Normandy, nơi khai sinh chủ nghĩa ấn tượng

Không phải trong phòng vẽ, mà chính trên bãi biển đầy gió và ánh sáng biến ảo của Normandy, những họa sĩ đầu tiên của chủ nghĩa ấn tượng đã tìm thấy cảm hứng. Sau khi danh họa Eugène Boudin dựng giá vẽ giữa cát và mây tại Trouville, danh họa Claude Monet nối bước tại cảng Le Havre năm 1872, tất cả đều hướng đến mục tiêu: ghi lại khoảnh khắc thoáng qua của ánh sáng bằng màu sắc sống động và nét cọ phóng khoáng.

Boudin và ánh sáng thoáng qua của biển

Sinh ra trong gia đình hàng hải tại thị trấn Honfleur, danh họa Eugène Boudin sớm thấm đẫm khí chất đặc trưng của miền biển Normandy. Ở tuổi thiếu niên, ông từng làm việc trên tàu, học cách quan sát biển cả không chỉ bằng mắt mà bằng trực giác, một kỹ năng mà sau này ông mang vào hội họa.

Không có dự báo thời tiết, ông buộc phải cảm nhận những chuyển động tinh tế của trời và nước để vẽ nên những khung cảnh sống động, chân thực. Bình luận với tờ The Times, ông Laurent Manoeuvre, giám tuyển của triển lãm về Boudin tại bảo tàng Marmottan Monet ở Paris cho rằng, chính điều này khiến tranh Boudin mang đặc trưng của chủ nghĩa ấn tượng.

Trong hành trình tìm cách nắm bắt ánh sáng thoáng qua, Boudin rời bỏ những chuẩn mực hàn lâm về đường nét chính xác và bố cục nghiêm ngặt. Ông chọn đứng giữa thiên nhiên, vẽ trực tiếp ngoài trời, và phương pháp sau này cũng đã trở thành dấu ấn của trường phái hội họa ấn tượng.

Theo ông Laurent Manoeuvre, chính thời tiết thất thường và liên tục thay đổi ở Normandy đã buộc các họa sĩ phải vẽ nhanh hơn, linh hoạt hơn. Điều này dẫn đến việc họ sử dụng những nét cọ rộng, màu sắc tươi sáng để nắm bắt khoảnh khắc ngắn ngủi của ánh sáng và chuyển động.

Bức tranh vẽ bãi biển Trouville năm 1863 của Boudin được xem như một cột mốc quan trọng. Trong khung cảnh những quý bà che ô dưới nắng, những quý ông đội mũ chóp cao sau cuộc đua ngựa, Boudin không tô vẽ chi tiết trang phục như giới thượng lưu mong đợi, mà chỉ khắc họa họ bằng “những đốm màu” theo như cách mô tả của ông Manoeuvre.

Chính vì cách thể hiện quá đơn giản, chỉ vẽ người bằng những mảng màu thay vì mô tả chi tiết, tranh của Boudin thời đó rất khó bán. Nhiều phụ nữ thuộc giới thượng lưu tỏ ra thất vọng, đặc biệt là những người diện những bộ váy công phu do nhà tạo mẫu lừng danh Charles Worth thiết kế.

Normandy - cái nôi cho đổi mới nghệ thuật

Gần một thập niên sau khi Boudin dựng giá vẽ ở Trouville, Claude Monet hoàn thiện tác phẩm Impression, Sunrise vào năm 1872 tại cảng Le Havre, cách đó không xa. Chính bức tranh này đã đặt nền móng cho tên gọi “Impressionism” (Chủ nghĩa ấn tượng), khi được trưng bày hai năm sau trong một triển lãm gây chấn động tại Paris, sau này được biết đến với tên gọi “Cuộc triển lãm của những người theo chủ nghĩa ấn tượng” (Exhibition of the Impressionists).

Mặc dù Monet về sau nổi tiếng hơn nhưng ông chưa từng quên người thầy đầu tiên của mình. Ông nói về Boudin bằng sự biết ơn: “Tôi nợ ông ấy tất cả”, theo The Times.

Normandy, với dải bờ biển hoang sơ và bầu trời biến hóa liên tục, là nơi lý tưởng để các họa sĩ theo đuổi lối vẽ ngoài trời. Họ không cần đi xa khỏi Paris, nhờ sự xuất hiện của các tuyến tàu hỏa sớm đưa du khách và cả giới nghệ sĩ đến với Trouville và Deauville. Tại đây, thiên nhiên, con người và sinh hoạt đời thường trở thành chất liệu nghệ thuật phong phú. Họ có thể vừa vẽ, vừa quan sát giới thượng lưu tắm biển, thưởng ngoạn hoặc đi xem đua ngựa.

Như họa sĩ người Anh Bill Leyshon (hiện sống tại Trouville) chia sẻ với The Times: “Khi bạn là một nghệ sĩ và đi dạo trên bãi biển, bạn không chỉ nghĩ đến chuyện ăn kem, mà còn cảm thấy như đang bước đi giữa lịch sử, nơi Monet và Boudin từng vẽ tranh, và điều đó khiến bạn tự nâng tầm chính mình”.

Ngày nay, Trouville vẫn giữ được vẻ thanh lịch cổ điển. Những lều vải sọc pastel, tòa tháp Malakoff mang dáng dấp lâu đài hay những biệt thự kiểu Norman vẫn hiện diện bên bờ biển.

Claire Tifine, một y tá 59 tuổi đến từ Paris, nhận xét khi dạo bước cùng gia đình: “Bãi biển trông giống hệt như thời các họa sĩ ấn tượng. Trong tranh ấn tượng không có chi tiết rõ nét, nên cảm giác như thời gian không hề trôi”.