Khảo sát hộ nghèo bằng phương pháp cho điểm

ĐNĐT - Khảo sát hộ nghèo bằng phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình là cách làm mới vừa được Bộ LĐ-TB&XH triển khai tại một số tỉnh, thành.

Đó là nội dung tại Hội thảo vùng quy trình và công cụ xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo giai đoạn 2016 -2020 do Bộ LĐ-TB&XH tổ chức ngày 10-4 tại Đà Nẵng.  

Hỗ trợ hộ nghèo ở xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang chăn nuôi bò

Phương pháp tiếp cận đa chiều

Theo ông Ngô Trường Thi - Vụ trưởng, Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ LĐ-TB&XH), hiện nay tại Việt Nam hộ nghèo được đo lường thông qua thu nhập. Chuẩn nghèo được xác định dựa trên mức chi tiêu đáp ứng những nhu cầu tối thiểu và được quy ra bằng tiền.

“Phương pháp này chỉ phù hợp trong giai đoạn đầu khi giải quyết tình trạng nghèo về lương thực thực phẩm, dễ dẫn đến tình trạng bỏ sót đối tượng, nhận diện nghèo và phân loại đối tượng chưa chính xác”, ông Thi nói.

Đồng ý với quan điểm này, các đại biểu cho rằng tổng điều tra hộ nghèo trên toàn quốc theo phương pháp đo lường hộ nghèo theo thu nhập còn một số hạn chế. Nhiều hộ có xu hướng khai thu nhập thấp, nhiều nơi vẫn còn tình trạng "chạy hộ nghèo" để hưởng những chính sách ưu đãi của Nhà nước.

Bên cạnh đó, nhiều hộ có khoản thu nhập không thường xuyên và mang tính thời vụ nên việc đo lường thu nhập trực tiếp đặc biệt khó khăn. Qua xem xét số liệu ở 10 tỉnh, chỉ có khoảng 10% hộ khai báo thu nhập chính xác ở mức chuẩn nghèo hoặc chuẩn cận nghèo.

Ông Nguyễn Việt Cường, đại diện Văn phòng tư vấn Ngân hàng thế giới cho rằng, xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo nên thực hiện theo phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình (PTM). Tức là không điều tra trực tiếp mà ước lượng thu nhập dựa vào các đặc điểm của hộ gia đình theo hình thức phiếu khảo sát hộ nghèo theo 5 tiêu chí: nhân khẩu, giáo dục, việc làm, nhà ở và tài sản thông qua hình thức chấm điểm.

Tuy nhiên, việc xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo theo đặc điểm hộ gia đình phải tùy thuộc vị trí địa lý để có những thang điểm phù hợp. Việc xây dựng chuẩn nghèo mới theo phương pháp tiếp cận đa chiều sẽ bảo đảm đời sống tối thiểu và đáp ứng các dịch vụ xã hội.

Dễ dàng và chính xác

Viện khoa học Lao động và Xã hội (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) đã tiến hành khảo sát hộ nghèo theo phương pháp thu nhập tại tổ 17 phường Tân Hòa, thành phố Hòa Bình (khu vực thành thị) chỉ có 2/123 hộ nghèo, chiếm 1,6%. Tuy nhiên, bằng phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình, địa phương này có 32 hộ nghèo (chiếm 26,02%), 45 hộ thuộc diện bình xét (chiếm 36,59%).

Tương tự tại thôn 2, xã Phước  Đức, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam (khu vực nông thôn) có 125 hộ; trong đó, có 73 hộ nghèo, 23 hộ cận nghèo. Tuy nhiên, khi khảo sát theo phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình thì có 77 hộ nghèo (chiếm 61,6%), 43 hộ trong nhóm diện bình xét (chiếm 34,4%). 

Theo kết quả thí điểm khảo sát hộ nghèo bằng phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình tại Hòa Bình và Quảng Nam cho thấy: việc khai thác thông tin theo phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình dễ dàng và chính xác hơn so với khai thác thu nhập. Đánh giá hộ gia đình có tính chính xác cao, làm giảm đáng kể khối lượng hộ điều tra tại địa bàn có tỷ lệ nghèo thấp.

Tuy nhiên, theo Thạc sỹ Phạm Minh Thu, Viện khoa học Lao động và Xã hội, mức độ phân loại bằng phương pháp cho điểm dựa trên tài sản và đặc điểm hộ gia đình còn hạn chế ở khu vực nông thôn. Vì vậy, nên bổ sung các chỉ tiêu tài sản như: cửa hàng tạp hóa, vật nuôi, gia súc có giá trị...

Thạc sỹ Phạm Minh Thu đề xuất các quy trình xác định hộ nghèo, trong đó cần tập trung tuyên truyền thông tin, phổ biến các nội dung về chuẩn nghèo để thu hút sự tham gia tích cực của người dân, tránh bỏ sót đối tượng. Ngoài ra, việc xác định tỷ lệ nghèo, số hộ nghèo trước khi bình xét cần có sự hợp tác của cơ quan thống kê; cần tích hợp với các chỉ số nghèo đa chiều trong thu nhập dữ liệu.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Trưởng phòng Bảo trợ xã hội thuộc Sở LĐ-TB&XH Đà Nẵng cho rằng đây là phương pháp mới. Đà Nẵng hiện vẫn đang điều tra hộ nghèo dựa theo thu nhập. Đối tượng được điều tra là các hộ gia đình có mức thu nhập bình quân 1,5 triệu đồng/người/tháng trở xuống; có đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú 6 tháng trở lên.

Bài, ảnh: Kim Ngân