"Duyên" bộ sưu tập Lê Bá Đảng

Chữ “duyên” đã kết nối giữa Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng với ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khê, người lưu giữ bộ sưu tập tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng, khi từ con số ban đầu trao tặng 43 tác phẩm, sau những tâm tình, sẻ chia, trân quý, đã nâng lên thành 253 tác phẩm.

Ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê là hai nhà trí thức Việt sống và làm việc tại Pháp. Ông bà người lưu giữ nhiều bộ sưu tập tranh quý hiếm của các họa sĩ Việt Nam nổi tiếng thuộc giai đoạn đầu của mỹ thuật hiện đại Việt Nam như Lê Thị Lựu, Mai Trung Thứ, Vũ Cao Đàm, Lê Bá Đảng… Năm 2018, ông bà đã tặng Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh 28 tác phẩm của nữ danh họa Lê Thị Lựu.

Năm 2018, tại lễ khai mạc triển lãm Lê Thị Lựu tại Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, chữ “duyên” đầu tiên đã kết nối chị Nguyễn Thị Trinh, Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng, với ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê và PGS.TS Lâm Nhân, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh (thầy giáo cũ của chị Trinh).

Năm 2022, trên cơ sở nguyện vọng của Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng, với vai trò vừa là người thân trong gia đình đồng thời là người đại diện duy nhất của ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê tại Việt Nam, PGS. TS. Lâm Nhân đề xuất việc tặng các tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng cho thành phố Đà Nẵng. Đề xuất này đã được ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê đồng ý với số lượng 43 tác phẩm.

UBND thành phố Đà Nẵng quyết định cử công chức, viên chức quản lý đi nước ngoài để tiếp nhận bộ sưu tập tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng do ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng từ ngày 11-8 đến ngày 18-8-2023 tại Cộng hòa Pháp. Đoàn đi công tác do lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao, Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng cùng PGS. TS Lâm Nhân và TS. Phạm Lan Hương (giảng viên Khoa Di sản văn hóa, Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh), hai người đại diện duy nhất của ông bà tại Việt Nam.

Khi đến Pháp, ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê đón đoàn tại sân bay Nice và đưa đoàn về biệt thự Yên Cơ ở Les Issambres, miền Nam nước Pháp, nơi ông bà đang sinh sống và lưu giữ một phần tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Một lần nữa, chữ “duyên” lại xuất hiện trong quá trình tiếp nhận các tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng. Con số 43 hiện vật, sau những tâm tình, những sẻ chia, những trân quý giữa ông bà Lê Tất Luyện, Thụy Khuê và đoàn công tác, đã chuyển thành 253 hiện vật.

Theo ông bà Lê Tất Luyện và Thụy Khuê: “Chúng tôi được biết Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng là bảo tàng còn non trẻ, mới thành lập chưa đầy 10 năm (năm 2014), còn thiếu thốn nhiều về cơ sở vật chất và hiện vật, cần có sự đầu tư, hiến tặng từ nhiều tổ chức, cá nhân để phát triển. Bên cạnh đó, Đà Nẵng là thành phố đang đổi mới, các cấp chính quyền quan tâm đầu tư cho di sản và phát triển du lịch, nếu đưa số lượng tranh quý về đây thì di sản của họa sĩ Lê Bá Đảng sẽ được phát huy tốt”.

Tiếp tục hành trình, bà Thụy Khuê đưa đoàn lên Paris cách Les Issambres 1.000km. Đoàn lưu trú trong căn hộ của ông bà tại Paris và được bà đưa đi viếng mộ họa sĩ Lê Bá Đảng tại nghĩa trang thành phố.

Với tấm lòng yêu quê hương Việt Nam, ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê  tạo mọi điều kiện tốt nhất để đoàn công tác hoàn thành tốt công việc tiếp nhận tất cả các tác phẩm, đóng gói và vận chuyển toàn bộ bộ sưu tập tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng về Đà Nẵng với tổng số lượng 253 hiện vật; bao gồm: 131 tác phẩm nghệ thuật (101 tranh, 30 tượng với các chất liệu gốm, sắt, đồng, đá), 16 bản tạo hình trên đá, 19 bản kẽm in, 71 khuôn tạo hình, 16 dụng cụ chế tác của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Ngoài ra, còn có 14 tài liệu khoa học phụ, 20 hình ảnh về hoạt động nghệ thuật của họa sĩ. Đây là bộ sưu tập lớn, bao quát các giai đoạn sáng tác của họa sĩ Lê Bá Đảng, là những tác phẩm do chính họa sĩ Lê Bá Đảng sáng tác với nhiều chất liệu, kỹ thuật, thể loại và chủ đề khác nhau, các tác phẩm có nội dung phong phú về cảnh đẹp thiên nhiên, hoa lá, đời sống của con người, văn hóa dân tộc Việt Nam... Đa phần các tác phẩm được bảo quản tốt.

“Chúng tôi quyết định đưa bộ sưu tập Lê Bá Đảng về với dân tộc Việt Nam, qua sự bảo tồn, lưu giữ và trưng bày của Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng. Chúng tôi mong muốn rằng, với sự tâm huyết, trách nhiệm và chuyên môn cao, bảo tàng sẽ là nơi đại diện để giữ gìn và phát huy tốt di sản của danh họa”, bà Thụy Khuê chia sẻ.

Đến nay, toàn bộ số hiện vật đã được đưa về Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng an toàn, bảo tàng đã tiến hành mở niêm phong bộ sưu tập tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng do ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng.

Hiện tại, Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đang tiến hành làm hồ sơ khoa học cho từng hiện vật trong bộ sưu tập tranh Lê Bá Đảng, xây dựng đề cương và thiết kế không gian để trưng bày bộ sưu tập tại tầng 3. Dự kiến, sẽ hoàn thành và ra mắt không gian vào tháng 7-2024 để giới thiệu bộ sưu tập đến với công chúng yêu nghệ thuật thị giác của Đà Nẵng nói riêng và du khách trên cả nước nói chung.

NGUYÊN KHA