ to đùng chẳng biết bao giờ trả nổi. Em mơ hồ nhớ giấc mơ mình biến thành con ếch rồi dằn vặt đáng ra không nên rời xa đồng ruộng. Phố mỗi ngày mỗi chật như nêm, người đông đúc thêm mà đất thì co lại, chỉ cơ hội hay ước mơ là không đính kèm định kiến và phân biệt.  

Có lần, Khoa buột miệng rằng hẳn nơi đó chật chội nên người ta mới đẩy Khoa đi, nơi này rộng rãi mắc mớ chi phải rời. Thế nên em càng đinh ninh phố đã chật đâu từ hôm qua chứ không hẳn là hôm nay hay ngày mai. Lòng người mỗi ngày cũng chật chội và ngộp thở thêm nhiều lắm.

DIỆU ÁI