Tầm nhìn tương lai khu trung tâm thành phố Đà Nẵng

Trên nền tảng Điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 3-2021, việc khai triển thực hiện các khu vực trọng điểm với tư duy đột phá dưới góc nhìn đa ngành nhằm tạo động lực mới cho phát triển thành phố, nâng cao tính cạnh tranh quốc gia và quốc tế cho Đà Nẵng, là điều quan trọng hàng đầu hiện nay.

Ảnh: HUY TUẤN

Bản quy hoạch mới mở ra cho Đà Nẵng nhiều cơ hội phát triển mới ở nhiều khu vực đầy tiềm năng, trong đó có khu trung tâm thành phố.

Bối cảnh phát triển quy hoạch khu trung tâm

Từ thế kỷ XIX cho đến nay, song song với quá trình hình thành đô thị, khu trung tâm Đà Nẵng được hình thành từ khu vực Thành Điện Hải và lân cận, nằm ở bờ tây sông Hàn gần cửa sông nối ra vịnh Đà Nẵng. Năm 1997, từ khi trở thành thành thành phố trực thuộc Trung ương, Đà Nẵng phát triển rất nhanh, dẫn đến việc quy hoạch không đáp ứng kịp nhu cầu. Đây là giai đoạn phát triển nhanh, đem lại thay đổi lớn cho bộ mặt đô thị, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều bất ổn, do phát triển trên nền các quy hoạch chi tiết rời rạc, chưa kết nối tốt với nhau theo một tổng thể chung.

Từ năm 2010 đến 2013, thành phố Đà Nẵng giao nhóm tư vấn Bắc Mỹ, gồm KTS. Kathrin Moore và TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn đồng chủ nhiệm đồ án nghiên cứu Điều chỉnh quy hoạch chung đến 2030, phối hợp Viện Quy hoạch xây dựng Đà Nẵng. Đồ án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2013, trên cơ sở pháp lý của Luật Quy hoạch 2009.

Đồ án này đã tích hợp các quy hoạch thành phần thành một tổng thế thống nhất, trong đó đề xuất quy hoạch khu trung tâm nằm hai bên bờ đông - tây của sông Hàn theo định hướng phát triển trên khung sườn giao thông công cộng theo tư duy TOD (Transit Oriented Development), tạo các đại lộ biển đa chức năng sầm uất thẳng góc với bờ biển, mở tuyến công cộng ra bờ biển cho các khu bờ biển bị tư nhân hóa, phát triển các tiền đề cho đô thị sân bay tương lai, và đề xuất đường hầm đông tây dưới sân bay để tăng tính kết nối theo hướng này.

Từ năm 2018, đáp ứng các yêu cầu mới theo Luật Quy hoạch 2017, Công ty Surbana Jurong (Singapore) nghiên cứu Điều chỉnh quy hoạch chung đến 2030, tầm nhìn đến 2045, bao gồm định hướng quy hoạch khu trung tâm thành phố, phối hợp với nhóm chuyên gia tư vấn quốc tế và Viện Quy hoạch xây dựng Đà Nẵng. Đồ án này được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 3-2021.

Bốn vấn đề chiến lược về quy hoạch, phát triển

Việc quy hoạch và phát triển khu trung tâm thành phố Đà Nẵng sắp tới cần lưu ý bốn vấn đề chiến lược quan trọng sau: 

Xác định ranh giới khu trung tâm với tư duy mở

Ranh giới khu vực trung tâm thành phố tương lai có thể xác định theo giới hạn bởi: ranh giới ven biển phía đông - Nguyễn Văn Thoại - cầu Trần Thị Lý - đường Duy Tân - ranh giới giáp sân bay quốc tế Đà Nẵng  -  nam giáp bờ sông Cẩm Lệ - cầu Tiên Sơn - Hồ Xuân Hương. Trong đó, cần lưu ý việc phối hợp các dự án xây dựng mới trên các khu đất tiềm năng chưa phát triển, với các dự án chỉnh trang các khu dân cư hiện hữu như cải tạo giao thông và hạ tầng, cải tạo công trình hiện hữu và bổ sung các chức năng công cộng và dịch vụ thương mại... để đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất.

Ngoài ra, cần tiến hành quy hoạch đô thị song hành quy hoạch sân bay, để bảo đảm việc phát triển sân bay trong tương lai hài hòa với phát triển các khu vực gần sân bay. Đà Nẵng có tiềm năng sẽ là nơi phát triển mô hình đô thị sân bay, vốn là xu hướng rất mới trên thế giới và chưa hề có tiền lệ tại Việt Nam.

Tổ chức 5 thành phần quy hoạch khu trung tâm với bản sắc đặc thù

Tầm nhìn dài hạn cho khu trung tâm thành phố Đà Nẵng: (1) Khu trung tâm hành chính (Civic Center); (2) Khu trung tâm dịch vụ thương mại CBD; (3A-B ) Khu trung tâm ven biển; (4A) Khu trung tâm đô thị Sân bay Đà Nẵng; (5A) Khu trung tâm vịnh Đà Nẵng; (5B) Khu trung tâm Nam sông Hàn (Nguồn: Ngô Viết Na

Trung tâm thành phố Đà Nẵng có thể tổ chức với năm thành phần khu trung tâm với bản sắc đa dạng như sau (ảnh trên):

Một là, khu trung tâm hành chính (Civic Center) ở bờ tây sông Hàn, được chỉnh trang và phát triển từ khu trung tâm hiện hữu, với các điểm nhấn là Trung tâm Hành chính thành phố, Thành Điện Hải, các bảo tàng, các công trình văn hóa lịch sử, chợ, các cao ốc khách sạn và văn phòng, khu dịch vụ thương mại,… bao quanh quảng trường thành phố, kết nối với chuỗi các công trình dịch vụ - thương mại - du lịch ven hai bờ sông Hàn chạy theo hướng bắc nam.

Hai là, khu trung tâm tài chính quốc tế và dịch vụ thương mại CBD (Central Business District), ở bờ đông sông Hàn, là nơi tập trung các cao ốc kinh tế tài chính và văn phòng cao tầng chính của thành phố, các khu dịch vụ thương mại, khách sạn,… bao quanh quảng trường quốc tế, với điểm nhấn là khu trung tâm cao tầng mới, được chỉnh trang phát triển từ Khu công nghiệp An Đồn cũ (quận Sơn Trà), nay là Khu công nghiệp Đà Nẵng. Đây sẽ là khu đô thị 24/7, nơi tập trung các hoạt động giao thương hội nhập quốc tế của Đà Nẵng.

Ba là, khu trung tâm du lịch biển với quảng trường công viên Biển Đông và các công viên dọc theo bờ biển, là nơi tổ chức các hoạt động lễ hội du lịch, đối trọng với khu trung tâm đô thị sân bay về phía tây, và nối liền các đại lộ trung tâm theo hướng đông tây. 

Bốn là, khu trung tâm đô thị sân bay Đà Nẵng bao gồm các chức năng logistic hàng không, dịch vụ thương mại, khách sạn, khu nhà ga sân bay quốc tế Đà Nẵng và nhóm công trình dịch vụ thương mại trung tâm trong và ngoài sân bay, kết nối thuận tiện với ga đường sắt cao tốc, bến xe, bãi xe…

Phân khu phía đông sân bay gắn kết với khu trung tâm thành phố, kết nối vào khu nhà ga hành khách quốc tế và quốc nội. Đây là khu trung tâm thấp tầng (để phù hợp với yêu cầu của sân bay) và sầm uất (phát triển dịch vụ thương mại đa chức năng theo nguyên tắc đô thị sân bay), đồng thời cũng là cửa ngõ đường hàng không dẫn vào thành phố lẫn khu trung tâm. Phân khu phía tây sân bay đóng vai trò cụm đô thị dịch vụ sân bay phía tây, với các chức năng dịch vụ thương mại và các dịch vụ logistic vận chuyển hàng hóa đường hàng không. Trong tương lai, khu này có thể bố trí thêm nhà ga phụ, có đường xe điện ngầm nối với nhà ga chính phía đông, và nối với bến xe trung tâm về phía tây bắc, để giúp giảm tải giao thông ra vào khu vực.

Năm là, khu trung tâm ven sông và hai đầu sông Hàn. Khu đô thị ven sông Hàn với hai khu trung tâm ở hai đầu: Khu trung tâm vịnh Đà Nẵng là khu đô thị điểm nhấn chính của vịnh Đà Nẵng và cửa sông Hàn; khu trung tâm nam sông Hàn là khu đô thị với điểm nhấn là khu công viên giải trí và thể dục - thể thao nằm phía nam sông Hàn.

Kết nối khu trung tâm đa cực

Năm thành phần khu trung tâm nói trên cần được tổ chức nối kết giao thông thuận tiện, bao gồm giao thông công cộng trực tiếp nối kết với nhau, và với các khu trung tâm đô thị khác của thành phố, đặc biệt là với hai khu vực cửa ngõ khu trung tâm. Thứ nhất, khu đô thị ga đường sắt cao tốc ở phía tây là khu cửa ngõ đường sắt và đường bộ của khu trung tâm, với các chức năng logistic giao thông hành khách đường sắt, dịch vụ thương mại, và khách sạn. Thứ hai, khu đô thị cảng Tiên Sa là khu cửa ngõ đường thủy của khu trung tâm, với các chức năng logistic giao thông hành khách đường thủy, dịch vụ thương mại, khách sạn, khu nhà ga tàu du lịch quốc tế, bến du thuyền, bến thuyền du lịch và taxi đường thủy.

Tổ chức mạng lưới giao thông công cộng theo hướng đông tây và bắc nam

Khu trung tâm thành phố Đà Nẵng cần khơi thông các loại hình giao thông đa dạng và thông thoáng, điều hành thông minh tránh ách tắc. Các tuyến giao thông bắc nam và đông tây có thể giúp hình thành mạng lưới xe buýt bao trùm toàn bộ khu trung tâm, giúp giảm nguy cơ ách tắc giao thông và cho toàn bộ người dân có thể lựa chọn giải pháp giao thông công cộng thay cho giao thông cá nhân.

Trong đó, đặc biệt lưu ý hai tuyến đại lộ huyết mạch quan trọng trong khu vực: Thứ nhất, trục đại lộ biển Điện Biên Phủ - Lê Duẩn - cầu Sông Hàn - Phạm Văn Đồng là một trục trung tâm quan trọng nhất theo hướng đông tây, không những nối liền chuỗi năm khu đô thị trung tâm nói trên, mà còn nối trực tiếp đến các đầu mối hạ tầng ga đường sắt, ga metro, và bến xe. Thứ hai, trục quốc lộ 14B - đường AH17 theo hướng bắc nam, nối khu trung tâm với khu đô thị cảng Tiên Sa ở phía bắc với khu du lịch ven biển ở phía nam và với Hội An, tỉnh Quảng Nam.

Tóm lại, Đà Nẵng tuy có nhiều công trình hiện đại cao tầng, nhưng đang bị phân tán nhiều nơi trong thành phố, cho đến nay vẫn chưa phát triển được một khu trung tâm hiện đại, xứng tầm vị thế của một đô thị trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

Khu trung tâm thành phố Đà Nẵng cần được quy hoạch phát triển bài bản, với bộ mặt văn minh hiện đại, xứng tầm với vị thế một đô thị trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung trong thế kỷ 21, hướng đến các mục tiêu chiến lược phát triển đã vạch ra, xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và khu vực Đông Nam Á; là trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin và công nghiệp hỗ trợ.

TSKH.KTS NGÔ VIẾT NAM SƠN