"Việt Nam trong tôi…"

…Tốt nghiệp Khoa Báo chí Đại học Đông Santiago, Yoanna Cervera Hernandez  hiện là đạo diễn truyền hình của Viện Phát thanh - Truyền hình Cuba. Trong hơn 10 năm làm nghề, Yoanna đã đi qua nhiều nước, làm nhiều chương trình, nhưng theo lời cô, chuyến đi Việt Nam lần này là đặc biệt với nhiều ấn tượng mà cô sẽ không bao giờ quên được...

Yoanna và gia đình bà Nguyễn Thị Hương.

Tháng 12, một ngày mùa đông mưa rơi như trút, ngồi bên tách cà-phê trên con phố Bạch Đằng - Hội An, nhìn dòng sông Hoài trôi, Yoanna nói miên man về ấn tượng của mình trong chuyến đi dài ngày qua nhiều tỉnh thành Việt Nam để hoàn thành phim tài liệu có tên: “Việt Nam trên đường phát triển”.

 “Tôi đã nhiều lần mơ đến Việt Nam làm phim, và đây là một cơ hội tuyệt vời”, Yoanna nói. Tháng 7-2018, một thỏa thuận hợp tác giữa Việt Nam và Cuba, cụ thể là giữa Đài Truyền hình Việt Nam và Viện Phát thanh-Truyền hình (PT-TH) Cuba được ký kết. Theo thỏa thuận ấy, hai bên sẽ cử các đoàn nhà báo sang thăm và sản xuất các chương trình hợp tác về mối quan hệ đặt biệt giữa hai quốc gia Việt Nam và Cuba. Chuyến công tác đến Việt Nam lần này của Yoanna và nhóm làm phim của Viện PT-TH Cuba là bước đầu tiên của thỏa thuận ấy.

34 tuổi, Yoanna chỉ biết Việt Nam qua sách vở và từ lời kể của những lớp người đi trước. Gia đình Yoannna, từ ông bà, bố mẹ… giống như nhiều người dân Cuba của cùng thế hệ, đều hiểu biết và nhiều tình cảm với Việt Nam. Yoanna muốn tự mình sang Việt Nam, khám phá Việt Nam và kể lại những câu chuyện liên quan đến quốc gia này theo cảm nhận riêng của chính mình…

Rất chậm rãi, Yoanna bộc bạch: “Tôi có quá nhiều thứ và quá nhiều cảm xúc để kể về những ngày ở đây. Tôi đến từ Cuba, cách Việt Nam nửa vòng trái đất, tất nhiên, trước tiên là trái ngược múi giờ, khác biệt về ngôn ngữ, ẩm thực, thói quen sinh hoạt… nhưng sự tương đồng về lịch sử và văn hóa khiến tôi thấy mình gần gũi và hòa đồng được với mọi người. Cả Việt Nam và Cuba, như sự sắp đặt của lịch sử, đều trải qua những giai đoạn nhiều biến động, những ký ức chiến tranh và lịch sử đáng tự hào về cuộc chiến tranh bảo vệ đất nước mang chúng ta lại gần nhau…”.

Vì yêu quý Việt Nam, Yoanna, trước khi đặt chân đến Việt Nam đã tìm hiểu khá kỹ về đất nước này qua nhiều nguồn tư liệu khác nhau. Cô nói rất chi tiết về các dự án liên quan đến việc gửi các bác sĩ Cuba hỗ trợ Việt Nam trong chiến tranh, các thế hệ du học sinh Việt Nam trên đất Cuba, mối quan hệ nhiều mặt của hai quốc gia và đặt biệt, tình cảm và những gì liên quan đến một người bạn lớn của Việt Nam là Fidel Castro.

“Fidel Castro đã có mặt tại Quảng Trị - Việt Nam vào thời điểm cực kỳ đặc biệt, lúc ấy, đây là vùng đất mới được giải phóng còn vương lửa đạn chiến trường. Điều ấy chứng tỏ Việt Nam có một vị trí hết sức đặc biệt đối với ngài Chủ tịch của chúng tôi…”, Yoanna quả quyết. Trong chuyến đi lần này, bằng nhiều quan hệ, cô đã gặp nhiều người liên quan đến sự kiện lịch sử đặc biệt ấy.

Những ngày ở Quảng Trị, Yoanna đã tìm gặp chị Nguyễn Thị Hương, cô thanh niên ngày ấy được Fidel Castro cứu sống. Hơn 45 năm trước, vào ngày 15-9-1973, Chủ tịch Cuba Fidel Castro đến thăm Quảng Trị. Tại phía bắc sông Bến Hải lúc ấy, Đoàn Thanh niên xã Vĩnh Thành, Vĩnh Linh tổ chức lao động lấp hố bom, xây cuộc sống mới.

Ngay thời điểm Fidel đến thăm, chị Hương bị bom nổ khi đang lao động. Bị thương nặng, ruột đứt từng khúc, mất máu quá nhiều, trong lúc đó Bệnh viện Vĩnh Linh lại hết máu dự trữ, mạng sống của chị Hương quá mong manh. Không thể để chị hấp hối như vậy được, Fidel đề nghị bệnh viện tìm mọi cách phải cứu sống chị. Một quyết định được đưa ra, Fidel xin đưa chị ra Quảng Bình, dùng máy bay chở về Hà Nội cấp cứu. Nhờ can thiệp kịp thời, chị Hương đã vượt qua hiểm nghèo.

Gặp lại Yoanna, chị Hương đã khóc rất nhiều khi nhắc đến người đã cứu sống mình… Cảm động hơn, chị Hương đã được nhận từ tay Yoanna bức thư của vị bác sĩ trực tiếp cứu sống mình. Trong thư, ông ấy nói rằng ông không bao giờ quên chị, quên Việt Nam… Cảm xúc của chị Hương khi kể về những điều trong quá khứ khiến Yoanna không sao quên được…

Theo lời Yoanna, ngoài chị Hương, nhân vật ấn tượng nhất với cô là bác Nguyễn Đình Bin - nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài. Trong suốt chặng đường gần 40 năm, từ khi còn là sinh viên năm thứ nhất khoa văn

Trường Đại học La Habana (Cuba), đến khi làm việc trong ngành ngoại giao, đây là người đã nhiều lần được gặp gỡ lãnh tụ Cuba Fidel Castro, trực tiếp phiên dịch cho Fidel trong các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ, hội đàm với đại sứ nước ta tại Cuba cũng như với lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta trong nhiều sự kiện lịch sử. Sự hiểu biết và tình yêu đặc biệt của bác Nguyễn Đình Bin đối với Fidel Castro và đất nước Cuba để lại trong Yoanna rất nhiều cảm xúc…

Lục tìm trong túi xách, đưa chiếc ổ cứng chứa tất cả cảnh quay trong chuyến đi này, Yoanna nhấn mạnh: “Tôi đã có tất cả ở trong này… Tôi yêu quý họ vô cùng, những gì họ đã kể với chúng tôi là những tình cảm sâu đậm và ấn tượng. Nhiều người đã khóc ngay khi vừa nhắc đến tên Fidel Castro. Tôi là một người con Cuba yêu đất nước mình và yêu Fidel. Những tình cảm và kỷ niệm này chắc chắn sẽ theo tôi suốt cuộc đời làm báo của mình...”.

 “Tôi luôn tự hỏi, ngoài những khác biệt về ngôn ngữ, phong tục, ẩm thực…, sự tương đồng của Cuba và Việt Nam nằm ở đâu? Câu hỏi này tôi đặt ra trong suốt chuyến đi. Bây giờ tôi đã có câu trả lời…”.

Yoanna tâm sự. Theo cô, trước tiên là khí hậu. Việt Nam và Cuba tuy xa nhau nhưng cùng khí hậu nhiệt đới, mùa khô từ tháng 11 tới tháng 4, mùa mưa từ tháng 5 tới tháng 10. Cả Việt nam và Cuba đều là các quốc gia có nền kinh tế dựa vào nông nghiệp. Những ngày này, Cuba cũng đang mùa mưa… Do có cùng khí hậu nhiệt đới nên hoa cỏ, cây cối cũng tựa một màu xanh gần giống nhau…

“Cảm giác ấy khiến tôi thấy gần gũi như chốn quê nhà. Nhiều vùng đất, thành phố Việt Nam cảm giác gần gũi Cuba và đẹp. Tôi rất ấn tượng với Quảng Bình và Đà Nẵng. Đặc biệt Đà Nẵng, thành phố mang lại cảm giác năng động và hứa hẹn về sự phát triển…”.

“Thứ hai về con người, người Việt Nam thân thiện, hiếu khách. Cuba cũng thế”, Yoanna khẳng định. Theo cô, về tính cách, người dân hai nước giống nhau. Trên tất cả, người dân hai nước có chung một tình yêu đối với đất nước, tôn trọng văn hóa, bản sắc, nguồn cội của mình… Truyền thống Việt Nam cũng là truyền thống Cuba, đấy là yêu nước, bất khuất, luôn nỗ lực tranh đấu cho độc lập dân tộc và chủ quyền thiêng liêng của mình.

“Trước kia, tôi nghe kể nhiều về Việt Nam. Lúc ấy, Việt Nam chỉ ở trong trí tưởng tượng của tôi, đấy chỉ là những giấc mơ. Bây giờ, sau chuyến đi này, Việt Nam đã ở trong trái tim tôi. Trước kia, khi nhìn một tấm ảnh về Việt Nam, nhìn chân dung về một người dân Việt Nam tôi chỉ nói: Đấy, Việt Nam đấy! Bây giờ, khi nhìn một hình ảnh Việt Nam, một chân dung người Việt Nam… trong tôi đã đầy những cảm xúc thân thuộc và gắn bó… Tôi sẽ mang những câu chuyện này, những cảm xúc này đến với mọi người bằng công việc làm phim của mình…”.

Chia tay Yoanna, tôi tin chắc những tình cảm của cô sẽ là động lực mạnh mẽ cho những tác phẩm về Việt Nam ra đời sau chuyến đi này…

TRƯƠNG VŨ QUỲNH